Της Dr Maha Hosain Aziz / BusinessWeek
Έχει περάσει κάτι παραπάνω από μία εβδομάδα μετά τις επιθέσεις στο προξενείο των ΗΠΑ στη Βεγγάζη και την αμερικανική πρεσβεία στο Κάιρο. Εν μέσω διαμαρτυριών, μία χούφτα αντι-αμερικανών εξτρεμιστών εξαπέλυσε τις επιθέσεις, οι οποίες οδήγησαν στη Βεγγάζη στον τραγικό θάνατο του πρέσβη των ΗΠΑ στη Λιβύη J. Christopher Stevens. Όπως ήταν αναμενόμενο, η Αλ Κάιντα δεν έχασε καθόλου χρόνο και έσπευσε να εκμεταλλευτεί την κατάσταση, ζητώντας περισσότερες επιθέσεις προς τις αμερικανικές πρεσβείες στις μουσουλμανικές χώρες.
Η συγκυρία που χρησιμοποιείται ως αφορμή από τους εξτρεμιστές είναι η υπαρκτή απογοήτευση των διαδηλωτών της Αραβικής Άνοιξης, οι οποίοι εξακολουθούν να περιμένουν τα οφέλη της μετάβασης στη δημοκρατία να μετακυλήσουν σε αυτούς. Ναι, οι πολίτες κέρδισαν την πολιτική ελευθερία που ζητούσαν το 2011, εκτοπίζοντας τον Zine El Abidine Ben Ali της Τυνησίας, τον Χόσνι Μουμπάρακ της Αιγύπτου, τον Μουαμάρ Καντάφι της Λιβύης και τον Ali Abdullah της Υεμένης. Θα χρειαστεί χρόνος ώστε τα νέα δημοκρατικά συστήματα να σταθούν στα πόδια τους, αλλά τουλάχιστον οι νεοεκλεγέντες αξιωματούχοι γνωρίζουν ότι οι πολίτες είναι παντελώς έτοιμοι να τους αποδώσουν ευθύνες ως μέρος του νέου κοινωνικού συμβολαίου. Το είδος της οικονομικής ελευθερίας που ποθούν οι διαδηλωτές της Αραβικής Άνοιξης, ωστόσο, εξακολουθεί να απουσιάζει.
Από οικονομική άποψη, δεν είναι καθόλου σαφές αν η κατάσταση είναι καλύτερη τώρα από ό,τι ήταν πριν την Αραβική Άνοιξη -κάτι που σίγουρα έχει περάσει από το μυαλό των διαδηλωτών και θα οδηγήσει σε περαιτέρω αναταραχές κάποια στιγμή. Η ανεργία των νέων, για παράδειγμα, παραμένει σκανδαλωδώς υψηλή στο 26,4% και 27,5% στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ). Στην Αίγυπτο, ένας 41-χρονος άντρας που έμεινε άνεργος για τέσσερα χρόνια, ο Arafa Kamel Khalifa, ταξίδεψε περισσότερα από 300 χιλιόμετρα από το Ασιούτ στο Κάιρο και στις 26 του Αυγούστου αυτοπυρπολήθηκε μπροστά από το προεδρικό μέγαρο του Mohamed Morsi. Από τα στοιχεία της ΔΟΕ φαίνεται ότι η ανεργία στη Λιβύη έχει ανέβει στο εντυπωσιακό ποσοστό του 30%, και πλήττει κυρίως τις γυναίκες και τους νέους. Στην Υεμένη, βρίσκεται στο 50%. Θα χρειαστεί χρόνος για να δημιουργηθούν δουλειές, ιδιαίτερα για τους απογοητευμένους νέους που αποτελούν περισσότερο από το 50% της περιοχής.
Η δημιουργία θέσεων εργασίας προϋποθέτει οικονομική ανάπτυξη και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ξένη βοήθεια. Ενώ ο ρυθμός ανάπτυξης της Λιβύης αναμένεται να διπλασιαστεί μετά τον εμφύλιο πόλεμο με την επανέναρξη της παραγωγής πετρελαίου, η Υεμένη αναζητά 11 δισ. δολάρια για την ανοικοδόμηση της οικονομίας ΤΠΕ, ενώ η Αίγυπτος έχει ζητήσει δάνειο ύψους 4,8 δισ. δολαρίων από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Όλοι γνωρίζουμε τις δυσκολίες εφαρμογής τέτοιων προγραμμάτων ανάπτυξης ακόμα και μετά από παροχή βοήθειας, ειδικά όταν οι κυβερνήσεις δεν έχουν ακόμα βρει το βηματισμό τους. Η Παγκόσμια Τράπεζα προέβλεψε ότι η ανάπτυξη στην περιοχή θα μειωθεί κατά το ήμισυ φέτος, πέφτοντας στο 0,6% από 1% που ήταν πέρυσι. Οπωσδήποτε υπάρχει αδιαμφισβήτητη δυνατότητα για περαιτέρω απογοήτευση και αναταραχή.
Πληθωρισμός των τιμών των τροφίμων ήταν άλλη μία κινητήριος δύναμη των διαδηλώσεων της Αραβικής Άνοιξης. Με περιορισμένα τοπικά στοιχεία, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί αν το θέμα αυτό έχει αντιμετωπιστεί στο στάδιο που βρισκόμαστε.
Έχει περάσει κάτι παραπάνω από μία εβδομάδα μετά τις επιθέσεις στο προξενείο των ΗΠΑ στη Βεγγάζη και την αμερικανική πρεσβεία στο Κάιρο. Εν μέσω διαμαρτυριών, μία χούφτα αντι-αμερικανών εξτρεμιστών εξαπέλυσε τις επιθέσεις, οι οποίες οδήγησαν στη Βεγγάζη στον τραγικό θάνατο του πρέσβη των ΗΠΑ στη Λιβύη J. Christopher Stevens. Όπως ήταν αναμενόμενο, η Αλ Κάιντα δεν έχασε καθόλου χρόνο και έσπευσε να εκμεταλλευτεί την κατάσταση, ζητώντας περισσότερες επιθέσεις προς τις αμερικανικές πρεσβείες στις μουσουλμανικές χώρες.
Η συγκυρία που χρησιμοποιείται ως αφορμή από τους εξτρεμιστές είναι η υπαρκτή απογοήτευση των διαδηλωτών της Αραβικής Άνοιξης, οι οποίοι εξακολουθούν να περιμένουν τα οφέλη της μετάβασης στη δημοκρατία να μετακυλήσουν σε αυτούς. Ναι, οι πολίτες κέρδισαν την πολιτική ελευθερία που ζητούσαν το 2011, εκτοπίζοντας τον Zine El Abidine Ben Ali της Τυνησίας, τον Χόσνι Μουμπάρακ της Αιγύπτου, τον Μουαμάρ Καντάφι της Λιβύης και τον Ali Abdullah της Υεμένης. Θα χρειαστεί χρόνος ώστε τα νέα δημοκρατικά συστήματα να σταθούν στα πόδια τους, αλλά τουλάχιστον οι νεοεκλεγέντες αξιωματούχοι γνωρίζουν ότι οι πολίτες είναι παντελώς έτοιμοι να τους αποδώσουν ευθύνες ως μέρος του νέου κοινωνικού συμβολαίου. Το είδος της οικονομικής ελευθερίας που ποθούν οι διαδηλωτές της Αραβικής Άνοιξης, ωστόσο, εξακολουθεί να απουσιάζει.
Από οικονομική άποψη, δεν είναι καθόλου σαφές αν η κατάσταση είναι καλύτερη τώρα από ό,τι ήταν πριν την Αραβική Άνοιξη -κάτι που σίγουρα έχει περάσει από το μυαλό των διαδηλωτών και θα οδηγήσει σε περαιτέρω αναταραχές κάποια στιγμή. Η ανεργία των νέων, για παράδειγμα, παραμένει σκανδαλωδώς υψηλή στο 26,4% και 27,5% στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ). Στην Αίγυπτο, ένας 41-χρονος άντρας που έμεινε άνεργος για τέσσερα χρόνια, ο Arafa Kamel Khalifa, ταξίδεψε περισσότερα από 300 χιλιόμετρα από το Ασιούτ στο Κάιρο και στις 26 του Αυγούστου αυτοπυρπολήθηκε μπροστά από το προεδρικό μέγαρο του Mohamed Morsi. Από τα στοιχεία της ΔΟΕ φαίνεται ότι η ανεργία στη Λιβύη έχει ανέβει στο εντυπωσιακό ποσοστό του 30%, και πλήττει κυρίως τις γυναίκες και τους νέους. Στην Υεμένη, βρίσκεται στο 50%. Θα χρειαστεί χρόνος για να δημιουργηθούν δουλειές, ιδιαίτερα για τους απογοητευμένους νέους που αποτελούν περισσότερο από το 50% της περιοχής.
Η δημιουργία θέσεων εργασίας προϋποθέτει οικονομική ανάπτυξη και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ξένη βοήθεια. Ενώ ο ρυθμός ανάπτυξης της Λιβύης αναμένεται να διπλασιαστεί μετά τον εμφύλιο πόλεμο με την επανέναρξη της παραγωγής πετρελαίου, η Υεμένη αναζητά 11 δισ. δολάρια για την ανοικοδόμηση της οικονομίας ΤΠΕ, ενώ η Αίγυπτος έχει ζητήσει δάνειο ύψους 4,8 δισ. δολαρίων από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Όλοι γνωρίζουμε τις δυσκολίες εφαρμογής τέτοιων προγραμμάτων ανάπτυξης ακόμα και μετά από παροχή βοήθειας, ειδικά όταν οι κυβερνήσεις δεν έχουν ακόμα βρει το βηματισμό τους. Η Παγκόσμια Τράπεζα προέβλεψε ότι η ανάπτυξη στην περιοχή θα μειωθεί κατά το ήμισυ φέτος, πέφτοντας στο 0,6% από 1% που ήταν πέρυσι. Οπωσδήποτε υπάρχει αδιαμφισβήτητη δυνατότητα για περαιτέρω απογοήτευση και αναταραχή.
Πληθωρισμός των τιμών των τροφίμων ήταν άλλη μία κινητήριος δύναμη των διαδηλώσεων της Αραβικής Άνοιξης. Με περιορισμένα τοπικά στοιχεία, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί αν το θέμα αυτό έχει αντιμετωπιστεί στο στάδιο που βρισκόμαστε.
Σε μία δήλωσή τους στις 6 Σεπτεμβρίου ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ αναφέρει ότι οι παγκόσμιες τιμές τροφίμων σταθεροποιήθηκαν τον περασμένο μήνα κοντά στα επίπεδα της κρίσης του 2008, αλλά η ξηρασία σημαίνει ότι τα παγκόσμια αποθέματα σιτηρών θα συρρικνωθούν τους μήνες που υπολείπονται έως το τέλος του 2012. Στις 30 Αυγούστου, στην έκθεσή της η Παγκόσμια Τράπεζα προειδοποιεί ότι με τη ραγδαία αύξηση στις τιμές των σιτηρών, η Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική μπορεί να διατρέχουν σημαντικό κίνδυνο – τα κράτη τους, άλλωστε, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές για τη σίτιση των πληθυσμών τους. Αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει αναταραχή, για παράδειγμα, στην Αίγυπτο, η οποία είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγές σιταριού στον κόσμο.
Πολλοί θα συνεχίσουν να περιγράφουν το τελευταίο αυτό κύμα διαμαρτυριών ως υποκινούμενο από εξτρεμιστές, ως αντιαμερικανικό ή ως αποτυχία του κινήματος της Αραβικής Άνοιξης και της πολιτικής των ΗΠΑ. Αλλά στην πραγματικότητα, γινόμαστε μάρτυρες απλώς της εξέλιξης του αρχικού αγώνα της Αραβικής Άνοιξης που ξεκίνησε το Δεκέμβριο του 2010.
Λογικά θα
πρέπει να αναμένουμε εκρήξεις απογοήτευσης καθώς οι πολίτες εξακολουθούν
να ψάχνουν για την οικονομική νομιμότητα των νέων δημοκρατικά
εκλεγμένων ηγετών τους. Θα χρειαστεί χρόνος, αλλά τελικά θα δούμε την
Αραβική Άνοιξη σε πλήρη άνθιση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου