Της Elisabeth Plantan / The New York Times
Το θέαμα των ακτιβιστών της Greenpeace που ανέβηκαν τον περασμένο μήνα στη ρωσική εξέδρα
γεώτρησης Πριραζλόμναγια, έφερε και πάλι στο προσκήνιο την Αρκτική ως
πεδίο πολιτικών αντιπαραθέσεων. Η ενέργεια αυτή συνέπεσε με τη
δημοσιοποίηση μιας έκθεσης σύμφωνα με την οποία ο πάγος της Αρκτικής
έχει φτάσει στα χαμηλότερα επίπεδα από τότε που άρχισαν οι μετρήσεις, το
1979. Ορισμένοι επιστήμονες εκτιμούν ότι μέχρι το 2030 ο πλανήτης θα
γνωρίσει το πρώτο καλοκαίρι χωρίς πάγους.
Το προηγούµενο ρεκόρ σημειώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2007, λίγο αφότου ρώσοι επιστήμονες είχαν ολοκληρώσει την πρώτη επανδρωμένη κάθοδο κάτω από τον Βόρειο Πόλο και είχαν τοποθετήσει μια ρωσική σημαία στον πυθμένα της Αρκτικής. Αλλες χώρες της περιοχής καταδίκασαν τη ρωσική πρωτοβουλία και ετοιμάστηκαν να διεκδικήσουν το δικό τους μερίδιο στην Αρκτική.
Μια Αρκτική χωρίς πάγους υπόσχεται μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενώ μπορεί να περιορίσει και τη διαδρομή μεταξύ Ρότερνταμ και Γιοκοχάμα κατά 4.450 μίλια. Η ισχύουσα νομοθεσία όμως για τη διευκόλυνση της διεθνούς συνεργασίας είναι αδύναμη και υπονομεύεται ακόμη περισσότερο από τις μονομερείς ενέργειες χωρών της Αρκτικής. Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας επιτρέπει στις χώρες να επεκτείνουν το έδαφός τους πέρα από τα 200 ναυτικά μίλια κατά μήκος μιας «φυσικής επέκτασης» της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας τους. Τα πέντε αρκτικά κράτη - Ρωσία, ΗΠΑ, Καναδάς, Νορβηγία και Δανία - έχουν δέκα χρόνια από τη στιγμή που επικυρώνουν τη σύμβαση για να παρουσιάσουν τις διεκδικήσεις τους. Η Ρωσία επικύρωσε τη σύμβαση το 1997. Οι Ηνωμένες Πολιτείες την υπέγραψαν, αλλά δεν την έχουν επικυρώσει ακόμη. Η Επιτροπή για τα Ορια της Υφαλοκρηπίδας είναι αρμόδια για την εξέταση των σχετικών διεκδικήσεων, αλλά το χρονοδιάγραμμα του μηχανισμού αυτού είναι αόριστο. Το 2001, η Ρωσία διεκδίκησε την οροσειρά του Μεντελέεβ και Λομονόσοφ, αλλά η Επιτροπή ζήτησε περισσότερα στοιχεία. Η εδαφική αυτή ασάφεια μπορεί να συνεχιστεί για πολλές δεκαετίες.
Ακόµη και χώρες που δεν συνορεύουν με την Αρκτική αρχίζουν να έχουν διεκδικήσεις. Το κινεζικό παγοθραυστικό «Xuelong» έφτασε τον περασμένο μήνα στην Ισλανδία και ήταν το πρώτο κινεζικό πλοίο που διέσχισε τον Αρκτικό Ωκεανό. Η δραστηριότητα στην εύθραυστη αυτή περιοχή έχει αυξηθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία. Κάθε αρκτικό κράτος έχει επεξεργαστεί ένα σχέδιο για τη στρατιωτική παρουσία του.
Υπάρχουν πάντως λόγοι να
αισιοδοξεί κανείς ότι δεν θα υπάρξει στρατιωτική αντιπαράθεση. Το 2010, η
Ρωσία και η Νορβηγία διευθέτησαν τις διαφορές τους στη Θάλασσα Μπάρεντς
και τον Αρκτικό Ωκεανό, χωρίζοντας τα εδάφη στη μέση. Οι ενεργειακοί
όμιλοι συνεργάζονται πλέον στην περιοχή, όπως δείχνει και η κοινοπραξία
μεταξύ Rosneft και Statoil.
Θα χρειαστεί χρόνος μέχρι να γίνει η Αρκτική η επόμενη ναυτιλιακή λεωφόρος ή ένας παγκόσμιος κόμβος πετρελαίου και φυσικού αερίου. Οι αρκτικές χώρες θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν αυτόν τον χρόνο για να ενισχύουν το νομικό πλαίσιο για τη διακυβέρνηση της Αρκτικής προτού η μάχη για τον Βόρειο Πόλο γίνει πραγματικά καυτή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου