Του ΚΩΣΤΑ ΣΤΟΥΠΑ
(www.capital.gr)
Το παρακάτω «πείραμα» το ανέπτυξαν το 1971 οι γενετιστές John Maynard Smith και George Price προκειμένου να εξηγήσουν τις καταστάσεις ισορροπίας και ανταγωνισμού.
Ας δεχτούμε την ύπαρξη ενός πληθυσμού ατόμων με δυο διαφορετικές στρατηγικές επιβίωσης:
Α) Την συνεργασία και το μοίρασμα
Β) Τον ανταγωνισμό και την
αποκλειστική χρήση.
Συνεργάτες και αποστάτες. Στη γλώσσα του παιγνιδιού οι αποστάτες είναι τα γεράκια και οι συνεργάτες τα περιστέρια.
Τα γεράκια προκειμένου να εξασφαλίσουν την τροφή τους επιτίθενται και ανταποδίδουν την επιθέσεις άλλων.
Τα περιστέρια όταν συναντηθούν και διεκδικούν την ίδια τροφή συνεργάζονται, μοιράζονται και υποχωρούν.
Όταν ένα περιστέρι διεκδικεί την ίδια τροφή με κάποιο άλλο την μοιράζονται.
Περιστέρι + Περιστέρι = Συνεργασία και μοίρασμα.
Γεράκι + Γεράκι = Ανταγωνισμός για κέρδος και τραυματισμός ή θάνατος…
Όταν ένα γεράκι διεκδικεί την ίδια τροφή με ένα άλλο γεράκι, παλεύουν και το ένα κερδίζει την τροφή, και το άλλο ίσως κινδυνέψει να πεθάνει από κάποιο τραύμα.
Γεράκι + Περιστέρι = Το γεράκι παίρνει την τροφή και το περιστέρι υποχωρεί.
Αυτό που είναι ενδιαφέρον σε αυτό το πείραμα είναι
πως καμιά από τις δυο στρατηγικές δεν εγγυάται την κυριαρχία τους ενός ή του άλλους είδους.
Ας υποθέσουμε πως έχουμε ένα πληθυσμό με 50% γεράκια και 50% περιστέρια, τροποποιώντας κάποιες παραμέτρους και αφήνοντας το σύστημα να λειτουργήσει με συχνές επαναλήψεις θα έχουμε τις εξής συνέπειες:
Αν η αξία της κλοπής τροφής είναι μεγαλύτερη από το ρίσκο του τραυματισμού και του θανάτου, ο πληθυσμός των γερακιών παραμένει άθικτος.
Αν όλοι λιμοκτονούν, οι άνθρωποι παίρνουν ο ένας από τον άλλο χωρίς να ανησυχούν για τις συνέπειες.
Αν υποθέσουμε πως η αξία της τροφής μειώνεται ενώ οι
συνέπειες της πάλης παραμένουν το ίδιο επικίνδυνες: αυξημένες πιθανότητες για τραυματισμό και θάνατο. Ο πληθυσμός σταθεροποιείται σε μια αναλογία γερακιών και περιστεριών.
Αν η τροφή είναι για κάποιο λόγο λιγότερο άφθονη και η πάλη γι’ αυτήν μείνει το ίδιο επικίνδυνη, ο πληθυσμός σταθεροποιείται σε μια αναλογία με περισσότερα περιστέρια και λιγότερα γεράκια.
Αν υποθέσουμε πως έχουμε μόνο ένα πληθυσμό περιστεριών, όπου κάθε φορά που διεκδικούν την ίδια τροφή δεν ανταγωνίζονται αλλά συνεργάζονται και την μοιράζονται. Αν σε αυτό τον πληθυσμό βάλουμε μέσα ένα γεράκι, θα είναι ευτυχισμένο. Θα μπορεί να κλέβει τροφή απ’ όποιο περιστέρι συναντά χωρίς να αντιμετωπίζει τον κίνδυνος του θανάτου ποτέ. Αυτή είναι η πιο ασφαλής και αποδοτικής στρατηγική επιβίωσης.
Αν τώρα στον ίδιο πληθυσμό βάλουμε και ένα δεύτερο γεράκι η στρατηγική δεν αλλάζει πολύ και παραμένει ιδιαίτερα επικερδής.
Αν ο πληθυσμός είναι αρκετά μεγάλος τα δυο γεράκια δεν θα συναντηθούν ποτέ.
Όσο όμως αυξάνεται ο αριθμός των γερακιών, τόσο αυξάνονται και οι πιθανότητες μια συνάντησης μεταξύ τους, άρα και οι πιθανότητες κάποιου από αυτά να υποστεί συνέπειες. Όταν υπάρχουν πολλά γεράκια, το να είσαι γεράκι είναι πιο επικίνδυνο από το να είσαι περιστέρι. Αυτό σταθεροποιεί τον αριθμό των γερακιών στον πληθυσμό.
Αν τα περιστέρια έχουν την ικανότητα να αναγνωρίζουν τα γεράκια και αποφεύγουν την εμπλοκή, ο πληθυσμός των γερακιών μειώνεται καθώς αυξάνεται η διεκδίκηση τροφής μόνο από γεράκια.
Αν τα περιστέρια καταφέρνουν να επιβιώνουν των επιθέσεων των γερακιών χωρίς να χάνουν την τροφή τους, μαθαίνοντας να είναι ύπουλα, ο πληθυσμός των γερακιών μειώνεται.
Αν τα περιστέρια βρουν ένα τρόπο να τιμωρούν τα γεράκια, τότε πάλι μειώνεται ο πληθυσμός των γερακιών.
Αν μέσω της συνεργασίας τα περιστέρια τα καταφέρνουν καλύτερα, αυτός είναι ένα λόγος επίσης να μειωθεί ο πληθυσμός των γερακιών.
Αν τα γεράκια συσπειρωθούν και βάλουν στόχο το κέρδος των περιστεριών, τότε ο πληθυσμός θα αποκτήσει περισσότερα γεράκια.
Γενικώς, θα έχουμε λιγότερα γεράκια αν αυξήσουμε το κέρδος να είσαι περιστέρι ή ανεβάσουμε το κόστος να είσαι γεράκι, και το αντίστροφο…
Ας σκεφτούμε πως οι μονάδες του πληθυσμού μας μπορούν να σκέφτονται στρατηγικά και να αλλάζουν τις στρατηγικές τους όπως μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι. Τα περιστέρια, δηλαδή, μπορεί να μετατρέπονται σε γεράκια και τα γεράκια σε περιστέρια, τότε ένας πληθυσμός από περιστέρια δεν μπορεί να μείνει για πολύ σταθερός. Δεν μπορεί να έχει σταθερή ισορροπία. Γνωρίζοντας πόσο εύκολο είναι ένα περιστέρι να μετατραπεί σε γεράκι, θα υπάρχει πάντα ένα πληθυσμός από γεράκια.
Κάθε κοινωνία διαθέτει ένα μείγμα ανθρώπων που συνεργάζονται και μοιράζονται και ανθρώπων που αποστατούν και κλέβουν.
Κλειδί του μείγματος είναι η τιμωρία και το κόστος της κλοπής. Όσο η τιμωρία φυλακής και θανάτου αυξάνεται, θα έχουμε λιγότερους αποστάτες. Κατά τον ίδιο τρόπο όσο το αποτέλεσμα της κλοπής αυξάνεται, θα αυξάνονται οι λωποδύτες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου