ΣΥΡΙΑ: Aνάβει το φιτίλι στη Μέση Ανατολή

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΚΑΦΙΔΑ

Το σημείο (ανα)βρασμού μπορεί να βρίσκεται στη Συρία αλλά η αστάθεια πλέον, έπειτα από 18 μήνες συγκρούσεων μεταξύ καθεστωτικών και αντικαθεστωτικών, «ξεχειλίζει» πέραν των συριακών συνόρων, προς όλες τις κατευθύνσεις: στα βόρεια προς την Τουρκία, στα δυτικά προς τον Λίβανο και στα νότια προς την Ιορδανία, ενώ, παράλληλα, οι εστίες της φωτιάς αναζωπυρώνονται και σε άλλα σημεία της ευρύτερης περιφέρειας (στη Χερσόνησο του Σινά, καθώς και στο Ιράκ).

Κι όλα αυτά υπό το άγρυπνο βλέμμα των Δυτικών από τη μία (με τους οποίους στο θέμα της Συρίας συντάσσονται η Τουρκία, το Ισραήλ και τα αραβικά κράτη του Κόλπου) και του Ιράν από την άλλη (υπό τη σιιτική σκέπη του οποίου εντάσσεται και η λιβανέζικη Χεζμπολάχ).

 

Τα μέτωπα
Εκμεταλλευόμενοι το συριακό εμφυλιοπολεμικό χάος και τη συγκέντρωση όλων των στρατιωτικών δυνάμεων στα μέτωπα της Δαμασκού και του Χαλεπίου, οι Κούρδοι της Συρίας αποκτούν μεγαλύτερη αυτονομία στα βορειοανατολικά (στην περιφέρεια αλ-Χασάκα) και ρίχνουν γέφυρες επικοινωνίας με το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (PKK), το οποίο, από την πλευρά του, πολλαπλασιάζει τις επιθέσεις του εντός των τουρκικών συνόρων (στα νοτιοανατολικά πέριξ του Σεμντινλί).

Ταυτόχρονα, μερικά χιλιόμετρα νοτιότερα, στα βόρεια του Λιβάνου (στην πόλη Τρίπολη), ξεσπούν αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ αλεβιτών υποστηρικτών του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Ασαντ και σουνιτών που πρόσκεινται στους Σύρους εξεγερμένους.

Την ίδια ώρα, βίαια επεισόδια ξεσπούν στους προσφυγικούς καταυλισμούς της Ιορδανίας. 

Σαν να μην έφταναν όλα τα παραπάνω, το ντόμινο επεκτείνεται ακόμη παραπέρα: προς τα δυτικά, στην υπό αιγυπτιακή διοίκηση Χερσόνησο του Σινά (όπου ομάδες ένοπλων ισλαμιστών πραγματοποιούν απανωτά πλήγματα), αλλά και προς τα ανατολικά, στο Ιράκ, όπου μόνο τον περασμένο Ιούλιο έχασαν τη ζωή τους 325 άνθρωποι σε βομβιστικές επιθέσεις (με αποτέλεσμα ο συγκεκριμένος μήνας να καταγραφεί στην Ιστορία ως ο περισσότερο αιματηρός της τελευταίας διετίας). Κι όλα αυτά ενώ ο αριθμός των προσφύγων που εγκαταλείπουν τη Συρία συνεχίζει να ανεβαίνει ξεπερνώντας πλέον τους 200.000.

«Σε αντίθεση με τη Λιβύη πέρυσι, στη Συρία συνυφαίνονται τρεις διαφορετικές διαμάχες: του λαού εναντίον της απολυταρχίας, των σουνιτών εναντίον των σιιτών και του δυτικού συνασπισμού (ΗΠΑ, Ισραήλ, Σαουδική Αραβία κ.ά.) εναντίον του Ιράν και των συμμάχων του», σχολιάζει ο βετεράνος Ιρλανδός αναλυτής Πάτρικ Κόκμπερν μέσα από τις σελίδες της «Independent».

Τουρκία
Το μεγάλο Κουρδιστάν χτυπάει την πόρτα της Αγκυρας

Μέχρι στιγμής, έπειτα από σχεδόν 18 μήνες συγκρούσεων, εάν κάποιος έχει επωφεληθεί από τη συριακή κρίση, αυτός είναι ο κουρδικός εθνικισμός, γεγονός το οποίο αποτελεί μεγάλο πονοκέφαλο για την Αγκυρα.

Κι αυτό διότι η Τουρκία, η οποία συνορεύει με τη Συρία (μια χώρα με περίπου 2,5 εκατ. Κούρδους - το 10% του πληθυσμού), βρίσκεται επί της ουσίας σε πόλεμο με το PKK ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1980.

Πιο συγκεκριμένα, επί του παρόντος, οι Τούρκοι φοβούνται το ενδεχόμενο μιας «Κουρδικής Ανοιξης», ότι δηλαδή ο κουρδικός εθνικισμός θα ενισχυθεί στις βόρειες περιοχές της Συρίας, εκμεταλλευόμενος το εμφυλιοπολεμικό χάος. Κι από ό,τι φαίνεται, η συγκεκριμένη ανησυχία είναι βάσιμη. Ο βετεράνος Ιρλανδός αναλυτής Πάτρικ Κόκμπερν επιλέγει μέσα από τις σελίδες της Independent να αναφερθεί σε μια «ζωτικής σημασίας πρόσφατη εξέλιξη» η οποία «είναι πιθανό να έχει τεράστιο αντίκτυπο όχι μόνο στη Συρία αλλά και σε πολλούς από τους γείτονές της».

Συγκεκριμένα αναφέρεται στην αποστολή σχεδόν του συνόλου των συριακών στρατευμάτων στα βόρεια της χώρας (γύρω από το Χαλέπι) και την απόσυρση αυτών από την περιφέρεια της αλ-Χασάκα που βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο.

Για τον Κόκμπερν, η εν λόγω εξέλιξη σηματοδοτεί ένα πράγμα, τη δημιουργία ενός de facto αυτόνομου κουρδικού θύλακα εντός του συριακού εδάφους, στα βορειοανατολικά της χώρας (αλ-Χασάκα), όπου κυριαρχεί το συριακό «Κόμμα της Δημοκρατικής Ενωσης», πολιτικός σχηματισμός αδελφός του PKK. Υπενθυμίζεται πως ανάλογη αυτονομία είχαν επιτύχει το 1991 οι Κούρδοι του Ιράκ, οι οποίοι σήμερα έχουν φτάσει στο σημείο να αποτελούν ξεχωριστό κράτος.

Μάλιστα, τόσο το συριακό καθεστώς του Ασαντ όσο και οι Σύροι εξεγερμένοι (Συριακό Εθνικό Συμβούλιο, Ελεύθερος Συριακός Στρατός) φέρονται επί του παρόντος να «συναγωνίζονται για την υποστήριξη των Κούρδων».

Δεν είναι τυχαίο πως ο ηγέτης των Σύρων αντικαθεστωτικών, Αμπντελμπασέντ Σίντα, επισκέφθηκε προσφάτως το ιρακινό Κουρδιστάν. Ολα τα παραπάνω, εάν μάλιστα συνδυαστούν με την αύξηση της επιθετικότητας του PKK εντός των τουρκικών συνόρων (στο Σεμντινλί και αλλού), είναι λογικό να προκαλούν ανησυχία στην Αγκυρα, η οποία «απαντάει» ενισχύοντας σημαντικά τις στρατιωτικές της δυνάμεις στα σύνορα με τη Συρία και απειλώντας ακόμη και με «εισβολή» σε περίπτωση που δεχθεί επίθεση από ξένο έδαφος.

Λίβανος
Με το όπλο παρά πόδα το θρησκευτικό μωσαϊκό

Αρρηκτα συνδεδεμένος με τις εξελίξεις στη Συρία εδώ και 40 χρόνια, ο Λίβανος δεν θα μπορούσε παρά να επηρεαστεί από την εμφυλιοπολεμική αστάθεια.

Υπενθυμίζεται άλλωστε πως η χώρα τελούσε υπό συριακή κατοχή για σχεδόν 30 χρόνια, από το 1976 έως το 2005. Ωστόσο, η κατοχή μπορεί θεωρητικά να τελείωσε αλλά η συριακή επίδραση παραμένει. Οι σιίτες βρίσκονται στην εξουσία (ο καλούμενος συνασπισμός της 8ης Μαρτίου στον οποίο συμμετέχουν και στελέχη της Χεζμπολάχ) και οι σουνίτες στην αντιπολίτευση. Από την πλευρά της, η σιιτική Χεζμπολάχ (σύμμαχος του Ιράν), αν και η ίδια προσπαθεί να κρατήσει τα προσχήματα, παρουσιάζεται ως ένα από τα λίγα εναπομείναντα στηρίγματα του Μπασάρ αλ Ασαντ (το άλλο είναι η Τεχεράνη), ενώ υπέρ του Σύρου προέδρου λέγεται πως τάσσεται και το χριστιανικό πολιτικό μπλοκ του Λιβάνου.

Στον Λίβανο ζουν πληθυσμοί αλεβιτών οι οποίοι επί του παρόντος υποστηρίζουν τον επίσης αλεβίτη Ασαντ. Δεν εκπλήσσει το γεγονός πως από τον περασμένο Μάιο, ο Λίβανος ταράσσεται από πολύνεκρες συγκρούσεις μεταξύ αλεβιτών και σουνιτών υποστηρικτών των Σύρων εξεγερμένων, ενώ δεκάδες Σύροι έχουν απαχθεί από συμμορίες σιιτών.

«Στους δρόμους της Τρίπολης και της πρωτεύουσας Βηρυτού, τα σεχταριστικά ρήγματα κατευθύνουν τις τρέχουσες εντάσεις», σχολιάζει ο ανταποκριτής του «Observer» στον Λίβανο, Μ. Τσουλόφ, για τον οποίο ειδικά η Τρίπολη πλέον «αποτελεί μικρογραφία της Συρίας».

Ισραήλ
Τρέμει τα «ανοίγματα» της Αιγύπτου στο Ιράν

Περικυκλωμένο από «εχθρούς», το Ισραήλ παρακολουθεί με ανησυχία τη συριακή κρίση να διαχέεται σε ολόκληρη την περιοχή. Μια ενδεχόμενη ανατροπή του Ασαντ θα γινόταν φυσικά δεκτή ως θετική εξέλιξη από το Τελ Αβίβ, καθότι θα αποτελούσε σημαντικό πλήγμα και για το Ιράν (και για τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο).

Από την άλλη, ωστόσο, το Ισραήλ παρακολουθεί έντρομο την άνοδο των σουνιτών Αδελφών Μουσουλμάνων στην εξουσία της Αιγύπτου. Το γεγονός πως ο νέος πρόεδρος Μόρσι (ο οποίος διεκδικεί για την Αίγυπτο ρόλο ηγετικό) έγινε μόλις προχθές (με αφορμή τη Σύνοδο Κορυφής του κινήματος των Αδεσμεύτων) ο πρώτος Αιγύπτιος πρόεδρος που επισκέπτεται την Τεχεράνη έπειτα από 33 χρόνια ενισχύει την ισραηλινή ανησυχία.

Μάλιστα, ο Μόρσι παρουσιάζεται έτοιμος να απορρίψει την πρόταση που του έγινε από τον Ισραηλινό ΥΠΕΞ Αβ. Λίμπερμαν να επισκεφθεί το Ισραήλ. Κι όλα αυτά ενώ πλέον οι συγκρούσεις έχουν μεταφερθεί μια ανάσα από τα Ισραήλ και πιο συγκεκριμένα, στα σύνορα Αιγύπτου - Ισραήλ-Παλαιστίνης, στην υπό αιγυπτιακό έλεγχο χερσόνησο του Σινά, όπου ήδη από τις αρχές Αυγούστου ομάδες φανατικών ισλαμιστών ανταλλάσσουν πυρά με τις αιγυπτιακές δυνάμεις υπό το βλέμμα των Ισραηλινών.

Αξίζει να σημειωθεί πως είναι η πρώτη φορά μετά το 1973 (και τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ) που Αιγύπτιοι στρατιώτες ανοίγουν πυρ στην εν λόγω χερσόνησο.

 ΕΘΝΟΣ