ΣΥΓΚΡΟΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΝΕΣ: Περί δωρεάς οργάνων

Ολοι δωρητές οργάνων;

Tου Διονυση Γουσετη 

diongus@otenet.gr

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι σαφές: η μεταμόσχευση ανθρωπίνων οργάνων δεν αποτελεί δικαίωμα του ασθενούς. Μπορεί να γίνει μόνο με δωρεά από δότη, εν ζωή ή μεταθανάτιο. 

Το εμπόριο οργάνων απαγορεύεται απολύτως. Συνέπεια, βέβαια, είναι η άνθηση του παράνομου εμπορίου οργάνων, με κυκλώματα ανάλογα εκείνων της διακίνησης ναρκωτικών. «Τράπεζες οργάνων» στην προκειμένη περίπτωση γίνονται οι εξαθλιωμένοι του Τρίτου Κόσμου, όπως π.χ. τα «παιδιά του δρόμου» της Λατινικής Αμερικής, που απάγονται και μεταφέρονται στα χειρουργεία. Στην Κίνα, οι καταδικασμένοι σε θάνατο εκτελούνται με μια σφαίρα στο σβέρκο, ώστε να μείνουν άθικτα τα όργανά τους. Αλλά και στη χώρα μας έχουν αναφερθεί κρούσματα κατά καιρούς στον Τύπο.

Το κύκλωμα της παράνομης εμπορίας ανθρωπίνων οργάνων εξαθλιώνει τόσο την υγεία ή και τη ζωή του δότη όσο και τον λήπτη, που ζει «στην οσμή των πτωμάτων». Εξαθλιώνει και τους γιατρούς, που τους καθιστά επίορκους του όρκου του Ιπποκράτη.

Η Ελλάδα είναι ουραγός στην Ευρώπη σε μετά θάνατον δωρητές οργάνων. Πολλοί δεν γίνονται δωρητές επειδή φοβούνται το άγνωστο. Αλλοι επειδή έχουν θρησκευτικές προκαταλήψεις, όπως π.χ. την… αρτιμέλειά τους κατά τη Δευτέρα Παρουσία. Αλλοι επειδή είναι καχύποπτοι ότι «κάτι κακό θα τους συμβεί» για να επισπευσθεί η αφαίρεση των οργάνων τους. Οι περισσότεροι επειδή «δεν το έχουν σκεφθεί». Δεν έχουν κάνει την απλή σκέψη ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να βρεθούν στη θέση των πασχόντων συνανθρώπων τους. Η νομοθεσία (Ν. 1383) φέρνει πρόσθετα εμπόδια. Η αφαίρεση των οργάνων του θανόντος, ακόμα και αν αυτός φέρει τη σχετική κάρτα δωρητή, δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη συγκατάθεση των συγγενών του (!). Εχει καταντήσει η μεταμόσχευση στη χώρα μας να αποτελεί είδηση. Οι συνθήκες αυτές καλλιεργούν με τον καλύτερο τρόπο το παρεμπόριο οργάνων.

Εδώ και περισσότερο από δεκαετία εκκρεμεί το αίτημα εκσυγχρονισμού της νομοθεσίας μας. Να εισαχθεί διά νόμου το συλλογικό δικαίωμα της Πολιτείας να αφαιρεί μετά τον θάνατο των πολιτών της τα όργανά τους, αν αυτά είναι κατάλληλα για μεταμόσχευση. Και επειδή το ατομικό δικαίωμα είναι ισχυρότερο από το συλλογικό, οι πολίτες που για οποιονδήποτε λόγο δεν επιθυμούν αυτή τη μεταθανάτια χρήση του σώματός τους να μπορούν με δήλωσή τους να εξαιρούνται. Αυτό είναι ήδη καθεστώς σε χώρες όπως η Δανία, η Ελβετία, η Ιταλία. Στις χώρες αυτές, θεωρείται τόσο φυσιολογικό το δικαίωμα αυτό της Πολιτείας, ώστε οι αυτοεξαιρούμενοι είναι λίγοι. Αυτές οι χώρες έχουν ισορροπία και επάρκεια μοσχευμάτων τόση, που να προσφέρουν και σε άλλες χώρες. 

Θα χαιρέτιζα λοιπόν με ενθουσιασμό την πρόσφατη είδηση για σχετικό προσχέδιο νόμου του υπουργείου Υγείας, αν δεν είχα πάρει την κρυάδα με την ίδια ακριβώς είδηση τον Ιούνιο του 2008, επί υπουργίας του νυν αντιπροέδρου της Ν.Δ. κ. Δημήτρη Αβραμόπουλου. Η τότε είδηση και το τότε νομοσχέδιο εξαφανίστηκαν μαγικά. Στη χώρα μας τα συμφέροντα και οι προκαταλήψεις έχουν μαγικές ιδιότητες. Ελπίζω τούτο το προσχέδιο νόμου να νικήσει τη μαγεία.

  

Το κουφάρι μου, το τομάρι μου

Της ΛΩΡΗΣ ΚΕΖΑ

Αυτό μας έλειπε τώρα, να αποφασίζει ένας τυχαίος δημόσιος υπάλληλος βάρδιας τι θα γίνουν τα ματάκια μας και τα νεφράκια μας, αν μας πατήσει αυτοκίνητο. Αν βρισκόμασταν σε μια οργανωμένη χώρα, σε μια Σουηδία, σε έναν Καναδά, θα μπορούσαμε να εμπιστευθούμε το κουφάρι μας στο κράτος πλην όμως ο δημόσιος τομέας δεν έχει τα εχέγγυα να διαχειριστεί τα πτώματά μας.  

Εδώ δεν μπορούν να φερθούν ανθρώπινα όταν προσερχόμαστε ασθενείς στο  νοσοκομείο, θα διαχειριστούν το κουφάρι με προσήκοντα τρόπο όταν θα ανήκει δια νόμου στο δημόσιο; Να εξηγούμαστε: δεν αντιλέγουμε, η δωρεά οργάνων είναι μια ανώδυνη πράξη και ταυτόχρονα μια ανθρώπινη πράξη. Γιατί να σαπίσει στο χώμα μια καρδιά που μπορεί να χαρίσει την μακροημέρευση σε κάποιον άλλο;

Η πρώτη και βασική ένσταση στο προσχέδιο νόμου που παρουσίασε ο κ. Ανδρέας Λοβέρδος για την δωρεά οργάνων βρίσκεται στην υφαρπαγή της συναίνεσης. Όλοι θα θεωρούνται δωρητές εκτός αν ξεκινήσουν μια γραφειοκρατική διαδικασία, αναζητήσουν δηλαδή τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων και δηλώσουν ότι αρνούνται να χαρίσουν τα όργανά τους. Η υποχρεωτική γενναιοδωρία δεν είναι γενναιοδωρία. Και δεν χρειάζονται αμπελοφιλοσοφίες (οι νεκροί δεν είναι γενναιόδωροι γιατί αυτό που στερούνται δεν το χρειάζονται) απλά να επισημάνουμε ότι κάποιοι ίσως δεν θέλουν να χαρίσουν τα όργανά τους επειδή απλά έτσι θέλουν. Κάποιοι θέλουν να κηδευτούν απείραχτοι γιατί έτσι ερμηνεύουν τον χριστιανικό ενταφιασμό ( στην Εκκλησία πάντως διίστανται οι απόψεις οπότε οι πιστοί διαλέγουν). Κάποιοι συγγενείς φρίττουν με την ιδέα των σημαδιών στο σώμα του νεκρού. Θα μπορούσαν βέβαια να είναι περήφανοι για τις ουλές της δωρεάς αν η συζήτηση άρχιζε πιο νωρίς, αν διδασκόταν και μια εναλλακτική ηθική από το σχολείο. Εμείς πάντως ενηλικιωθήκαμε με την Αντιγόνη και διδαχτήκαμε ένα συγκεκριμένο το χρέος που έχουμε απέναντι στους νεκρούς μας. Το όλο πακέτο των αντιλήψεων είναι (κακώς) ασύμβατο με τον λήπτη. 

Ας υποθέσουμε ότι ξεπερνάμε τις ιδεοληψίες συναινούμε στην υποχρεωτική δωρεά οργάνων. Δεν ξέρουμε πώς το φαντάστηκε ο κ. Λοβέρδος αλλά θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι παρά το κυνηγητό που παίζει με τους γιατρούς για τα φακελάκια, διαρκώς καταγράφονται περιπτώσεις αργυρώνητων θεραπευτών. Ο τομέας της υγείας αποδείχτηκε, από τον ίδιο τον υπουργό,  ένας από τους πιο άπληστους, τους πιο άπονους, τους πιο θρασείς. Αυτοί που βλέπουν τους ασθενείς ως χαρτονόμισμα δεν θα έχουν ηθικό ενδοιασμό να δουν το μόσχευμα ως μέσο πλουτισμού.

Επαναλαμβάνουμε, η σορός θα αποτελεί κρατική περιουσία, στη διάθεση ανθρώπων και μηχανισμών που δεν χαίρουν εμπιστοσύνης. Δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε ποια θα είναι τα θύματα: μοναχικά άτομα, αλλοδαποί, πένητες. Ποιος θα τους προστατεύσει όταν θα βρίσκονται διασωληνωμένοι, χωρίς οικείους να ανησυχούν; Το μόνο βέβαιο είναι ότι το ελληνικό σύστημα υγείας δεν μπορεί να αποκλείσει ένα  πάρτι με πωλήσεις μοσχευμάτων.

Εν κατακλείδι: είναι πολύ ωραίο να δίνει κάποιος τα όργανά του αλλά είναι άσχημο να του τα παίρνουν με το ζόρι. Είναι πολύ ωραίο να χαρίζει κάποιος τα όργανα αρκεί να μην βγαίνουν κάποιοι άσχετοι οικονομικά κερδισμένοι.