Η χημεία της γεωργίας

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΝΑ ΜΑΘΕΤΕ ΤΙ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑ ΤΡΩΜΕ

Των Ιωάννη Ζαμπετάκη

(Επικ. Καθ. Χημείας Τροφίμων, ΕΚΠΑ)

izabet@chem.uoa.gr

και

Αθανάσιου Παντελόγλου

(Χημικός-Βιοχημικός Μηχανικός, ΙΤΑΠ)

apanteloglou@gmail.com

Στην Ε.Ε. των 27, υποτίθεται ότι διατηρούμε μια σιγουριά «για το τι τρώμε». Μιας και υπάρχει μοντέρνα νομοθεσία και (υποθέτουμε) ότι γίνονται έλεγχοι «από το χωράφι έως το ράφι» στα αγρο-κτηνοτροφικά προϊόντα, στην ποιότητα τροφής που τελικά αγοράζουμε. Θεωρητικά ο καταναλωτής προστατεύεται.

Και όμως δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα. Εδώ και χρόνια έχει εμφανιστεί και λειτουργεί συστηματικά ένας «μηχανισμός παρακάμψεων» της υπαρκτής νομοθεσίας που επαναφέρει σε χρήση στις καλλιέργειες και στο χωράφι, απαγορευμένα-καταργημένα χημικά παρασκευάσματα.Ένας μηχανισμός που λειτουργεί από τις ίδιες της εθνικές κρατικές δομές έγκρισης αγροτικών φαρμάκων. Έτσι ανοίγουν πίσω πόρτες και εκμεταλλεύονται οι «τρύπες» των νόμων. Οι νόμοι παρακάμπτονται κι έτσι γυρνάμε χρόνια πίσω την ποιότητα των καταναλισκομένων ειδών τροφής. 

 Ο μηχανισμός αυτός εκμεταλλεύεται τις σχετικές διατάξεις της «Κατ’ εξαίρεση χρήση τους για 120 ήμερες λόγω ‘ανωτέρας βίας’». Υπάρχει πράγματι μια υφιστάμενη πρόβλεψη στην καθοδηγητική οδηγία 91/414/1991 για τα ζιζανιοκτόνα (αρθρ. 4, 8.4,) και την απόφαση 76/894/ΕΕ (Αρθρ 19) για την αντιμετώπιση των «εκτάκτων κινδύνων» για τα όποια όμως διευκρινίζεται ότι: Πρόκειται για έκτακτο μέτρο, που εφαρμόζεται ελεγχόμενα και σε εξαιρετικές περιπτώσεις και πάντα υπό την προϋπόθεση ότι θα ειδοποιούνται τόσο η D.G. SANCO [1] της E.E. όπως και τα κράτη – μέλη και οι καταναλωτές για το έκτακτο συμβάν, το οποίο πρέπει να μην είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί αλλιώς! Φαίνεται τελικά ότι στην Ε.Ε. φτάσαμε να καλλιεργούμε τα χωράφια, για παραγωγή τροφής, διαρκώς «υπό έκτακτες συνθήκες και κινδύνους». Δηλαδή, υπό το καθεστώς της «απόκλισης των 120 ήμερων» όπως χαρακτηριστικά ονομάζεται η κατάσταση. Οι 120 μέρες, στην πράξη σημαίνει μια ολόκληρη καλλιεργητική περίοδο και όταν αυτό γίνεται για 4 συνεχόμενα χρόνια, τότε εύκολα βγαίνει το συμπέρασμα ότι: Μια σειρά από καλλιεργητές, μια σειρά από εκτάσεις, σοδειές ολόκληρες και τόνοι τροφών έχουν παραχθεί με χρήση απαγορευμένων τοξικών χημικών.

Οι αριθμοί [2] είναι χαρακτηριστικοί: 

Το 2007 καταχωρίσθηκαν 59 τέτοιες περιπτώσεις «αποκλίσεων» σε ολόκληρη την Ε.Ε. που παρέτειναν τη χρήση 40 ιδιαίτερα επικίνδυνων χημικών ουσιών. 

Το 2010 όμως, καταχωρίσθηκαν 321 τέτοιες υποθέσεις, κατά τις οποίες χρησιμοποιήθηκαν 152 ιδιαίτερα επικίνδυνες χημικές ουσίες που έχουν καταργηθεί. 

Πρωταθλήτρια η Γαλλία: από 0 αποκλίσεις το 2007 πήγε στις 74 το 2010. Ενώ η Ελλάδα από 6 αποκλίσεις το 2007 ανέβηκε στις 54 το 2010! Η Πορτογαλία, από 1 (2007) σε 41 (2010) και η Κύπρος από 0 (2007) σε 18 (2010). 

Εκείνο που εντυπωσιάζει είναι οι λόγοι που επικαλέσθηκαν οι εθνικοί κρατικοί οργανισμοί για να αιτιολογήσουν την παραγνώριση του νόμου. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων οι κυβερνητικές παρεμβάσεις έγιναν, ζητώντας την παράταση χρήσης «αερίων αποστειρωτικών εδάφους» και μάλιστα του απαγορευμένου ως ιδιαίτερα επικίνδυνου 1,3-δι- χλωρο-προπενίου, με ιδιαίτερη εμμονή παράτασης χρήσης, στη Νότια Ευρώπη και την Ελλάδα. Γι’ αυτή την ένωση όμως υπάρχουν πλέον πολύ ασφαλέστερα και αποτελεσματικότερα υποκατάστατα. Όλες αυτές οι διαδικασίες «αιτιολόγησης επιλογών είδους» και οι αιτήσεις για κατ’ εξαίρεση συνέχιση χρήσης τους και την τελική αποδοχή τους γίνονται από την Sanco μάλλον υπό καθεστώς αδιαφάνειας και έτσι εγείρονται υποψίες και μάλλον αιτιολογημένα, που επικεντρώνονται σε μονόπλευρες «παρεμβάσεις συμφερόντων» και υποστήριξη «παλαιολιθικών γεωργικών πρακτικών» που δεν πολύ-νοιάζονται για τον καταναλωτή της τροφής.Έτσι χρησιμοποιούνται ξανά και ξανά, τα απαγορευμένα ζιζανιοκτόνα και αγρο-φάρμακα. Κάποιοι πρέπει να πουλήσουν αποθέματα και να αδειάσουν αποθήκες από απούλητα καταργημένα χημικά δραστικά υλικά. Έλα όμως που με «μαγικό τρόπο» οι αποθήκες ξαναγεμίζουν! Έτσι αυτοί οι κάποιοι ευτυχούν. Ενώ οι πολίτες-καταναλωτές μένουν απροστάτευτοι…