Της Κατερινας Καπερναρακου
Στο παρελθόν οι επαναστάτες και οι επαναστάτριες ζητούσαν ψωμί και τριαντάφυλλα. Σήμερα τα τριαντάφυλλα, αίτημα συμβολικό για μία καλύτερη ποιότητα ζωής, μοιάζουν με πολυτέλεια, ενώ το ψωμί είναι πανάκριβο. Ενας από τους βασικούς λόγους των κινητοποιήσεων στις χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής σχετίζεται με την αδυσώπητη άνοδο στα βασικά είδη διατροφής, σε συνδυασμό με την υψηλή ανεργία. Αρκεί να ληφθεί υπ’ όψιν το μερίδιο που καταλαμβάνουν οι δαπάνες για διατροφή στο οικογενειακό εισόδημα των χωρών της Μέσης Ανατολής: Στην Υεμένη καλύπτει το 75% των εισοδημάτων του νοικοκυριού, στο Μαρόκο το 63%, στην Αλγερία, το Σουδάν, τη Συρία και στην Αίγυπτο από 48%-53%, ενώ στο Μπαχρέιν, την Τυνησία, τη Λιβύη, την Ιορδανία, το Μπαχρέιν, τη Σ. Αραβία και το Ιράν κυμαίνεται από 32% (Μπαχρέιν) έως 46% (Ιράν). Κατ’ αντιστοιχία, στην Ευρωζώνη, τα τρόφιμα αντιστοιχούν μόλις στο 15% του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή.
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FΑΟ), ο ομώνυμος δείκτης τιμών των τροφίμων αναρριχήθηκε τον Ιανουάριο σε νέα επίπεδα ρεκόρ, στις 230,7 μονάδες. Ο FAO προειδοποίησε ότι οι τιμές έχουν ξεπεράσει ήδη τα προηγούμενα υψηλά επίπεδα του δείκτη το 2008, και ότι θα συνεχίσουν να ανέρχονται. Εξαιτίας τους, συμπλήρωσε ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας Ρόμπερτ Ζέλικ, περίπου 44 εκατ. άνθρωποι επιπλέον σε όλο τον κόσμο έχουν εξωθηθεί στην ακραία φτώχεια.
Κατά το Reuters, οι λόγοι για τις υψηλές τιμές είναι η ξηρασία (Ρωσία, Αργεντινή), οι πλημμύρες (Καναδάς, Πακιστάν), η απαγόρευση των εξαγωγών από τις χώρες οι οποίες περιφρουρούν την παραγωγή τους, καθώς και ο πανικός των εισαγωγέων να ενισχύσουν τα αποθέματά τους σε σιτηρά. Δυσμενώς λειτουργεί επιπλέον και το ακριβό πετρέλαιο, το οποίο εκτινάσσει το κόστος για την παραγωγή λιπασμάτων, ενώ η λειτουργία των αγορών καθιστά τις τιμές πιο ευμετάβλητες. Προς το παρόν, η Ινδία και η Κίνα επηρεάζουν μεν τις τιμές αλλά όχι δραστικά. Αν και απαιτούν να «χορτάσουν την πείνα» των πολιτών τους, το πράττουν κυρίως με τους δικούς τους πόρους. Εάν, όμως, εφέτος η Κίνα αναγκαστεί να εισαγάγει σιτάρι, τότε η κατάσταση θα αλλάξει.
Αυτό σίγουρα θα έχει συμβεί μέχρι το 2050, έτος κατά το οποίο η παραγωγή τροφίμων θα πρέπει να ενισχυθεί 70%, ώστε να συμβαδίζει με την αύξηση του πληθυσμού της γης στα 9 δισεκατομμύρια. Αναλυτές εκτιμούν, ωστόσο, πως μία μεγάλη αύξηση της σοδειάς σε δημητριακά είναι δύσκολο να επιτευχθεί, εν αντιθέσει με το παρελθόν. Ελάχιστα τμήματα γης είναι διαθέσιμα προς καλλιέργεια πλέον, κατά τόπους παρατηρείται λειψυδρία, ενώ η χρήση περισσότερων λιπασμάτων θα αποφέρει περιορισμένα οφέλη. Την όλη κατάσταση επιδεινώνει και η κλιματική αλλαγή. Σε άρθρο του Scientific American αναφέρεται πως πέραν των σημερινών καλλιεργήσιμων 4,3 δισ. εκταρίων παγκοσμίως θα προστεθούν 100 εκατ. εκτάρια, το ανώτερο.
Για πρώτη φορά μετά το 1960 και την έκτοτε εφαρμοζόμενη σύγχρονη εντατική γεωργία με τη χρήση λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και νέων ποικιλιών σπόρων, η απόδοση των σημαντικότερων καλλιεργειών του κόσμου, δηλαδή του σίτου και του ρυζιού, αυξάνεται πιο αργά από τον παγκόσμιο πληθυσμό. Κατά τον Economist, η λύση βρίσκεται στη βελτίωση των αποδόσεων των καλλιεργειών για τους αγρότες, τον περιορισμό της χρήσης δημητριακών για βιοκαύσιμα, την απελευθέρωση των εμπορικών συναλλαγών και την κατάργηση των αγροτικών επιδοτήσεων, εκτός εκείνων που αφορούν την έρευνα. Αν και αναγνωρίζει τις ενστάσεις για την εντατική γεωργία και τις επιπτώσεις της, εκτιμά ότι η εναλλακτική της βιολογικής γεωργίας μπορεί να θρέψει μόνον την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όχι όλον τον κόσμο.
Εντούτοις, ο γνωστός οικονομολόγος Τζέφρι Σακς επισημαίνει ότι η σύγχρονη γεωργία είναι υπεύθυνη για τα περισσότερα περιβαλλοντικά προβλήματα. Παράγει το ένα τρίτο των συνολικών αερίων του θερμοκηπίου, απορρίπτει ετησίως 171 εκατ. τόνους νιτροειδών λιπασμάτων στη θάλασσα και τα ποτάμια (εκτιμήσεις του Ινστιτούτου της Γης στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια) και χρειάζεται τουλάχιστον το 85% της συνολικής κατανάλωσης σε νερό.
Πώς είναι δυνατόν, λοιπόν, να εντατικοποιηθεί περαιτέρω η γεωργία για να τραφεί ο πληθυσμός της γης και συγχρόνως να αντιμετωπισθούν τα περιβαλλοντικά ζητήματα; Η χρήση της τεχνολογίας θα μπορούσε να μεγιστοποιήσει την απόδοση των εδαφών, απαντούν εκπρόσωποι εταιρειών βιοτεχνολογίας και υπέρμαχοι των μεταλλαγμένων καλλιεργειών, εγείροντας όμως νέα σοβαρά ερωτήματα για το αν το μέλλον επιφυλάσσει τριαντάφυλλα...
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου