Του ΒΑΣΙΛΗ ΚΑΡΑΤΖΑ
(Την Κυριακη του Πάσχα) οι Τούρκοι ψηφίζουν σε ένα δημοψήφισμα που
μπορεί να αλλάξει ριζικά τον χαρακτήρα του πολιτεύματος και της χώρας.
Το πραγματικό δίλημμα δεν είναι μεταξύ προεδρικής και προεδρευόμενης
δημοκρατίας. Αλλά μεταξύ μιας προβληματικής πλην φιλόδοξης δημοκρατίας, η
οποία διασφαλίζεται από τη διάκριση των εξουσιών, και ενός
φτιασιδωμένου αυταρχισμού.
Ολες οι δημοσκοπήσεις βλέπουν ντέρμπι, με μεγάλες πιθανότητες να
επικρατήσει το «Ναι», το οποίο υποστηρίζει ο Ερντογάν.
Ο ισχυρός άνδρας
της Τουρκίας ελπίζει βάσιμα να επιβάλει το πολίτευμα της αρεσκείας του.
Κάθε καινούργιο γκάλοπ αναλύεται ενδελεχώς και σχολιάζεται
ποικιλοτρόπως. Εκείνο, ωστόσο, που μοιάζει να μην αντιλαμβάνονται οι
επαΐοντες είναι το προφανές: οι ερωτώμενοι Τούρκοι πολίτες –ζώντας υπό
ένα καθεστώς καθημερινού τρόμου– είτε δεν απαντούν καθόλου είτε δεν
αποκαλύπτουν τις αληθινές τους προθέσεις στους δημοσκόπους.
Ολοι σχεδόν
περιμένουν νίκη του Ερντογάν και για έναν επιπλέον λόγο. Τον έχουν συνηθίσει να κερδίζει.
Ο εκλογικός μηχανισμός του ΑΚΡ, του
κόμματός του, έχει σαρώσει σε τόσες αναμετρήσεις επί μία δεκαπενταετία,
ώστε φαντάζει αδύνατον σχεδόν κάποια στιγμή να ηττηθεί. Συμβάλλει
ασφαλώς και η πενία, ιδεολογική και ρητορική, της αντιπολίτευσης. Τα
κόμματα και οι ηγέτες τους πάσχουν από αθεράπευτη νωθρότητα. Τα
τελευταία χρόνια δεν αντέταξαν στον Ερντογάν, δεν πρότειναν στους
Τούρκους καμία αξιόπιστη εναλλακτική. Κατάντησαν να μοιάζουν περισσότερο
με κομπάρσους παρά με πρωταγωνιστές, εν δυνάμει κυρίαρχοι στο πολιτικό
σκηνικό.
Σημαντικές συνεπώς και καλοδεχούμενες, οι δημοσκοπήσεις και οι
ερμηνείες τους, στην πολιτική όμως το βασικότερο είναι να ξέρει κανείς
να μετράει σωστά. Και να βλέπει με τα δικά του μάτια. Εάν πλάι στα
στατιστικά ευρήματα επιστρατεύσουμε τον κοινό νου μας, θα καταλήξουμε
ασφαλώς στο συμπέρασμα ότι ο μεγάλος συνασπισμός του Ερντογάν διαλύεται.
Θέτοντας τέλος στην πρωτοβουλία για την επίλυση του Κουρδικού, ο ηγέτης
της Τουρκίας έχασε ένα μεγάλο ποσοστό των Κούρδων που τον ακολουθούσαν.
Σειρά έχει το μερίδιο του παραδοσιακού πολιτικού Ισλάμ, το οποίο
στάθηκε η ιδρυτική ομάδα, η πρώτη μαγιά του ΑΚΡ.
Εκείνη ακριβώς, η «παλαιά φρουρά», πρωτοστάτησε στους αγώνες για
οικονομική και κοινωνική δικαιοσύνη, στη στροφή της Τουρκίας προς την
Ευρωπαϊκή Ενωση, στον διάλογο με τη Δύση. Φαντάζουν σήμερα ισχνή
μειοψηφία, δεν ξεπερνούν το 10% των ψηφοφόρων. Η σημασία τους εντούτοις
υπερβαίνει εντυπωσιακά το αριθμητικό τους μέγεθος. Και έχουν γυρίσει
στον Ερντογάν την πλάτη.
Προκειμένου να αναπληρώσει τις παραπάνω δύο απώλειες, ο Ερντογάν έχει
συνάψει ευκαιριακή συμμαχία με τους εθνικιστές του ΜΗΡ. Τα κέρδη από
αυτήν δεν μοιάζει να αρκούν για να ισοσκελιστεί η ζημία.
Εάν η
προσέλευση στις κάλπες είναι αθρόα και οι εκλογές καθαρές, ο Ερντογάν
δύσκολα θα εκμαιεύσει από τους Τούρκους το πολυπόθητο «Ναι».
Και μετά;
Τι θα συμβεί εάν χάσει ο Ερντογάν;
Τα μετέπειτα θα εξαρτηθούν σίγουρα...
και από το μέγεθος της πιθανής ήττας. Οσο πιο ευρεία ήττα υποστεί ο
Ερντογάν, τόσο πιο μεγάλη προδιαγράφεται η μετέπειτα φθορά του, αφού
–αργά ή γρήγορα– θα τον εγκαταλείψουν οι ευκαιριακοί του σύμμαχοι.
Τα κεμαλικά κομμάτια του στρατού, τα απομεινάρια του βαθέως κράτους,
οι εθνικιστές και οι οπορτουνιστές που προσκολλώνται στην εκάστοτε
εξουσία. Εάν επικρατήσει το «Οχι», ο Ερντογάν θα πρέπει να επιδείξει
εντυπωσιακή ευκαμψία. Ο πειρασμός του θα είναι να κρατηθεί στην εξουσία,
εντείνοντας την πόλωση, βαθαίνοντας την κρίση. Ο δρόμος της αρετής θα
έγκειται στο να τείνει κλάδον ελαίας προς πολιτικούς σαν τον Αμπντουλάχ
Γκιουλ, τον Μπουλέντ Αρίντς, τον Αχμέτ Νταβούτογλου και τον Αλι
Μπαμπατσάν.
Μόνον εκείνοι θα μπορούσαν να ξανακάνουν το ΑΚΡ ηγεμονικό,
σταθεροποιώντας παράλληλα την οικονομία. Μονάχα εκείνοι θα διασφάλιζαν,
σε δεύτερο χρόνο, μια ασφαλή και τιμητική έξοδο του Ερντογάν από την
ενεργό πολιτική. Ο Γκιουλ, ο Αρίντς, ο Νταβούτογλου και ο Μπαμπατσάν
εκπροσωπούν τις πιο δημιουργικές δυνάμεις της Τουρκίας. Αποτελούν ό,τι
πιο υγιές στο πολιτικό προσωπικό της γείτονος.
Θα συνομιλήσει ξανά μαζί τους ο Ερντογάν; Ας το ελπίσουμε.
Παρατηρώντας όμως τη συμπεριφορά του κατά την πρόσφατη διετία και τους
ανθρώπους οι οποίοι πλέον τον περιστοιχίζουν, ξέρουμε πως το πιθανότερο
είναι να μείνουμε με την ελπίδα...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου