ΚΟΙΝΩΝΙΑ και ΠΟΛΙΤΙΚΗ στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Πόσες ψήφους εξαγοράζω με τους φόρους μου;

Του Νίκου Μαραντζίδη 

Αναπληρωτή καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και επισκέπτη καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου στην Πράγα και στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας.

Η απόφαση του πρωθυπουργού να διανείμει «κοινωνικό μέρισμα», δηλαδή να δοθεί από ένα πεντακοσάρικο έκτακτο βοήθημα σε πολίτες ευπαθών κατηγοριών και ενστόλους λίγες εβδομάδες πριν από τις ευρωεκλογές μού έθεσε ένα δύσκολο πρόβλημα πολιτικής αριθμητικής: πέρα από την όποια οικονομική ανακούφιση θα προσφέρουν, πόσες ψήφους θα εξαγοράσουν οι φόροι που πληρώνω;
 

Αθροίζω, λοιπόν, τι πληρώνω σε άμεσους φόρους, τέλη, χαράτσια, έκτακτες εισφορές, φόρους πολυτελούς διαβίωσης, ΦΠΑ, παρακρατήσεις υπέρ τρίτων κ.λπ., αφαιρώ όσα πηγαίνουν στη συντήρηση του Δημοσίου, στις διάφορες μίζες, στις ομάδες, στα κόμματα κ.λπ. και προσπαθώ να υπολογίσω ποιο είναι το πρωτογενές πλεόνασμα των φόρων μου που κατευθύνεται προς άγραν ψήφων. Αν καταφέρω να κάνω σωστά τους υπολογισμούς θα μπορώ να ξέρω, στο τέλος, πόσους συμπολίτες μου θα καταφέρει η κυβέρνηση να πείσει να την ψηφίσουν με τα λεφτά μου.
 

Δεν σας κρύβω, όμως, πως έχω μια διπλή έγνοια: φοβάμαι, κατ’ αρχάς, μήπως τα λίγα πεντακοσάρικά μου καταλήξουν σε ορκισμένους εχθρούς της κυβέρνησης, που και τα λεφτά θα λάβουν και ΣΥΡΙΖΑ θα ψηφίσουν. Από την άλλη, αν το επίδομά μου κατευθυνθεί σε αποφασισμένους ψηφοφόρους των κομμάτων του κυβερνητικού συνασπισμού, πάλι θα έχουμε αποτύχει. Αφού θα ψήφιζαν που θα ψήφιζαν Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, τι το ’θελαν το χρήμα;  

Τα πεντακοσάρικα, κύριοι, είναι σαν τις σφαίρες στη μάχη: τα σπαταλάς μόνο αν έχεις άφθονα από δαύτα – και εμείς, ως γνωστόν, τέτοια αφθονία δεν διαθέτουμε. Γι’ αυτό και πραγματικά παρακαλώ τους κυβερνητικούς αξιωματούχους να προσπαθήσουν να εντοπίσουν ποιοι ψηφοφόροι είναι πιθανότερο να μεταβάλουν την επιλογή τους και μόνο σε αυτούς να δώσουν το χρήμα, για να αισθάνομαι κι εγώ πως έπιασαν τόπο οι φόροι μου.
 

Πολλοί από εσάς θα σκεφτείτε πως είμαι άδικος· ένας άκαρδος κυνικός νεοφιλελεύθερος, που αδυνατεί να αντιληφθεί το ψυχικό μεγαλείο της κυβέρνησης, που υιοθέτησε τη συγκεκριμένη πολιτική με στόχο την ενίσχυση των αδυνάμων που πέρασαν τόσα δεινά το προηγούμενο διάστημα.
 

Θα ήθελα πολύ να το πιστέψω αυτό, αλλά πρέπει να είναι κανείς πολύ εύπιστος για να μην αντιληφθεί ότι αυτό που περιγράφεται ως κοινωνικό μέρισμα πρόκειται για πρόχειρη και ψηφοθηρική πολιτική, που διαιωνίζει μια κουλτούρα σπατάλης του δημόσιου χρήματος και που η κυριαρχία του λαϊκισμού μάς εμποδίζει ως κοινωνία να το στηλιτεύσουμε. Πέρα από τη χρονική επιλογή της καταβολής του επιδόματος που η σκοπιμότητά της βγάζει μάτια, η προχειρότητα αποτυπώνεται ακόμη και στο γεγονός πως, λίγες εβδομάδες πριν από την καταβολή του επιδόματος, οι κυβερνητικοί εταίροι ψάχνουν εναγωνίως να βρουν τους δικαιούχους – υποθέτω μάλιστα πως ο καθένας τους θα θέλει να πριμοδοτήσει τις «δικές» του εκλογικές πελατείες.
 

Βρίσκει κανείς διαφορές με τον τρόπο συμπεριφοράς των πολιτικών της εποχής του «λεφτά υπάρχουν»; 

 Καμία ιδιαίτερη! Αφήστε που ίσως να ανοίξει η όρεξη σε κάποιους στο μέλλον να τάζουν ή να μοιράζουν σε κάθε προεκλογική περίοδο ρευστό χρήμα στους ψηφοφόρους με το πρόσχημα του «κοινωνικού μερίσματος». Ολα αυτά μας μεταφέρουν από την Ευρώπη στον θαυμαστό κόσμο του πατερναλιστικού πελατειασμού της Λατινικής Αμερικής. Εκεί, έξω από εκλογικά τμήματα, οι κομματάρχες μοιράζουν στους φτωχούς χαρτονομίσματα ώστε οι τελευταίοι να πάρουν το ψηφοδέλτιο χωρίς καν να το ανοίξουν.
 

Πάντως, αν προκειμένου να μην έρθει ο ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, επιλέχτηκε από τους νυν κυβερνώντες να υιοθετηθούν οι πρακτικές του Τσάβες και των άλλων «πατερούληδων» του κρατικιστικού λαϊκισμού, πήραμε πάλι τον λάθος δρόμο. Θυμίζω απλώς πως τις προηγούμενες δεκαετίες, κάποιοι σπουδαίοι στρατηγικοί σχεδιαστές στη Ν.Δ. είχαν υιοθετήσει το δόγμα της αντιγραφής των πρακτικών του ΠΑΣΟΚ προκειμένου να διατηρηθούν για πολλά χρόνια στην κυβέρνηση. Το πού καταλήξαμε το είδαμε.
 

Φοβάμαι, λοιπόν, μήπως η εμπειρία της χρεοκοπίας αντί να οδηγήσει το πολιτικό προσωπικό σε μια νέα κουλτούρα διαχείρισης του χρήματος των φορολογουμένων, το στρέψει σε ακόμη χειρότερες μορφές πολιτικής εξαχρείωσης από αυτές που είχαμε τόσα χρόνια.
 

Ας γίνουμε, επιτέλους, σοβαροί σε αυτή τη χώρα. Η οικοδόμηση μιας κοινωνίας ίσων ευκαιριών και η αντιμετώπιση της φτώχειας δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν με όρους, που αντιγράφουν το παλαιοκομματικό κράτος της εποχής του «Μαυρογιαλούρου» ή έστω μια τριτοκοσμική πατερναλιστική αντίληψη «φιλάνθρωπου» κράτους, που όποτε έχει κανένα φράγκο στην τσέπη το σκορπάει απερίσκεπτα. Το στοίχημά μας ως κοινωνία είναι να οργανώσουμε ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό κράτος με ορθολογικό σχεδιασμό και αξιόπιστες δομές αλληλεγγύης, και όχι να επιστρέψουμε στην εποχή του «πονηρού πολιτευτή» που μοιράζει πεντακοσάρικα λίγο πριν από την κάλπη.
 

Τελικά, καθώς σοβάρεψαν οι σκέψεις μου, ξέχασα τον αρχικό μου σκοπό:  

Να μάθω πόσες ψήφοι θα εξαγοραστούν με τους φόρους μου. 

Σκέφτομαι να βάλω το πρόβλημα στους φοιτητές μου, αλλά φοβάμαι μήπως μου απαντήσουν: η ψήφος είναι μυστική, δάσκαλε.