Του Κωστα Δεληγιαννη
Είναι ανίατη, καθώς καμία θεραπευτική μέθοδος δεν μπορεί να επιβραδύνει για μεγάλο χρονικό διάστημα την εξέλιξή της, η οποία ξεκινά με την εξασθένηση της μνήμης και την απώλεια συγκέντρωσης, και καταλήγει στην πλήρη αποδιοργάνωση των νοητικών λειτουργιών. Ο λόγος για τη νόσο Αλτσχάιμερ, την πιο συνηθισμένη μορφή άνοιας που ήδη αποτελεί την τέταρτη αιτία θανάτου στις ανεπτυγμένες χώρες και εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα σε ηλικίες άνω των 65 ετών, παρόλο που δεν προκαλείται από το γήρας. Γεγονός που εξηγεί γιατί, με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, αναμένεται να τριπλασιαστούν τα κρούσματα μέσα στις τέσσερις επόμενες δεκαετίες, φθάνοντας τα 100 εκατομμύρια μέχρι το 2050.
Ωστόσο, ένα επαναστατικό νέο φάρμακο υπόσχεται πως σε λίγα χρόνια θα αποτελέσει ένα σημαντικό όπλο στα χέρια των γιατρών για την αντιμετώπισή της. Με την προσωρινή ονομασία Anavex 2-73, αυτή η ουσία «γεννήθηκε» μάλιστα στη χώρα μας, στα εργαστήρια της εταιρείας Anavex Life Sciences στην Παλλήνη Αττικής, από επιστήμονες ελληνικής καταγωγής. Στα ίδια εργαστήρια οι ερευνητές πραγματοποίησαν τις πρώτες δοκιμές σε πειραματόζωα, οι οποίες ολοκληρώθηκαν πριν από λίγους μήνες με πολύ αισιόδοξα αποτελέσματα. Ετσι, θα ξεκινήσει η πειραματική χορήγηση του Anavex 2-73 σε ανθρώπους, «στις πιο ελπιδοφόρες κλινικές δοκιμές που προγραμματίζονται για το 2011», σύμφωνα με τους ειδικούς που συμμετέχουν στην online κοινότητα «Alzheimer’s Weekly». Οι δοκιμές θα πραγματοποιηθούν στο γερμανικό πανεπιστήμιο της Δρέσδης, ένα από τα κορυφαία διεθνώς στις έρευνες για το Αλτσχάιμερ, ενώ επικεφαλής είναι πάλι ένας Ελληνας επιστήμονας, ο Δρ Αγγελος Στεργίου, γιατρός και κλινικός ερευνητής.
«Το συγκεκριμένο φάρμακο φιλοδοξεί να αποτελέσει την πρώτη θεραπεία που στη “χειρότερη” περίπτωση θα καταφέρνει να ανακόψει την επιδείνωση των ασθενών οι οποίοι βρίσκονται σε αρχικό ή σε λίγο προχωρημένο στάδιο, σταθεροποιώντας μόνιμα τα συμπτώματα τη στιγμή που αφήνει ελπίδες πως θα μπορεί ακόμη και να βελτιώσει τις νοητικές τους λειτουργίες, ουσιαστικά αναστρέφοντας εν μέρει την πορεία εξέλιξης της νόσου». Επίσης, θα μπορεί να χορηγείται προληπτικά σε άτομα τα οποία παρουσιάζουν προδιάθεση στο Αλτσχάιμερ για κληρονομικούς ή άλλους λόγους, προλαμβάνοντας έτσι την εκδήλωσή του.
Αγνωστη η αιτία
«Η ανακάλυψη του Anavex 2-73 έγινε από τον Αλέξανδρο Βαμβακίδη και τους συνεργάτες του, έναν επιστήμονα με 35χρονη εμπειρία στη φαρμακολογία, κυρίως σε γαλλικά ινστιτούτα, ακολουθώντας μία εντελώς διαφορετική προσέγγιση απ’ ό,τι τα σκευάσματα που κυκλοφορούν ήδη», συμπληρώνει ο κ. Στεργίου. Αλλωστε, παρόλο που είναι γνωστό πως το Αλτσχάιμερ είναι μία εκφυλιστική νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος η οποία οδηγεί στην ατροφία του εγκεφάλου, δεν έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να εντοπιστεί η ακριβής αιτία.
«Μέχρι πρόσφατα, το Αλτσχάιμερ αποδιδόταν στην υπερπαραγωγή μιας πρωτεΐνης, της β-αμυλοειδούς, η οποία συσσωρεύεται στον εγκέφαλο σχηματίζοντας πλάκες», λέει ο κλινικός ερευνητής. «Ωστόσο, τα πέντε φάρμακα που έχουν εγκριθεί μέχρι σήμερα και επικεντρώνονται κυρίως στην απομάκρυνση των πλακών, το μόνο ουσιαστικά που πετυχαίνουν είναι να καθυστερήσουν κατά μερικούς μήνες την επιδείνωση του ασθενή». Τέτοιες ενδείξεις κάνουν αρκετούς επιστήμονες να υποπτεύονται πως ο σχηματισμός πλακών από τη συγκεκριμένη πρωτεΐνη δεν είναι η αιτία, αλλά ένα από τα πρώτα και χαρακτηριστικά αποτελέσματα ενός άγνωστου βιοχημικού μηχανισμού που ευθύνεται για τη νόσο.
Οξειδωτικό στρες
Η ελληνική ερευνητική ομάδα υποστηρίζει πως αυτός ο μηχανισμός σχετίζεται με μία διαδικασία οξειδωτικού στρες που πλήττει το κεντρικό νευρικό σύστημα και προκαλεί πολύπλευρες αρνητικές συνέπειες στον εγκέφαλο, τις οποίες αντιμετωπίζει το Anavex 2-73 παρεμβαίνοντας σε ειδικούς υποδοχείς των κυττάρων. Για να ελέγξουν την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν πειραματόζωα στα οποία, για να «εμφανίσουν» Αλτσχάιμερ, χορήγησαν μεγάλες ποσότητες β-αμυλοειδούς. Με συνέπεια, σε όλα τα σενάρια των πειραμάτων, το φάρμακο να καταφέρει να αναστρέψει την εικόνα της πάθησης, αποκαθιστώντας για παράδειγμα σε μεγάλο βαθμό τη βραχυχρόνια και μακροχρόνια μνήμη των πειραματόζωων. Ενα αποτέλεσμα που, εκτός από τα συμπεριφορικά τεστ, επιβεβαίωσαν και οι ιστολογικές αναλύσεις.
Εξίσου σημαντικό είναι όμως πως στα ίδια συμπεράσματα κατέληξαν ανεξάρτητα πειράματα που πραγματοποίησαν σε ζώα άλλα επιστημονικά ιδρύματα, όπως τα πανεπιστήμια του Στρασβούργου και του Παρισιού. «Οι εκτιμήσεις μας είναι πως το φάρμακο θα έχει εξίσου θετικά αποτελέσματα και στον άνθρωπο, κάτι που θα εξακριβώσουμε στη φάση 2Α των κλινικών δοκιμών σε 27 ασθενείς, αφού πρώτα στη φάση 1 πιστοποιήσουμε την ασφάλειά του», συμπληρώνει ο Ελληνας ερευνητής. Αν και μέχρι τα τέλη του 2011 οι επιστήμονες θα έχουν ήδη μια πρώτη εικόνα, θα χρειαστεί τουλάχιστον μία τετραετία ακόμη, πριν το φάρμακο κυκλοφορήσει στην αγορά.
Μεγάλο το κόστος φροντίδας
Εκτός από την αυτονόητη ιατρική αξία που θα έχει η πρώτη αποτελεσματική θεραπεία για το Αλτσχάιμερ, θα σημαίνει και μεγάλη οικονομική ανακούφιση για τις υπηρεσίες υγείας: μόνο στις ΗΠΑ, το κόστος φροντίδας όσων πάσχουν από την πιο κοινή μορφή άνοιας φτάνει σήμερα 172 δισ. δολάρια, ποσό που σύμφωνα με τις προβλέψεις αναμένεται να ξεπεράσει το 1 τρισ. μέχρι το 2050. Και μάλιστα, παρ’ όλο που οι επιστήμονες επικεντρώθηκαν αρχικά στη συγκεκριμένη νευροεκφυλιστική πάθηση, ο τρόπος δράσης του φαρμάκου ανοίγει επίσης τον δρόμο για την ανάπτυξη θεραπειών για την επιληψία και την κατάθλιψη - ή ακόμη και για ογκολογικές παθήσεις, όπως ο καρκίνος του προστάτη και το μελάνωμα.
«Η επιλογή του Αλτσχάιμερ έγινε με βάση αρκετά κριτήρια, όπως το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κάποια μέθοδος αντιμετώπισής του ή το ότι η εν λόγω νόσος αποτελούσε την ιδανική περίπτωση στην οποία θα μπορούσαμε να έχουμε απτά αποτελέσματα σε σύντομο σχετικά χρονικό διάστημα», επισημαίνει ο κ. Στεργίου. Αλλωστε, τα συμπεράσματα από τις κλινικές δοκιμές του φαρμάκου για το Αλτσχάιμερ θα βοηθήσουν τους επιστήμονες να επιταχύνουν παράλληλα τις έρευνες και για κάποιες από τις υπόλοιπες παθήσεις. Ερευνες που αναμένεται να ξεκινήσουν μέσα στο 2011.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου