Γυναίκες ενός κατώτερου Θεού...

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΑΚΟΥ

Η Αμερικανίδα ακτιβίστρια και συγγραφέας στο τελευταίο βιβλίο της, που ολοκληρώθηκε με τη συνεργασία δεκάδων γυναικών από Αφρική και Ανατολική Ασία, περιγράφει την κόλαση που ζουν στα χέρια παραστρατιωτικών, συντρόφων τους, ακόμα και κυανοκράνων

Με αποστολή να κατανοήσει σε όλη τους την έκταση και να φέρει στο φως τις πληγές που αφήνει ο πόλεμος στις γυναίκες και τα ξεχωριστά προβλήματα που έχουν μετά την επίτευξη της ειρήνης, η Τζόουνς πέρασε δύο χρόνια ταξιδεύοντας στη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Ανατολική Ασία. Συγγραφέας ήδη επτά βιβλίων γύρω από την επίδραση της βίας στη ζωή των γυναικών, έχει ζήσει και εργαστεί πολλά χρόνια στο Αφγανιστάν -τις εμπειρίες της από εκεί έχει περιγράψει στο παλαιότερο «Kabul in Winter», αλλά και σε άρθρα στον αμερικανικό Τύπο.

Το τελευταίο βιβλίο της γεννήθηκε από ένα φωτογραφικό πρότζεκτ, που ολοκλήρωσε με τη συνεργασία της ΜΚΟ International Rescue Committee και δεκάδων γυναικών από τη Λιβερία έως τη Συρία: Θύματα όλες της βίας, όχι μόνο του πολέμου αλλά κυρίως του τυπικού τερματισμού του, οι γυναίκες φωτογράφησαν εικόνες από την καθημερινότητά τους. Για τις περισσότερες, ήταν το μοναδικό βήμα που τους έχει ποτέ δοθεί.

- Οι περισσότερες από τις γυναίκες που συναντήσατε σας είπαν ότι η ζωή τους είναι ακόμη χειρότερη μετά το τέλος του πολέμου. Με ποιον τρόπο και γιατί συμβαίνει αυτό;

«Η βία κατά των γυναικών εντείνεται μετά το τέλος του πολέμου. Συνυπολογίστε ότι στους σύγχρονους πολέμους δεν είναι οι στρατιώτες που υποφέρουν περισσότερο, αλλά οι άμαχοι. Αναφέρομαι στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, αλλά και στους πολέμους της τελευταίας δεκαετίας στην Ακτή του Ελεφαντοστού, τη Λιβερία, τη Σιέρα Λεόνε και βεβαίως στον φοβερό πόλεμο στο Κονγκό. Σε όλες τις περιπτώσεις, οι γυναίκες όχι μόνο τραυματίζονται ή σκοτώνονται, αλλά κακοποιούνται βάναυσα, ακρωτηριάζονται, πέφτουν θύματα βιασμού -πολύ συχνά οι βιαστές τους τις απάγουν και τις βασανίζουν κατ' εξακολούθηση. Οταν οι εχθροπραξίες τελειώνουν, οι στρατιώτες και οι παραστρατιωτικοί συνεχίζουν τα εγκλήματα εναντίον των γυναικών. Πολλοί πολίτες βλέποντας ότι μένουν -καθώς όλες οι δομές και οι θεσμοί έχουν καταρρεύσει- σκέφτονται ότι κανείς δεν θα σταματήσει και τους ίδιους αν ασκήσουν βία κατά των γυναικών, πράγμα που κάνουν».

- Οι δεσμοί, ή έστω κάποιοι άγραφοι νόμοι, που κρατούσαν τις κοινωνίες ενωμένες πριν από τον πόλεμο, καταλύονται;

«Η βία του πολέμου είναι τόσο φοβερή που συχνά διαλύει ολοκληρωτικά τις κοινότητες. Διαλύει κοινωνικές δομές, οικογένειες, προσωπικότητες. Η κατάσταση γίνεται τόσο χαοτική, που θα υπάρξουν πάντα πολλοί άνθρωποι οι οποίοι θα αλλοτριωθούν. Ξέρετε, όσοι έρχονται πρόσωπο με πρόσωπο με τη βαναυσότητα και τη φρίκη, αλλάζουν. Μια από τις ομάδες των γυναικών με τις οποίες συνεργάστηκα, στο Κονγκό, έχουν όλες υποστεί εφιαλτικά βασανιστήρια. Ακόμη κι η λέξη βιασμός δεν αρκεί για να περιγράψει τη φρίκη -οι βιαστές τις ακρωτηρίαζαν, τους προκαλούσαν μόνιμες αναπηρίες, τους έσπαγαν πλάτες... Κι αυτές οι γυναίκες, οι οποίες αγωνίζονται να κρατήσουν ενωμένες τις κοινότητές τους -γιατί δεν έχουν άλλη ελπίδα για να προστατεύσουν τα παιδιά τους- προσπαθούν να πείσουν τους άνδρες τους να μην τις διώξουν, ότι δεν φταίνε αυτές που έπεσαν θύματα βιασμού, για να διαπιστώσουν ξέρετε τι; Οτι πολλά μικρά κορίτσια έπεφταν κι αυτά θύματα βιασμού, όχι πια από τους στρατιώτες, αλλά από τα ίδια τα μέλη των κοινοτήτων τους. Ενα κορίτσι το είχε βιάσει ο παπάς του χωριού, ένα άλλο ο δάσκαλος. Οι ίδιες γυναίκες που είχαν περάσει τόσα, δεν μπορούσαν να το πιστέψουν. Πολλοί γιατροί στο Κονγκό λένε ότι τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να βλέπουν τέτοια περιστατικά, σε έκταση εντελώς πρωτόγνωρη. Το αποδίδουν στην ακραία βία, που έχουν βιώσει οι κάτοικοι του ανατολικού Κονγκό».

- Είπατε ότι οι άνδρες διώχνουν τις γυναίκες τους όταν έχουν πέσει θύματα βιασμού. Με δεδομένο τον μεγάλο αριθμό των θυμάτων, αυτό σημαίνει ότι βρίσκεται σε εξέλιξη μια τεράστια κοινωνική κρίση.

«Στις περισσότερες αφρικανικές χώρες ένας άνδρας θα διώξει από το σπίτι τη γυναίκα του όταν την έχουν βιάσει, άλλοτε μαζί άλλοτε χωρίς τα παιδιά της. Αυτές οι γυναίκες δεν έχουν πού να πάνε. Ξέρετε, οι βιασμοί των γυναικών στον πόλεμο χρησιμοποιούνται και ως ένα μέσο διάλυσης του κοινωνικού ιστού. Γιατί καθώς σκορπίζουν οι οικογένειες, οι γυναίκες μένουν άστεγες και άπορες, οι άνδρες μπαίνουν σε ομάδες ανταρτών, οι μανάδες στρέφονται στην πορνεία ως το μόνο μέσο να ζήσουν τα παιδιά τους. Ετσι καθαρίζει το έδαφος για να εκμεταλλευτούν οι στρατιώτες και οι αντάρτες τις πρώτες ύλες, τον φυσικό πλούτο».

- Σήμερα πρέπει να υπάρχει μια ολόκληρη γενιά παιδιών, που σε λίγο θα ενηλικιωθούν, τα οποία γεννήθηκαν από θύματα βιασμών. Τι διεξόδους έχουν;

«Είναι μια βόμβα έτοιμη να εκραγεί. Οι γυναίκες του Κονγκό θεωρούν ότι είναι ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα. Λένε ότι τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά δεν πάνε σχολείο γιατί κανείς δεν τους πληρώνει δίδακτρα, κάθονται ανά παρέες στις άκρες των δρόμων και διασκεδάζουν τρομοκρατώντας τους περαστικούς και όλα τα αγόρια ονειρεύονται να γίνουν στρατιώτες -γιατί αυτοί ενσαρκώνουν το μοναδικό ισχυρό ανδρικό πρότυπο, είναι οι μόνοι άνδρες που τους εμπνέουν θαυμασμό. Ολα αυτά τα αγόρια λοιπόν είναι υποψήφιοι αντάρτες».

- Πόσο προστατεύουν τελικά τις γυναίκες οι άνδρες των Ηνωμένων Εθνών;

«Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι ότι θα χρειάζονταν πολύ περισσότεροι στις περιοχές για τις οποίες μιλάμε. Βεβαίως υπάρχουν περιπτώσεις που αυτοί οι ίδιοι έχουν κατηγορηθεί για βιασμούς. Σε άλλες, πολύ περισσότερες, ενθαρρύνουν την εκπόρνευση των γυναικών που οφείλουν να προστατεύσουν. Θα έλεγα, όμως, ότι στη μεγάλη πλειονότητά τους εργάζονται με αληθινή ευσυνειδησία. Ειδικά στην περίπτωση του Κονγκό, ο υπεύθυνος της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ έχει δώσει αγώνες για την προστασία των γυναικών. Πολλές φορές ξέρετε τι κάνουν; Πηγαίνουν με τα αυτοκίνητά τους έξω από τα χωριά τις νύχτες, ανάβουν τα φώτα και οι γυναίκες μαζεύονται εκεί γύρω τους για να κοιμηθούν με ασφάλεια, μαζί με τα παιδιά τους». *

info:Ann Jones, «War Is Not Over When It's Over: Women Speak Out from the Ruins of War», Metropolitan Books

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ