Τρόικα, ελπίδα μας…

Tου Αγγελου Σταγκου

Ο άνθρωπος δηλώνει ευθαρσώς οπαδός της τρόικας. Δεν είναι «χούλιγκαν» ακριβώς, αλλά και δεν μπορεί να κρατηθεί και δεν φοβάται το… outing. Γνωρίζει ότι δεν είναι ιδιαίτερα σώφρον να φοράει «τα χρώματα της συγκεκριμένης ομάδας» στη σημερινή συγκυρία που οι περισσότεροι συμπολίτες υφίστανται τις συνέπειες του Μνημονίου, αλλά αντιπαραθέτει ότι δεν φταίει αυτό για την κατάντιά μας. Υπάρχει άλλωστε κάτι που τον τραβάει προς την τρόικα. Κάτι που το μισό είναι συνειδητό και το άλλο μισό ασυνείδητο, αλλά μετά από μπόλικη ενδοσκόπηση και άλλη τόση ομφαλοσκόπηση, κατάλαβε επιτέλους περί τίνος πρόκειται. Είναι ο μοναδικός «θεσμός» που μπορεί να εμπιστεύεται σήμερα στην Ελλάδα γιατί, δυστυχώς, δεν έχει πού αλλού να ακουμπήσει και να εναποθέσει τις ελπίδες του μέσα στον πολτό που ζούμε, εξηγεί.

Είναι βέβαιος ότι κάποιοι θα θεωρήσουν παραδοξολογία την αβίαστη ομολογία του και άλλοι θα φτάσουν στο σημείο να τον χαρακτηρίσουν «προσκυνημένο», «ξενόδουλο», «προδότη» ή ακόμη και «αργυρώνητο», αλλά δεν πτοείται. Πιστεύει ακράδαντα ότι ούτε η κυβέρνηση ούτε και κάποιο άλλο ελληνικό κόμμα μπορεί να βγάλει τη χώρα από την παρακμή και δεν βλέπει και τις δυνάμεις που θα μπορούσαν να πιέσουν προς την κατεύθυνση της εξόδου. Αντίθετα αισθάνεται ότι οι όποιες πιέσεις ασκούνται οδηγούν προς την αντίθετη κατεύθυνση, στην παράταση του αδιεξόδου, ή και σε πιο βαθιά παρακμή. Κυρίως, δεν φαίνεται να υπάρχουν ο δυναμισμός, το σφρίγος και η λογική που απαιτούν οι περιστάσεις σαν αυτήν που ζούμε, για να τις ξεπεράσουμε. Με λίγα λόγια, πεποίθησή του είναι ότι η χώρα αδυνατεί να ορθοποδήσει μόνη της.

Δεν έχει νόημα να εξηγηθούν οι λόγοι για τους οποίους η χώρα και οι θεσμοί της δεν απολαμβάνουν της εμπιστοσύνης ενός τουλάχιστον πολίτη, αν και μάλλον δεν είναι μόνος και έρημος. Αλλωστε, δεν χρειάζονται και πολλά επιχειρήματα που να ενισχύουν την άποψή του. Η πραγματικότητα μιλάει μόνη της. Οποιος όμως θέλει να βρει τις ρίζες του «κακού» μπορεί να ανατρέξει στο θαυμάσιο βιβλίο των Θάνου Βερέμη και Γιάννη Κολιόπουλου «Ελλάς, η σύγχρονη συνέχεια» (από το 1821 μέχρι σήμερα). Εκεί αναφέρεται ότι οι τέσσερεις ομάδες - πυλώνες του νέου ελληνικού κράτους ήταν ο ιεράρχες της Εκκλησίας, οι κοτζαμπάσηδες, οι Φαναριώτες και οι αρματολοί καπεταναίοι. Ολοι αυτοί εξασφάλιζαν τις θέσεις και τα προνόμιά τους χρυσώνοντας τον Οθωμανό αφέντη και με αυτή τη λογική έστησαν και τη σύγχρονη Ελλάδα. Τη λογική αυτή ενστερνίστηκε δυστυχώς και ο λαός και επικρατεί μέχρι σήμερα.

Από την άλλη πλευρά, αν ανατρέξει κανείς στην ιστορία μας τα τελευταία 190 χρόνια (τόσα αριθμούμε σαν κρατική οντότητα) θα ανακαλύψει ότι είναι πολλές οι στιγμές και οι περίοδοι που στηριχθήκαμε στην ξένη βοήθεια και καθοδήγηση, άλλοτε για να πετύχουμε εδαφικούς στόχους και άλλοτε για να αποφύγουμε την οικονομική κατάρρευση. Και επειδή αρκετοί σήμερα δεν μπορούν να χωνέψουν το γεγονός ότι για άλλη μία φορά αναγκαστήκαμε (οδηγηθήκαμε μόνοι μας, πιο σωστά) να απλώσουμε το χέρι και να ζητήσουμε βοήθεια και στήριξη, για να μην χρεοκοπήσουμε, επισημαίνεται ότι η προηγούμενη φορά που η Ελλάδα ξαναβρέθηκε σε καθεστώς επιτροπείας ήταν από το 1947 ώς το 1952, στο πλαίσιο της εφαρμογής του Σχεδίου Μάρσαλ.

Το Σχέδιο Μάρσαλ αποτελούσε βέβαια τον οικονομικό βραχίονα του Δόγματος Τρούμαν, οι καιροί ήταν διαφορετικοί, ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν ήδη σε εξέλιξη, η Ελλάδα είχε βγει κατεστραμμένη από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και την Κατοχή και βρισκόταν πια στα πρόθυρα του Εμφυλίου. Κατέρρεε οικονομικά και η Ουάσιγκτον έσπευσε να τη στηρίξει για γεωστρατηγικούς λόγους. Στο αυστηρά οικονομικά πεδίο, όμως, οι ομοιότητες με τη σημερινή κατάσταση είναι μεγάλες, όπως και οι διαδικασίες ελέγχου.

Πρώτα στάλθηκε ένα κλιμάκιο με επικεφαλής τον προεδρικό απεσταλμένο Πολ Πόρτερ, που εξέτασε τα πράγματα και έκανε μία έκθεση με διαπιστώσεις και προτάσεις που θυμίζουν τη σημερινή πραγματικότητα. Το επόμενο στάδιο ήταν η εγκατάσταση στην Ελλάδα της Αμερικανικής Αποστολής, μίας πολυπληθέστατης ομάδας ειδικών που έλεγχε τα πάντα, από τη χορήγηση της βοήθειας σε συγκεκριμένους τομείς, την επίτευξη των στόχων, τον σχεδιασμό της οικονομικής πολιτικής, μέχρι και την εκτέλεση του προϋπολογισμού, παίζοντας ταυτόσημο ρόλο με αυτόν της τρόικας σήμερα. Επέβαλε μέτρα, κανόνες και μεταρρυθμίσεις, αλλά αποσύρθηκε περί το 1952-53 για διάφορους λόγους. Την έμμεση στήριξη της ελληνικής οικονομίας ανέλαβε με τη σειρά της η τότε Ομοσπονδιακή Γερμανία για να παραμένουν άρρηκτοι οι δεσμοί της χώρας μας με τη Δύση.

Με αυτήν την έννοια, λοιπόν, ο άνθρωπός μας πιστεύει αποκλειστικά και χωρίς πολλές ντροπές στον θεσμό της τρόικας, γιατί αυτή είναι που έχει σχέδιο για τη χώρα, μαζί με τη βούληση και τις δυνατότητες να το επιβάλει. Ελπίζει φυσικά να είναι το σωστό σχέδιο, αλλά καταλαβαίνει ότι εφαρμόζεται αυτό που θέλουν οι δανειστές. Οσο για τις φωνές περί ανεξαρτησίας, μας θυμίζει ότι μπήκαμε (ευτυχώς) με τη θέλησή μας στην Ευρωπαϊκή Ενωση και την ΟΝΕ και εμείς είμαστε που προσφύγαμε στις Βρυξέλλες, τη Γερμανία και το ΔΝΤ, μήπως και μας οδηγήσουν στη σωτηρία. Στο μεταξύ, πάντως, προσεύχεται, πρώτον, να μη διαλυθεί η Ευρωπαϊκή Ενωση και το ευρώ και, δεύτερον, να μη μας παρατήσει στην τύχη μας η… τρόικα.