Tου Νικου Κωνστανταρα
Την ώρα που οι Ελληνες προσπαθούν να καταλάβουν τι τους συνέβη, και άλλοι λαοί –όπως οι Ισπανοί, Πορτογάλοι και Βρετανοί– φοβούνται μην πάθουν τα ίδια, στο Λονδίνο παίζονται με μεγάλη επιτυχία δύο θεατρικά έργα που επιχειρούν να ρίξουν φως σε δύο προηγούμενες οικονομικές καταστροφές.
Στο Νόελ Κάουαρντ Θίατερ παίζεται το έργο «Ενρον» της Λούσι Πρεμπλ, η ιστορία ενός αμερικανικού κολοσσού στον τομέα ενέργειας, ο οποίος, όταν κατέρρευσε μέσα σε λίγες εβδομάδες, το 2001, αποκαλύφθηκε ότι ήταν μια γιγαντιαία φούσκα – με χρέος 30 δισ. δολάρια.
Το δεύτερο έργο κάνει την υπόθεση Ενρον (η μεγαλύτερη χρεοκοπία στην ιστορία, έως τότε) να μοιάζει με απλή πρόβα για τη μετέπειτα κατάρρευση του ίδιου του καπιταλισμού. «Η Δύναμη του Ναι: Ενας δραματουργός προσπαθεί να καταλάβει την οικονομική κρίση» του Ντέιβιντ Χερ ασχολείται με το κραχ που ξεκίνησε το 2007 και που οδήγησε στην αποκάλυψη και της ελληνικής παθογένειας. Παρουσιάζεται στο Εθνικό Θέατρο του Λονδίνου από τον περσινό Οκτώβριο. Και οι δύο υποθέσεις έχουν άμεση σχέση με τον σημερινό κλονισμό της Ελλάδας.
Στην καρδιά και των τριών τραγωδιών είναι η ανεξέλεγκτη διόγκωση του χρέους, σε συνδυασμό με την αλαζονεία (την ύβρι) των πρωταγωνιστών ότι τίποτα δεν θα πάει στραβά. Τα παθήματα του 2001, του 2007 και της σημερινής Ελλάδας είναι η πανηγυρική επιβεβαίωση του αποφθέγματος του Ανδρέα Παπανδρέου, όταν, αντιστρέφοντας την έως τότε πρακτική του, δήλωσε το 1993 ότι αν δεν αφανίζαμε το χρέος θα μας αφάνιζε αυτό.
Το κόλπο του διευθύνοντος συμβούλου της Ενρον, του Τζέφρι Σκίλινγκ, ήταν να παρουσιάζει ως σημερινά κέρδη τα εισοδήματα που ανέμενε να έχει η εταιρεία – η θεαματική κερδοφορία οδήγησε τη μετοχική αξία της Ενρον σε αστρονομικά ύψη. Οταν όμως τα πραγματικά κέρδη αργούσαν να έρθουν και τα χρέη άρχισαν να συσσωρεύονται, οι διευθυντές της Ενρον δημιούργησαν εταιρείες-κελύφη για να τις φορτώσουν με το χρέος. Ετσι η μετοχή της Ενρον συνέχισε τη θαυμάσια πορεία της –με την άφρονη ενθάρρυνση αναλυτών, εταιρειών αξιολόγησης, δημοσιογράφων και τραπεζών επενδύσεων– έως τη στιγμή που η έλλειψη κέρδους και η διόγκωση του χρέους δεν μπορούσαν πια να κρατηθούν μυστικά. Τότε, ο κολοσσός, με τις ισχυρότατες διασυνδέσεις με τους προέδρους Μπους, πατέρα και υιό, κατέρρευσε μέσα σε 26 μέρες. Σήμερα ο Σκίλινγκ εκτίει ποινή 26 χρόνων κάθειρξης. Οι 20.000 υπάλληλοι έχασαν τις δουλειές τους και τις οικονομίες τους.
Κι όμως, κανείς δεν έμαθε τίποτα. Το κόλπο με τα μελλοντικά κέρδη και τα αόρατα χρέη έγινε το σαθρό θεμέλιο πάνω στο οποίο το χρηματοπιστωτικό σύστημα συνέχισε να χτίζει. Οπότε, όταν συσσώρευσε τόσο χρέος που το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα απειλήθηκε με κατάρρευση, η κυβέρνηση των ΗΠΑ αναγκάστηκε να στηρίξει τράπεζες και επιχειρήσεις με πάνω από 10 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Οπως λέει ο Σκίλινγκ: «Η μόνη διαφορά ανάμεσα σε μένα και σε αυτούς που με κατηγορούν είναι ότι αυτοί δεν ήταν τόσο έξυπνοι ώστε να κάνουν αυτά που κάναμε». Αντί να μάθουν από την καταστροφή του, όμως, οι υπόλοιποι τον ακολούθησαν. Το διεθνές κραχ είναι αποτέλεσμα του ανεξέλεγκτου χρέους, σε παγκόσμιο επίπεδο, το οποίο δημιούργησε μια φούσκα ευημερίας αλλά υπέσκαψε τα θεμέλια των ισχυρότερων οικονομιών. «Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο μετατράπηκαν από χώρες που παράγουν σε χώρες που δανείζονται», εξηγεί ένας από τους πρωταγωνιστές στο έργο του Χερ.
Στην Ελλάδα εθιστήκαμε στο εύκολο χρήμα – όχι μέσω «μελλοντικών κερδών» αλλά μέσω απανωτών, πανάκριβων δανείων. Οπως η Ενρον, οι τράπεζες και οι επενδυτικοί οίκοι της τελευταίας δεκαετίας, μάθαμε να κρύβουμε το χρέος – όχι μέσα σε πολύπλοκα σεκιούριτις και παράγωγα τα οποία μπέρδευαν το πραγματικό χρήμα με τον αέρα και δημιούργησαν χάος σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά μέσα από τη μετακίνηση χρεών από έναν προϋπολογισμό σε άλλον. Υστερα, ομολογώντας τις αμαρτίες μας, εκθέσαμε τους ελεγκτικούς μηχανισμούς της Ευρώπης, προκαλώντας την ακραία αντίδρασή τους, και παραδοθήκαμε στην «αξιολόγηση» των πιστωτών μας.
Το κακό δεν είναι τόσο ότι είμαστε καταχρεωμένοι, είναι ότι σπαταλήσαμε ό, τι δανειστήκαμε: δεν δημιουργήσαμε παραγωγικές δομές, δεν θέσαμε τέλος στη διαφθορά. Δεν σκεφτήκαμε αυτό που λέει ο Τζορτζ Σόρος στο τέλος του έργου του Χερ: «Αυτοί που πληρώνουν το τίμημα, δεν είναι ποτέ αυτοί που κέρδισαν».
ΠΗΓΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου