"Κόμμα = Ομάς ανθρώπων, ειδότων ν' αναγιγνώσκωσι και ν' αρθογραφώσιν εχόντων χείρας και πόδας υγιείς, αλλά μισούντων πάσαν εργασίαν, οίτινες ενούμενοι υπο ένα οιονδήποτε αρχηγόν, ζητούσι ν' αναβιβάσωσιν αυτόν δια παντός μέσου εις την έδραν πρωθυπουργού, ίνα παρέχη αυτοίς τα μέσα να ζώσι χωρίς να σκάπτωσι"
Εμμανουήλ Ροΐδης , Έλληνας πεζογράφος και κριτικός (1836-1904)


Η 11η εντολή, εις μνήμην Πανωραίας

Tου Κωστα Λεονταριδη

Δίπλα στις κλασικές εντολές, «ου κλέψεις», «ου μοιχεύσεις», «ου ψευδομαρτυρήσεις» -που οι περισσότεροι τηρούμε, αν όχι από ευλάβεια, από πίστη στις παραδόσεις- προστίθεται μια καινούργια. Ας την ονομάσουμε ασεβώς 11η εντολή: «Τίμα την πατρίδα σου ως εαυτόν».

Η υπέρβαση δεν είναι αυθαίρετη. Ζούμε θλιβερές αλλά ιστορικές μέρες, όσοι δεν πράττουν κάτι ηρωικό ή τα έργα τους τα παίρνει το ποτάμι, σε λίγα χρόνια θα έχουν να λένε: έζησα κι εγώ τη μεγάλη κρίση. Η ιστορικότητα έγκειται στο εξής.

Από τη μια, ένα κράτος διάτρητο έως χθες ζητεί (απαιτεί) θυσίες για να μη βουλιάξει και μας πάρει όλους στον πάτο. Από την άλλη, οι πολίτες καλούνται να αθληθούν σε μια πρωτοφανή άσκηση πειθαρχίας, εθνικής κλίμακας. Πολίτες εξοργισμένοι από κούνια με το κράτος και πολίτες που το χλεύαζαν για την ευκολία με την οποία τους επέτρεπε να το κλέβουν. Οσοι δεν φοροδιέφευγαν θα πληρώσουν περισσότερα, όσοι φοροδιέφευγαν ανηλεώς αναγκάζονται να κρατήσουν τα προσχήματα κόβοντας μερικές αποδείξεις παραπάνω. Με τον υποβιβασμό της χώρας από την κατηγορία «ισχυρή» (ναι, κάποιοι το πίστευαν) στο επίπεδο «ψωροκώσταινα» έρχονται στην επιφάνεια παλιές ιστορίες.

Η Πανωραία Χατζηκώστα ήταν αρχόντισσα στο Αϊβαλί, καλλονή στην όψη. Οι Τούρκοι έσφαξαν την οικογένειά της, αυτή έφθασε στο Ναύπλιο, όπου ξενόπλενε για να βγάζει το ψωμί της. Αργότερα ζητιάνευε και οι γνώμες διχάζονται αν το μυαλό της σάλεψε πριν ή μετά το περιστατικό χάρη στο οποίο κατέκτησε αιώνια μνήμη. Ηταν 1826, και γινόταν έρανος στο Ναύπλιο για τη σωτηρία του Μεσολογγίου. Την απροθυμία των πολλών έκαμψε η Πανωραία, προσφέροντας το δαχτυλίδι της και ένα γρόσι για την πολιορκημένη πόλη. Το πλήθος φιλοτιμήθηκε, λίρες και ασημικά ήρθαν στο φως από ντροπή για τη γενναιοδωρία της Ψωροκώσταινας - έτσι τη φώναζαν. Η μνήμη της δεν έχει αποκατασταθεί, παρέμεινε σύμβολο καχεξίας αντί παράδειγμα άδολης προσφοράς.

Εχω την αίσθηση ότι (μιας και η πολιτική απέτυχε, αφού φθάσαμε ώς εδώ) το ζήτημα της δημοσιονομικής σωτηρίας της Ελλάδας στηρίζεται και σε ηθικολογική βάση. Ποιος πλούσιος θέλει να βγάζει λιγότερα και ποιος φτωχός έπαθε δυσπεψία με ψίχουλα; Γι’ αυτό ένα κράτος που δεσμεύεται, πάλι, ότι θα γίνει καλύτερο και δικαιότερο κεντρίζει το φιλότιμό μας, αφυπνίζοντας με την επίκληση του γκρεμού φιλοπατρία και αλτρουισμό.

Βιώνουμε έναν ιδιότυπο πόλεμο, με ξεχωριστό πεδίο μάχης για τον καθένα. Στο τέλος, μετάλλια δεν περιμένουν κανέναν.

Δεν υπάρχουν σχόλια: