"Κόμμα = Ομάς ανθρώπων, ειδότων ν' αναγιγνώσκωσι και ν' αρθογραφώσιν εχόντων χείρας και πόδας υγιείς, αλλά μισούντων πάσαν εργασίαν, οίτινες ενούμενοι υπο ένα οιονδήποτε αρχηγόν, ζητούσι ν' αναβιβάσωσιν αυτόν δια παντός μέσου εις την έδραν πρωθυπουργού, ίνα παρέχη αυτοίς τα μέσα να ζώσι χωρίς να σκάπτωσι"
Εμμανουήλ Ροΐδης , Έλληνας πεζογράφος και κριτικός (1836-1904)


ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ και ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ: Η απατηλή υπόσχεση της ψηφιακής δημοκρατίας

AKΡΩΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ

Συνήθως αντιμετωπίζουμε το Διαδίκτυο ως μια δύναμη του καλού. Μας επιτρέπει να ψωνίζουμε, να μένουμε σε επαφή με τους πρώην συμμαθητές και τους φίλους μας, να βρούμε αμέσως ένα νέο εστιατόριο. Επίσης συμβάλλει στην ελευθερία της έκφρασης, βοηθάει στη διάδοση της πληροφορίας και έχει δώσει τη δυνατότητα να δοθούν στη δημοσιότητα γρήγορα και αξιόπιστα στοιχεία της επίσημης διαφθοράς και της αστυνομικής βαρβαρότητας.

Ωστόσο, οι αμφιβολίες για τον ρόλο του Διαδικτύου πληθαίνουν, και μεγεθύνονται όταν διαδίδεται ότι κρατικοί οργανισμοί χρησιμοποιούν την πρόσβαση σε αυτό για να μας κατασκοπεύουν

Ο αντίκτυπος του Διαδικτύου στην πολιτική είναι βαθιά διφορούμενος. Και ώσπου να μετατραπεί σε χώρο όπου οι κανόνες και τα δικαιώματα ισχύουν όπως και στην πραγματική ζωή, οι επιφυλάξεις είναι απίθανο να αρθούν.

Κι όμως, οι πρώιμοι ενθουσιώδεις χρήστες του Διαδικτύου είχαν ονειρευτεί πως η πρόσβαση σ' αυτό θα βοηθούσε στην εξάπλωση της δημοκρατίας. Αυτό δεν συνέβη. Στο τέλος της δεκαετίας του 1990 οι χρήστες του Διαδικτύου ήταν το 4% του παγκόσμιου πληθυσμού. Σήμερα, το χρησιμοποιεί σχεδόν το 40%. Ομως οι χώρες που ταξινομούνται ως «μη ελεύθερες» ή «εν μέρει ελεύθερες» από τη μη κυβερνητική οργάνωση Freedom House ελάχιστα έχουν αλλάξει το ίδιο διάστημα.

Μια αιτία είναι ότι οι κυβερνήσεις έχουν γίνει τόσο επιδέξιες στη χρήση του Διαδικτύου και στη σύγχρονη τεχνολογία των επικοινωνιών όσο οι ακτιβιστές. Αυταρχικές κυβερνήσεις το χρησιμοποιούν για να εντοπίσουν τους διαμαρτυρομένους και τους ηγέτες της αντιπολίτευσης, όπως έγινε πρόσφατα στην Ουκρανία. Απασχολούνται στρατιές ειδικών για να παρακολουθούν τις online συζητήσεις. Βασίμως υποστηρίζεται ότι το Διαδίκτυο χρησιμοποιείται ακόμα και από δικτάτορες στον αγώνα τους να  παραμείνουν στην εξουσία.

Αλλά ακόμη και ο πιο αποφασιστικός αυτοκράτορας δεν μπορεί να ελέγξει πλήρως την πολιτική δραστηριότητα σε απευθείας σύνδεση. Ιδίως οι νέοι που γνωρίζουν την τεχνολογία μπορούν να παρακάμπτουν τις απόπειρες για επίσημη λογοκρισία. Και οι ακτιβιστές του Διαδικτύου δεν στοχεύουν κατ' ανάγκη στην κατάκτηση της εξουσίας.

Οι πολιτικές κινητοποιήσεις μέσω του Ιντερνετ έχουν αντίκτυπο μόνο εφόσον παράγουν την παραδοσιακή πολιτική δραστηριότητα, όπως οι διαδηλώσεις ή η δημιουργία πολιτικών κομμάτων. Σε περίπτωση που απουσιάζουν οι στρατηγικές και δεν υπάρχουν σαφείς κατευθύνσεις, οι περισσότερες εξεγέρσεις που οργανώθηκαν στο Διαδίκτυο γρήγορα διαλύθηκαν. Ο ρόλος του Ιντερνετ, συνεπώς, έφτασε να είναι λιγότερο ισχυρός από ό,τι αναμενόταν στον αγώνα κατά της τυραννίας.


Ενδιαφέρον έχουν οι επιδράσεις του Ιντερνετ και στα παραδοσιακά ΜΜΕ

Μόνο το 16% των Αμερικανών πάνω από 40 ετών διαβάζει εφημερίδες. Το μερίδιο στις ηλικίες 20 έως 40 είναι μόλις 6%. Τα ψηφιακά μέσα προσφέρουν μεγάλη ποικιλία, εύκολη πρόσβαση και δυνατότητα σχολιασμού. Αλλά ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να αναζητούν μόνο πληροφορίες και σχόλια που ταιριάζουν στις απόψεις τους. Ενώ τα παραδοσιακά ΜΜΕ μπορούν να καλύπτουν ισορροπημένα τα γεγονότα, τα ψηφιακά μέσα αντίθετα τροφοδοτούν την πολιτική πόλωση.

Επιπλέον, πολιτικοί ταραξίες, λαϊκιστές και ριζοσπάστες, από τον Μπέπε Γκρίλο στην Ιταλία μέχρι τα μέλη του Tea Party στην Αμερική, χρησιμοποιούν τα social media και την μπλογκόσφαιρα προσελκύοντας απευθείας τους πιθανούς υποστηρικτές τους

Το Διαδίκτυο επιτρέπει σε πολλούς πολιτικούς αστέρες να λάμπουν σύντομα, για να εξαφανιστούν το ίδιο σύντομα. Αλλά έτσι μπορεί να διαταράσσεται η συνήθης πολιτική καθημερινότητα - συμβαίνει, π.χ.,  κεντρώα κόμματα να κινούνται προς τα δεξιά για να προσελκύσουν ψηφοφόρους που υποστηρίζουν ακραία σχήματα.
Την ίδια στιγμή , οι νέοι φαίνεται να πιστεύουν ότι έχουν εξαντλήσει τα πολιτικά καθήκοντά τους στο tweeting και στο blogging. Τα κόμματα, τα συνδικάτα και άλλες ομάδες συμφερόντων γερνούν. Ο μέσος όρος ηλικίας των μελών των κομμάτων στη Γερμανία είναι πάνω από τα 50. Χωρίς τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, η πολιτική γίνεται όλο και πιο κατακερματισμένη και λιγότερο συνεκτική - ενώ γίνονται όλο και πιο δύσκολοι οι συμβιβασμοί.

Παρ' όλα αυτά,  η βασική πρόκληση παραμένει: το Διαδίκτυο χρειάζεται να συνεχίσει την εξάπλωσή του με τους ίδιους κανόνες, τα δικαιώματα και τις αξίες που διέπουν τις δημοκρατίες μας. 

Τα ανθρώπινα δικαιώματα, και όχι μόνο το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή, πρέπει να τηρούνται και στον κυβερνοχώρο. Επειδή κανένας φορέας ή καμία κυβέρνηση δεν καθορίζει τους κανόνες για το σύνολο του Iντερνετ, οι κώδικες ψηφιακής δεοντολογίας προκύπτουν από τους χρήστες του Διαδικτύου - και ως εκ τούτου είναι εξαιρετικά ατελείς. Ωστόσο η συζήτηση έχει ανοίξει. Κι αν σήμερα δεν γνωρίζουμε ποιους κανόνες θέλουμε, μπορούμε να σχηματίσουμε καλύτερη αντίληψη για το ποιους κανόνες δεν θέλουμε.

Δεν υπάρχουν σχόλια: