Του CHARLES G. CHOI / The New York Times
Τα βρέφη και τα νήπια μοιάζουν με ρομπότ καθώς μπουσουλάνε ή περπατάνε με ασταθές βήμα μέσα στην αίθουσα. Στις μικρές πλάτες τους φορούν σακίδια, μέσα στα οποία οι επιστήμονες έχουν τοποθετήσει ασύρματους πομπούς, ενώ στα κεφάλια τους «κολλημένες» έχουν βιντεοκάμερες. Κάθε μωρό έχει μία κάμερα που αντιστοιχεί στο δεξί του μάτι και μία δεύτερη που αντιστοιχεί στο οπτικό πεδίο. Και οι δύο μεταδίδουν εικόνα σε οθόνες που έχουν τοποθετηθεί λίγο πιο πέρα. Οταν, με τη βοήθεια προγραμμάτων, τα δύο βίντεο (ένα από κάθε κάμερα) συνδυαστούν, οι ερευνητές «βλέπουν» τι είναι ακριβώς αυτό που βλέπει και το παιδί.
Ολα αυτά έχουν έναν πολύ απλό στόχο: Να μάθουμε με ποιο τρόπο τα παιδιά βλέπουν τον κόσμο όταν αναζητούν τρόπους για να επικοινωνήσουν με το περιβάλλον.
Στο εργαστήριο, βρέφη από πέντε μηνών, μπουσουλάνε και περπατάνε αντιμετωπίζοντας διάφορα εμπόδια που έχουν στήσει οι ερευνητές. Κάποιες φορές, μάλιστα, τα παιδιά φορούν παπούτσια με σόλες από βέλκρο ή παλτά γεμάτα ατσάλι που τους προσδίδουν βάρος και δυσκολεύουν την κίνηση.
Το εργαστήριο θα μπορούσε κάλλιστα να είναι το στούντιο ενός καινούργιου τηλεοπτικού ριάλιτι. Μόνο που εδώ δεν υπάρχουν βραβεία και οι μόνοι που κερδίζουν είναι οι ερευνητές σε γνώσεις. Με τα πειράματά τους θα μπορέσουν να αποκρυπτογραφήσουν τα μυστικά των ανθρωπίνων σχέσεων, θα ανακαλύψουν τι είναι αυτό που κάνει το ένα παιδί να ανταποκριθεί στο άλλο, με ποιο τρόπο τα βρέφη συντονίζουν το βλέμμα με τα χέρια και τα πόδια τους έτσι ώστε να ξεπεράσουν εμπόδια ή να περιεργαστούν αντικείμενα. Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι θα ανακαλύψουν με ποιο τρόπο τα πολύ νεαρά παιδιά μαθαίνουν να προσαρμόζονται στις αλλαγές, όπως παραδείγματος χάρη, όταν φορούν παπούτσια που γλιστράνε.
Οι συσκευές που «παρακολουθούν το βλέμμα» υποδεικνύουν ότι τα βρέφη καταλαβαίνουν πολύ περισσότερα από όσα νομίζαμε κοιτώντας τον κόσμο. «Μία γρήγορη ματιά σε ένα εμπόδιο που βρίσκεται μπροστά τους ή στο πρόσωπο της μητέρας τους μπορεί να τους δώσει όσες πληροφορίες χρειάζονται» εξηγεί ο Τζον Φράντσακ, υποψήφιος διδάκτωρ ψυχολογίας της ανάπτυξης στο πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.
«Αν και πιστεύουμε ότι η όραση δεν απαιτεί ιδιαίτερη προσπάθεια, στην πραγματικότητα επιλέγουμε ενεργά τι κοιτάμε» λέει η Κάρεν Αντολφ, ψυχολόγος της ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόκης. «Η όραση δεν είναι παθητική. Ενεργητικά συντονίζουμε τις κινήσεις των οφθαλμών με αυτές των χεριών και του σώματός μας».
«Ανιχνευτές βλέμματος»
Η κίνηση των οφθαλμών μελετάται από τους επιστήμονες επί περισσότερο από ένα αιώνα με διάφορες σταθερές συσκευές. Οι φορητοί «ανιχνευτές βλέμματος» που χρησιμοποιήθηκαν κατά την τελευταία έρευνα βασίστηκαν σε τεχνολογία της τελευταίας δεκαετίας η οποία αναπτύχθηκε από την εταιρεία Positive Science, η οποία χρηματοδοτείται από το Εργαστήριο Ερευνών του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού. Τέτοιες συσκευές δημιουργήθηκαν αρχικά για να διευκολύνουν τους επιστήμονες να ανακαλύψουν με ποιο τρόπο οι μαχητές εντοπίζουν καμουφλαρισμένους στόχους. Σήμερα, όμως, χρησιμοποιούνται σε μελέτες από τις οποίες θα μάθουμε με ποιο τρόπο ερασιτέχνες και επαγγελματίες γεωλόγοι ερευνούν την ίδια τοποθεσία και με ποιο τρόπο «διαβάζουμε» τις πινακίδες και τις άλλες ενδείξεις όταν αναζητούμε άμεσα έξοδο ανάγκης.
Για να προσαρμοστούν οι φορητοί ανιχνευτές στα παιδικά κεφάλια, αφού τα μωρά δεν μπορούν να φορέσουν γυαλιά όπως οι ενήλικες, ο ιδρυτής της Pοsitive Science, Τζέισον Μπάμπκοκ, χρησιμοποίησε καπέλα από σπάντεξ, βέλκρο και άλλα κόλπα έτσι ώστε να κρατηθούν οι κάμερες σταθερές πάνω στα αεικίνητα μωρά. Ολόκληρο το σύστημα που τοποθετείται στο παιδικό κεφάλι ζυγίζει ελάχιστα. Επειδή, μάλιστα, τα παιδιά πέφτουν πρώτα με το κεφάλι, κρίθηκε απαραίτητη η τοποθέτηση ενός συστήματος που δεν θα τα άφηνε να τραυματιστούν σε περίπτωση ατυχήματος. Γενικά, όμως, τα παιδιά ήταν ελεύθερα να κινηθούν όπως επιθυμούσαν στον χώρο.
Παρότι στάθηκε αδύνατο να πεισθούν κάποια νήπια να φορέσουν τους μηχανισμούς παρακολούθησης του βλέμματός τους, μέχρι σήμερα έχουν συμμετάσχει στην έρευνα 70 παιδιά.
«Η ομορφιά του πειράματος έγκειται στο ότι μέσα από τις εικόνες καταφέραμε να αιχμαλωτίσουμε τις σκέψεις των παιδιών. Καθώς αυτό που κοιτούν συνδέεται άρρηκτα με τις πράξεις εκείνης της στιγμής, η καταγραφή των κινήσεων του οφθαλμού αποκαλύπτει τι ακριβώς συμβαίνει τη συγκεκριμένη στιγμή στον εγκέφαλό τους» εξηγεί η Μαίρη Χέιχο, ψυχολόγος στο πανεπιστήμιο του Οστιν.
Προσπερνούν εμπόδια χωρίς να τα βλέπουν
Σε μελέτες στις οποίες συμμετείχαν έξι βρέφη 14 μηνών που τους επετράπη να κινούνται ελεύθερα στο γεμάτο με πολύχρωμες μπάλες, χνουδωτά παιχνίδια και αυτοκινητάκια εργαστήριο της δόκτορος Αντολφ, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το 25% του χρόνου τα παιδιά μπορούσαν να υπερκεράσουν εμπόδια που έβρισκαν μπροστά τους χωρίς να εστιάσουν το βλέμμα επάνω τους.
«Οι ενήλικες εστιάζουν τη ματιά στα εμπόδια που αντιμετωπίζουν μόνο κατά το ένα τρίτο του χρόνου. Τα παιδιά από 4 έως οκτώ ετών, το κάνουν το 60% του χρόνου τους. Είναι, όμως, εκπληκτικό ότι τα μωρά μπορούν να προσπεράσουν τα εμπόδια χωρίς καν να τα κοιτάξουν» εξηγεί ο Φράνσακ.
Οι ερευνητές, επίσης, διαπίστωσαν ότι κατά τη διάρκεια των πειραμάτων τα μωρά κοίταζαν τις μητέρες τους μόνο το 16% του χρόνου. Οπως υπογραμμίζει η δρ Αντολφ, το ποσοστό είναι εξαιρετικά χαμηλό, ιδιαίτερα αν σκεφτεί κανείς ότι πολλές μελέτες αναφέρουν πόσο σημαντικό είναι τα παιδιά να κοιτάζουν τα πρόσωπα ενηλίκων που ονοματίζουν αντικείμενα προκειμένου να μάθουν ξένες γλώσσες.
«Τα ευρήματα της μελέτης μας υποδεικνύουν ότι τα παιδιά δεν χρειάζεται να κοιτούν για μεγάλο χρονικό διάστημα κάποιο πρόσωπο ή αντικείμενο για να λάβουν τις πληροφορίες που χρειάζονται», εξηγεί ο Τζέφρι Λόκμαν, ψυχολόγος του πανεπιστημίου της Τουλέιν.
Η δρ Χέιχο υποστηρίζει ότι εάν οι ερευνητές καταφέρουν να μάθουν σε ποια ηλικία ένα μωρό κοιτάζει προς το έδαφος όταν ακούσει τον ήχο που κάνει μία μπάλα που πέφτει, θα έχουν μάθει σε ποια ηλικία τα παιδιά συνειδητοποιούν τις συνέπειες των πράξεών τους, κάτι εξαιρετικά σημαντικό για την γνωσιακή ψυχολογία. Επίσης, οι μελέτες ίσως διευκολύνουν τα παιδιά που πάσχουν από αυτισμό ή κινητικές δυσκολίες να έρθουν σε επαφή με τον κόσμο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου