"Κόμμα = Ομάς ανθρώπων, ειδότων ν' αναγιγνώσκωσι και ν' αρθογραφώσιν εχόντων χείρας και πόδας υγιείς, αλλά μισούντων πάσαν εργασίαν, οίτινες ενούμενοι υπο ένα οιονδήποτε αρχηγόν, ζητούσι ν' αναβιβάσωσιν αυτόν δια παντός μέσου εις την έδραν πρωθυπουργού, ίνα παρέχη αυτοίς τα μέσα να ζώσι χωρίς να σκάπτωσι"
Εμμανουήλ Ροΐδης , Έλληνας πεζογράφος και κριτικός (1836-1904)


ΚΟΙΝΩΝΙΑ και ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ: Μια παράξενη σύμπτωση

Του ΗΛΙΑ ΜΑΓΚΛΙΝΗ


Απόνερα της πρόσφατης, ιστορικής φωτογράφισης μαύρης τρύπας στο Διάστημα: την 1η Σεπτεμβρίου του 1939, την ημέρα που ξεσπάει στην Ευρώπη ο πόλεμος, από ένα παράξενο γύρισμα της τύχης, δημοσιεύονται συμπτωματικά στο ίδιο αμερικανικό επιστημονικό περιοδικό περιωπής δύο εργασίες. 


Η μία είχε ως θέμα την πυρηνική σχάση και την υπέγραφαν ο Δανός Νιλς Μπορ και ο Αμερικανός Τζον Αρτσιμπαλντ Ουίλερ. 


Η δεύτερη εργασία είχε ως θέμα αυτό που από το 1967 και μετά θα γινόταν γνωστό ως «μαύρες τρύπες», δηλαδή, άστρα μεγάλης μάζας που καταρρέουν στο άπειρο. Συγγραφείς ήσαν οι Ρόμπερτ Οπενχάιμερ και Χάρτλαντ Σνάιντερ.


Το όνομα του Οπενχάιμερ συνδέθηκε αργότερα έντονα με το θέμα του άρθρου των Μπορ - Ουίλερ, την πυρηνική σχάση. Εξαιτίας του πολέμου, το άρθρο των Μπορ - Ουίλερ βρέθηκε στην καρδιά του κολοσσιαίου αμερικανικού εγχειρήματος που οδήγησε στις ατομικές βόμβες και στον μεταπολεμικό πυρηνικό εξοπλισμό.


Ο Οπενχάιμερ μάλιστα ήταν που διηύθυνε το πρόγραμμα «Μανχάταν» στο Νέο Μεξικό, όπου τον Ιούλιο του 1945 πραγματοποιήθηκε η πρώτη ατομική δοκιμή, ανοίγοντας τον δρόμο για τον βομβαρδισμό της Χιροσίμα με το «Μικρό Αγόρι» είκοσι ημέρες αργότερα: έναν στενόμακρο σκουπιδοτενεκέ με πτερύγια, όπως αποκαλεί τη βόμβα ο συγγραφέας Ντέιβιντ Μποντάνις, που έκανε 43 δευτερόλεπτα για να σκάσει από τη στιγμή που τον «ξέρασε» το αμερικανικό βομβαρδιστικό Β-29, με τη λάμψη της έκρηξης να φτάνει έως την τροχιά του φεγγαριού, ένα μέρος της να επιστρέφει πίσω, στη Γη, το μεγαλύτερο μέρος της όμως να συνεχίζει έως τον Ηλιο και πέρα από αυτόν.


Ο Ουίλερ, με τη σειρά του, διηύθυνε και αυτός το πρόγραμμα κατασκευής των πρώτων πυρηνικών αντιδραστήρων στον κόσμο στη Δυτική Ακτή, όπου και παρασκευάστηκε το πλουτώνιο-239, το οποίο χρησιμοποιήθηκε στη δεύτερη βόμβα, τον «Χοντρό Αντρα», που έπεσε στο Ναγκασάκι


Ο Οπενχάιμερ «γέννησε» τη βόμβα της Χιροσίμα και ο Ουίλερ αυτή του Ναγκασάκι.  


Ο Οπενχάιμερ υπέφερε μετά από ενοχές, ο Ουίλερ, πάλι, αισθανόταν ένοχος επειδή είχε καθυστερήσει τη δημιουργία της ατομικής βόμβας, αδυνατώντας έτσι να σώσει εκατομμύρια ζωές στρατιωτών, μεταξύ αυτών και του αγαπημένου του αδελφού, ο οποίος έπεσε μαχόμενος στο ιταλικό μέτωπο τον Οκτώβριο του 1944.


Εξαιτίας του πολέμου, οι φυσικοί δεν είχαν χρόνο για θεωρητικές έρευνες πάνω στην αλλόκοτη κατάσταση ενός άστρου που καταρρέει και αφοσιώθηκαν ολόψυχα στην πυρηνική φυσική. Κι ωστόσο, ο Ουίλερ ήταν που το 1967 έκανε γνωστό τον όρο «μαύρη τρύπα». Οι περισσότεροι φυσικοί πίστευαν ότι ναι μεν οι μαύρες τρύπες προκύπτουν από τις εξισώσεις της γενικής θεωρίας της σχετικότητας, όμως το σύμπαν αποκλείεται να επιτρέπει τη φυσική ύπαρξή τους.  

Σήμερα ξέρουμε ότι...


 το σύμπαν έχει άλλη γνώμη. 


Για τους φυσικούς εκείνης της γενιάς όμως η ιδέα της μαύρης τρύπας ήταν μια τερατωδία. 


 Καταληκτική ειρωνεία: τερατωδία η μαύρη τρύπα αλλά όχι η ατομική βόμβα.

Δεν υπάρχουν σχόλια: