"Κόμμα = Ομάς ανθρώπων, ειδότων ν' αναγιγνώσκωσι και ν' αρθογραφώσιν εχόντων χείρας και πόδας υγιείς, αλλά μισούντων πάσαν εργασίαν, οίτινες ενούμενοι υπο ένα οιονδήποτε αρχηγόν, ζητούσι ν' αναβιβάσωσιν αυτόν δια παντός μέσου εις την έδραν πρωθυπουργού, ίνα παρέχη αυτοίς τα μέσα να ζώσι χωρίς να σκάπτωσι"
Εμμανουήλ Ροΐδης , Έλληνας πεζογράφος και κριτικός (1836-1904)


ΤΟΥΡΚΙΑ: Ο Ερντογάν απέναντι στον Κεμάλ Ατατούρκ

Του ΒΑΣΙΛΗ ΝΕΔΟΥ


Η τουρκική ιστορία, από την εποχή των Οθωμανών σουλτάνων της πρώιμης περιόδου, είναι γεμάτη από επεισόδια σκληρών και ανελέητων ενδοφυλετικών συγκρούσεων. 


Ο «βυζαντινισμός» της οθωμανικής αυλής ήταν πάντα το κυρίαρχο στοιχείο ενός αδηφάγου πολιτικού παιγνίου στο οποίο σπάνια κάποιος άνδρας κατάφερνε να επιβληθεί. 


Ο τελευταίος άνδρας σε αυτή τη μακρά σειρά ηγετών ήταν αδιαμφισβήτητα ο Κεμάλ Ατατούρκ, ο οποίος αλλαξε το ίδιο το παιχνίδι και οδήγησε την Τουρκία κοντύτερα στο δυτικό ευρωπαϊκό παράδειγμα, χρησιμοποιώντας ως βασικό μοχλό ένα στρατοκρατικό καθεστώς, το οποίο και επιβίωσε μέχρι πολύ πρόσφατα.


Ξεκάθαρα, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θεωρεί οτι είναι ο επόμενος και επιθυμεί πέραν πάσης αμφιβολίας να αλλάξει ξανά το «τουρκικό παράδειγμα». Ανεξάρτητα από το αν κάποιος συμφωνεί ή διαφωνεί με την αποστολή την οποία έχει αναθέσει ο Ερντογάν στον εαυτό του, είναι απολύτως σαφές ότι έχει μαζί του μια σοβαρή πλειοψηφία του τουρκικού λαού. Όσοι στέκονται απέναντί του είναι a priori πολύ δύσκολο να ενωθούν. Τα λεγόμενα αστικά και κοσμικά στρώματα δεν έχουν απολύτως κανένα κοινό με τον κουρδικό πληθυσμό ο οποίος για πρώτη φορά στην τουρκική ιστορία εμφανίζει μια τοσο ενιαία πολιτική στάση απέναντι στην Άγκυρα. Πρόκειται για ένα δεδομένο εξαιρετικά ανησυχητικό.


Με βάση αυτά τα εσωτερικά δείγματα πρέπει να θεωρείται περίπου βέβαιο ότι ο Ερντογάν θα ακολουθήσει τη δική του, «μεταρρυθμιστική» ατζέντα για να κατασκευάσει μια πιο ισλαμική, λιγότερο κοσμική, Τουρκία.


Προς το παρόν στην κοσμική αντιπολίτευση, δεν φαίνεται να αναδύεται το άστρο κάποιου εξαιρετικά ταλαντούχου πολιτικού, ενω οι κυνηγημένοι διανοούμενοι και αστοί της Τουρκίας τελούν υπο απηνή, προληπτικό διωγμό. Ο Ερντογάν θα παραμείνει κυρίαρχη πολιτική φιγούρα. Άλλωστε η ιδιότυπη απολυταρχία που διαμορφώνει, εξυπηρετεί ακριβώς αυτό το στόχο. Σε αυτό το πλαίσιο δεν θα πρέπει να λησμονείται ότι η Τουρκία δεν ήταν ποτέ ακριβώς δημοκρατία.


Το μέγεθος και η γεωγραφική θέση της Τουρκίας αναγκαστικά λειτουργούν ως πολλαπλασιαστής των πολιτικών προβλημάτων της, με εξαγωγή των επιπτώσεων - είτε δια της ενέργειας είτε δια της αδράνειας - στον άμεσο περίγυρο της.


Όπως και σε άλλες στιγμές της ιστορίας της, η Τουρκία βρίσκεται σε εσωτερική κρίση σε μια εποχή που η άμεση γειτονία της έχει βυθιστεί σε πολεμική αναταραχή.  


Μια σχεδόν βεβαιη επίπτωση της αστάθειας που προοιωνίζεται για την Τουρκία το αποτέλεσμα του προχθεσινού δημοψηφίσματος, θα είναι...

 η de facto απίσχναση του ρόλου που οι ΗΠΑ και η Ρωσία εκτιμούν ότι η Άγκυρα θα μπορούσε να παίξει στο μετα- ISIS σκηνικό στη Συρία


Μια εσωτερικά διχασμένη χώρα με έναν άλλοτε κραταιό και νυν κοινωνικά και πολιτικά απαξιωμένο στρατο, δύσκολα μπορεί να πρωταγωνιστήσει στη περιφερειακή σκακιέρα αυτή τη στιγμή. Πολλώ δε μάλλον όταν η τουρκική εξωτερική πολιτική, απόλυτα υποταγμένη στην εσωτερική πολιτική ατζέντα του Ερντογάν, δεν θυμίζει σε πολλά πράγματα την πολυπλόκαμη διπλωματική παράδοση της Άγκυρας.


Αυτή η εσωτερική αβεβαιότητα θα ενισχύσει τις τριβές με τις δυνάμεις που ο Ερντογάν θεωρεί ως εχθρικές απέναντι στο όραμα του, ξεκινώντας με την Δύση. Προφανώς, σε αυτό το σημείο ξεκινούν τα προβλήματα αλλά και οι ευθύνες της Αθήνας να κατανοήσει και να τοποθετήσει την Ελλάδα σε ένα περιβάλλον που σχεδόν σίγουρα σε πέντε χρόνια απο σήμερα δεν θα θυμίζει σε τίποτα την νοτιοανατολική Μεσόγειο όπως τη γνωρίζαμε. Το κυπριακό σε συνδυασμό με την ορατή αποφασιστικότητα της Τουρκίας να συμμετάσχει στο μοίρασμα της ενεργειακής πίτας, θα μπορούσαν να αποτελέσουν ενα άμεσο έλεγχο πραγματικότητας για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Δεν υπάρχουν σχόλια: