ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ και ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ: Το ελληνικό πρόβλημα στη σκιά της γεωπολιτικής

Του ΝΙΚΟΥ ΞΥΔΑΚΗ

Η ανατροπή της κυβέρνησης Γιανουκόβιτς στον δρόμο αφήνει ένα κενό εξουσίας στην Ουκρανία, το οποίο προφανώς δεν μπορεί να καλυφθεί εύκολα, με εισπήδηση των ποικίλων αντιπολιτευτικών φατριών. 

Ηδη Βερολίνο, Βρυξέλλες και Μόσχα φαίνεται ότι ανησυχούν από κοινού, αν και από διαφορετική σκοπιά, για το σοβαρότατο ενδεχόμενο η χώρα να βυθιστεί στο χάος του εμφυλίου και να οδηγηθεί σε διαμελισμό.  

Οι μεγάλες δυνάμεις του ευρωπαϊκού και ευρασιατικού χώρου, παρά τα αντιτιθέμενα συμφέροντά τους, αναγνωρίζουν κατά βάθος ότι αν η χώρα-μαξιλάρι μεταξύ της Ρωσικής Ομοσπονδίας και της Ευρωπαϊκής Ενωσης ακολουθήσει τη μοίρα της Γιουγκοσλαβίας, κανείς δεν θα βγει ωφελημένος· ούτε γεωπολιτικά ούτε οικονομικά.

 Στη διάρκεια της κρίσης Ευρωπαίοι και Ρώσοι αντελήφθησαν επίσης το αδιαλείπτως ζωηρό ενδιαφέρον των ΗΠΑ, το οποίο εκδηλώθηκε όχι μόνο με το «f*ck the Europeans» της Αμερικανίδας νεοσυντηρητικής υφυπουργού Εξωτερικών, Βικτόρια Νούλαντ, αλλά και με τα αναθερμανθέντα δόγματα Μπρεζίνσκι για τον έλεγχο της ευρασιατικής μάζας και τη φινλανδοποίηση της Ουκρανίας. 

Είναι προφανές ότι η σπαρασσόμενη Ουκρανία των 45 εκατομμυρίων φτωχών κατοίκων και των μερικών δεκάδων πάμπλουτων ολιγαρχών, μια τεράστια χώρα για τα ευρωπαϊκά μεγέθη, με δεκάδες αγωγούς πετρελαίου και αερίου, με βιομηχανία και φυσικούς πόρους, με τον ρωσικό στόλο στην Κριμαία, συνιστά αυτή τη στιγμή ένα στρατηγικό παίγνιο μεταξύ Ε.Ε., Ρωσίας, ΗΠΑ.

Με αυτή την έννοια, ζούμε μια συνέχιση του ιστορικού ρήγματος του 1989 και, υπό όρους, μια μετασχηματισμένη μικροεπανάληψη του Ψυχρού Πολέμου. 

Με κρίσιμες διαφορές: Η ευρωατλαντική συμμαχία έχει ατονήσει, οι ΗΠΑ βλέπουν προς τον Ειρηνικό, η Γερμανία βλέπει προς τη Ρωσία, η Κίνα προβάλλει ως παγκόσμια υπερδύναμη και μαζί της προβάλλουν ισχυρές άλλες χώρες του πρώην Τρίτου Κόσμου.

Ας δούμε σε αυτό το ταραγμένο πολυπολικό περιβάλλον την κλονισμένη, πτωχευμένη Ελλάδα:  

Το νότιο τόξο της Μεσογείου είναι πλήρως αποσταθεροποιημένο ή διαλυμένο από πολέμους: Λιβύη, Αίγυπτος, Συρία. Ανατολικά, η ασταθής Τουρκία σε αυταρχική πολιτική στροφή. Στο βάθος, το διαλυμένο Ιράκ, το νεοπαγές Κουρδιστάν, το Ιράν που προσεγγίζεται από τις ΗΠΑ.  

Στα Βαλκάνια, η κληρονομιά κερμάτων του Γιουγκοσλαβικού Πολέμου: κράτη φαντάσματα, όπως το Κόσοβο, και κράτη αδύναμα ή ασταθή, όπως η Βοσνία και τα Σκόπια. Φτώχεια και απαισιοδοξία, παντού. 

Και στην Μαύρη Θάλασσα, εκεί που βρίσκεται η ευρασιατική ραφή, η ραφή Ευρώπης και Ρωσίας, έχει εκραγεί η Ουκρανία.

Σε αυτό το περιβάλλον, η Ελλάδα, ακόμη και υπό την παρούσα βαθύτατη κρίση, είναι μια νησίδα σταθερότητας, σχετικής αλλά ουσιαστικής. Το ελληνικό πρόβλημα μπορεί να ελπίζει σε μια βιώσιμη λύση, χωρίς αλυσιτελείς συγκρούσεις, εφόσον η Ευρωπαϊκή Ενωση, η Γερμανία και η Γαλλία στρέφουν τώρα την προσοχή τους στη ευρω-ρωσική μεθόριο. Βεβαίως μια ευνοϊκή εξέλιξη είναι μόνο κατά τι πιθανότερη, και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, δεν είναι διόλου βέβαιη· το κλίμα μπορεί ακόμη και να επιδεινωθεί, ακριβώς επειδή υπεισέρχονται πολλές μεταβλητές και η αστάθεια κορυφώνεται σε όλο το περιευρωπαϊκό τόξο. Εξ ου και προβάλλει επιτακτικότερη από ποτέ η ανάγκη μιας εθνικής στρατηγικής συμπαγούς και μακρόπνοης, μιας διπλωματίας ευέλικτης και συνεπούς, που συμπεριλαμβάνουν ορισμένως και την τύχη του κυπριακού ελληνισμού, στη ΝΑ Μεσόγειο.