Τον Σεπτέμβριο του 1922, σαν φύγαν
κυνηγημένοι από το λεπίδι οι τελευταίοι χριστιανοί Αϊβαλιώτες, ο
Ταξιάρχης στην εκκλησιά του απόμεινε μοναχός... Και σαν από του Αγγελή
το Γιαλό, λίγα μέτρα παραπέρα από τη χάρη Του, μπαρκάρισε κι ο
τελευταίος πρόσφυγας, είδε κι έκανε το θαύμα του. Θα σωθεί, είπε, η
εκκλησιά και σώθηκε...
Το 1923 οι Κρητικοί μουσουλμάνοι, που η Συνθήκη της Λωζάννης
βάφτισε Τούρκους, πρόσφυγες στο Αϊβαλί βρήκαν την εκκλησιά του Ταξιάρχη
«πατημένη». Χωρίς το παραμικρό στολίδι, χωρίς τάματα και σκεύη. Τα 'χαν
νομίσει για χρυσά όσοι ένα χρόνο μπαινοβγαίναν στο Αϊβαλί λεηλατώντας
το, και τα είχαν αρπάξει. Τη μετέτρεψαν σύντομα σε αποθήκη για τα
μπαμπάκια τους, αλλά και τα μπαχαρικά.
Είπαμε: ο Ταξιάρχης είχε κάνει το
θαύμα του... Η υγρασία συντήρησε τις εικόνες, η εκκλησιά έμεινε
ανέπαφη.
Στα χρόνια της δεκαετίας του '80 (το 1984 λένε τα χαρτιά) η
εκκλησιά άδειασε και παραδόθηκαν τα κλειδιά από τους
στρατοχωροφύλακες-τζανταρμάδες στο τουρκικό υπουργείο Πολιτισμού. Ετσι,
άρχισαν και οι προσπάθειες να συντηρηθεί. Οι κρατούντες στην πόλη είδαν
στην εκκλησιά έναν καλό χώρο πολιτιστικών εκδηλώσεων. Είχε αρχίσει και
το πήγαιν' έλα των Ελλήνων επισκεπτών. Δεν μπορεί -σκέφτηκαν κάποιοι-,
θα πηγαίνουν λίγα μέτρα παραπέρα από το παζάρι, για να δουν την
εκκλησιά. Τελικά, πήγαν λιγότεροι απ' ό,τι υπολόγιζαν...
Αναστήλωση
Δύο προσπάθειες επισκευής είχαν ως αποτέλεσμα να σωθεί το
μνημείο και να μην καταρρεύσει. Μία στα τέλη της δεκαετίας του '80 και
μία στα τέλη της δεκαετίας του '90 στήριξαν την εκκλησιά. Καθάρισαν το
εσωτερικό της από τις πρόσθετες κατασκευές τη μια φορά, αντικατέστησαν
τη στέγη την άλλη. Σε εκείνες τις μέρες κάποιοι βρήκαν ευκαιρία και
μπήκαν στο ναό, κλέβοντας κάποιες από τις εικόνες του τέμπλου.
Και ήρθε τώρα η τρίτη επισκευή του ναού, που κράτησε ένα και
βάλε χρόνο, κι έφερε το ναό αλλά και τον περιβάλλοντα χώρο του στις
δόξες των μέσων του 19ου αιώνα, όταν και ανακατασκευάστηκε. Εκκλησιά στο
κέντρο της πολιτείας, η παλαιότερη, χτισμένη πριν από τα προνόμια που
επέτρεψαν τη μετατροπή του Αϊβαλιού από ένα ασήμαντο ψαροχώρι σε
σημαντική -οικονομικά και πολιτισμικά- πόλη, έδρα μέχρι το 1821 της
ονομαστής Ακαδημίας Κυδωνιών.
Αιολική βασιλική με μια αϊβαλιώτικη ιδιορρυθμία. Η στέγη του
μεσαίου κλίτους υπερυψώνεται από τη στέγη των πλαγίων κλιτών και του
γυναικωνίτη, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα να δημιουργηθούν παράθυρα ψηλά,
που φωτίζουν απευθείας το μεσαίο κλίτος και δίνουν μια αλλιώτικη
φαντασμαγορία στο εσωτερικό της εκκλησίας.
Η υπερύψωση αυτή γίνεται με μια ιδιόρρυθμη παραλλαγή στην ενιαία
κατασκευή της στέγης, που εσωτερικά καλύπτεται από μια ελαφριά αψιδωτή
οροφή από μπαγδατόπηχες και σοβά με γύψινες διακοσμήσεις. Με το γνωστό
εξωνάρθηκα της αιολικής βασιλικής, στα πρότυπα της Παναγιάς της Αγιάσου
και της αϊβαλιώτικης Παναγιάς των Ορφανών, να στηρίζει σαν περίπτερος
ναός της αρχαιότητας το γυναικωνίτη, χτισμένο από χρωματιστή πέτρα, που
θυμίζει πολύ -χωρίς να είναι όμως τέτοια- τη χιώτικη πέτρα των Θυμιανών.
Στην είσοδό της μια επιγραφή αναφέρει πως η εκκλησία ανακαινίστηκε το
1844. Είχε αρχίσει η δεύτερη περίοδος ανάπτυξης του Αϊβαλιού και κοντά
στις άλλες εκκλησίες που χτίζονταν επισκευάστηκε κι ετούτη...
Καλή δουλειά
Εδώ και σχεδόν ενάμιση χρόνο, στην εκκλησιά του Ταξιάρχη του
Αϊβαλιού έγινε πραγματικά καλή δουλειά... Η εκκλησιά ξαναήλθε στη μορφή
της όπως τις μέρες της μεγάλης αϊβαλιώτικης δόξας. Επιχρίσματα
ξαναφτιάχτηκαν όπως παλιά και χρώματα ξαναμπήκαν. Οι εικόνες στο
«Δωδεκάορτο» συντηρήθηκαν, το μαρμάρινο τέμπλο ξανάγινε κι αυτό όπως
παλιά, μαζί με τα εικονοστάσια, τον άμβωνα και το θρόνο. Ακόμα και
όμορφοι καινούργιοι πολυέλαιοι τοποθετήθηκαν.
Μοναδικές παραφωνίες, κάποιες εικόνες στο τέμπλο και στα
ντουβάρια, κακέκτυπα των γνήσιων, που βρίσκονται σε κάποια εργαστήρια
συντήρησης και είναι άγνωστο αν θα επανέλθουν στη θέση τους. Καθώς και
μια εικόνα του Παντοκράτορα, που κρέμεται από το μεσιανό ταβάνι της
βασιλικής. Αγνωστο γιατί...
Μαζί με το ναό συντηρήθηκαν τα κτήρια στον αύλειο χώρο, το ψηλό
αυλοντούβαρο που τον περιέβαλλε... Μοναχά το καμπαναριό -και πώς αλήθεια
να γίνει αυτό;- δεν ξαναφτιάχτηκε στη θέση του.
Στις 29 Αυγούστου ο
Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος θα λειτουργήσει στον Ταξιάρχη. Και
θα ενθρονίσει το νέο μητροπολίτη Κυδωνιών Αθηναγόρα. Αλλο ένα θαύμα του
Ταξιάρχη, που λέγαμε στην αρχή... Κι αυτό θα το ζήσουμε!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου