ΤΟΥΡΚΙΑ: «Καλωσορίσατε στο Αστυνομικό Κράτος»

Του Πετρου Παπακωνσταντινου

Με τον αέρα του νικητή εμφανίστηκε ο Ταγίπ Ερντογάν στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του κυβερνητικού κόμματος ΑΚΡ, την περασμένη Τρίτη. Οι μόνοι που ευθύνονται για το πρόσφατο κύμα βίας, είπε, είναι «οι τρομοκράτες, οι αναρχικοί και οι πλιατσικολόγοι». Η όλη αναταραχή δεν ήταν παρά μια «συνωμοσία εναντίον της Τουρκίας», η οποία οργανώθηκε «από προδότες και συνεργούς τους στο εξωτερικό», συνέχισε, υπονοώντας την Αμερική και το Ισραήλ. Ωστόσο, «η συνωμοσία συνετρίβη χάρη στην κινητοποίηση του τουρκικού λαού», διακήρυξε ο Τούρκος πρωθυπουργός, αναφερόμενος στα πράγματι γιγαντιαία συλλαλητήρια του ΑΚΡ σε Αγκυρα και Κωνσταντινούπολη.

Δεν αποκλείεται ο Ερντογάν να καταφέρει όντως να περάσει αυτόν τον δύσκολο κάβο. Οι ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας κατάφεραν, μετά αλλεπάλληλα κύματα εκκαθαριστικών επιχειρήσεων να εκδιώξουν τους διαδηλωτές από την πλατεία Ταξίμ και οι προσπάθειες των εργατικών συνδικάτων να παραλύσουν τη χώρα με απεργίες και να ανακαταλάβουν δημόσιους χώρους απέτυχαν. Οι σποραδικές, μεταμεσονύκτιες συγκρούσεις ριζοσπαστικών ομάδων με αστυνομικές δυνάμεις, όπως και η σιωπηλή διαμαρτυρία δεκάδων «Ορθιων Ανθρώπων» που στέκονται ακίνητοι σε κεντρικές πλατείες, δεν φαίνεται, μέχρι στιγμής, να συνιστούν ιδιαίτερο κίνδυνο για την κυβέρνηση. Οσο για τις δημοσκοπήσεις, παρότι καταγράφουν άνοδο του κεμαλικού κόμματος CHP, δεν πιστοποιούν ιδιαίτερη φθορά του ΑΚΡ, το οποίο κέρδισε τρεις αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις μέσα σε 11 χρόνια - την τελευταία, προσεγγίζοντας το 50% των ψήφων.

Ωστόσο, ο Ερντογάν θα πρέπει να έχει χάσει κάθε επαφή με την πραγματικότητα αν δεν αντιλαμβάνεται ότι η πύρρεια «νίκη» του θα έχει τεράστιο πολιτικό κόστος, για τον ίδιο και για τη χώρα του. Μέχρι χθες, εμφανιζόταν μπροστά στην τουρκική και τη διεθνή κοινή γνώμη ως ο «μουσουλμανοδημοκράτης» (κατ’ αναλογίαν του χριστιανοδημοκράτης) ηγέτης, ο οποίος προώθησε τον εκδημοκρατισμό, περιόρισε τους στρατιωτικούς στους στρατώνες τους και ενίσχυσε τα δικαιώματα των Κούρδων, φέρνοντας πιο κοντά την Τουρκία στην Ευρώπη. Τι ειρωνεία, όμως: Τώρα είναι η δική του κυβέρνηση που απειλεί, διά στόματος του αντιπροέδρου Μπουλέντ Αρίντς, ότι θα κατεβάσει τον στρατό στους δρόμους και διαμηνύει, μέσω του υπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Εγκεμέν Μπαγκίς, ότι στο εξής «όποιος παραμένει στην πλατεία Ταξίμ θα αντιμετωπίζεται ως μέλος ή υποστηρικτής τρομοκρατικής οργάνωσης»!

«Καλωσορίσατε στο Τουρκικό Αστυνομικό Κράτος» ήταν ο τίτλος άρθρου του Σερκάν Ντεμιτράς στην εφημερίδα Hurriyet, την περασμένη Τετάρτη. «Η Τουρκία έχει μετατραπεί σε κράτος, όπου το κυβερνών κόμμα, που αντιπροσωπεύει το μισό εκλογικό σώμα, επιστρατεύει την αστυνομική -κι αν χρειαστεί, και τη στρατιωτική- βία, με τον πιο βάρβαρο τρόπο, εναντίον του άλλου μισού», υποστηρίζει ο αρθρογράφος.

Δεν πρόκειται για υπερβολή. Τέσσερις διαδηλωτές και ένας αστυνομικός έχουν ήδη χάσει τη ζωή τους, έξι άνθρωποι βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση, 11 έχασαν την όρασή τους από δακρυγόνα και ελαστικές σφαίρες, ενώ 7.800 τραυματίστηκαν. Από την Κυριακή το βράδυ, οι διωκτικές αρχές εξαπέλυσαν ένα κυνήγι μαγισσών, συλλαμβάνοντας δεκάδες ακτιβιστές στην Κωνσταντινούπολη, την Αγκυρα, τη Σμύρνη και το Εσκισεχίρ, κυρίως από τον χώρο της Αριστεράς. Οι διώξεις επεκτάθηκαν και εναντίον γιατρών και νοσοκόμων που προσέφεραν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους στους τραυματίες της πλατείας Ταξίμ, αλλά και «εναντίον όσων καλούν σε εξέγερση μέσω του Twitter», το οποίο έχει αναγορευτεί σε «κοινωνική μάστιγα» από τον ίδιο τον Ερντογάν.

Η εμφυλιοπολεμική ατμόσφαιρα που τείνει να διαμορφωθεί και ο βαρύς τραυματισμός του διεθνούς γοήτρου της Τουρκίας προκαλούν ρωγμές στους κόλπους των ελίτ που μέχρι χθες υποστήριζαν τον Ερντογάν. Χαρακτηριστική είναι η μεταστροφή του ισχυρότατου δικτύου του ισλαμιστή διανοούμενου Φετουλάχ Γκιουλέν και του εκδοτικού ομίλου που ελέγχει εναντίον του Ερντογάν. Αποτελεί κοινό μυστικό ότι ο πρόεδρος της χώρας, Αμπντουλάχ Γκιουλ -μέλος της ιστορικής τρόικας του ΑΚΡ, μαζί με τον Ερντογάν και τον Αρίντς- βρίσκεται πολύ κοντά στον Γκιουλέν. Αρκετοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι ο Γκιουλ θα μπορούσε, την κατάλληλη στιγμή, να τραβήξει το χαλί κάτω από τον Ερντογάν, αν οι ισχυροί υποστηρικτές του κρίνουν ότι το μέχρι χθες μεγάλο «ατού» των ισλαμιστών έχει μετατραπεί στην αχίλλειο πτέρνα τους.

Διεθνής κατακραυγή

Μέχρι προ τριών εβδομάδων, η Τουρκία πρόβαλε ως χώρα που βρίσκεται στο κατώφλι της Ε.Ε., υπόδειγμα δημοκρατίας για τις αραβικές χώρες που αναζητούν τον δρόμο τους, ύστερα από την ανατροπή των απολυταρχικών καθεστώτων.

Ωστόσο, το όργιο αυταρχισμού της κυβέρνησης Ερντογάν ανέτρεψε εκ βάθρων αυτή την εικόνα, σε σημείο που ο ίδιος ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Μπαν Κι Μουν, να απευθύνει «έκκληση στις τουρκικές αρχές να επιδείξουν τη μέγιστη δυνατή αυτοσυγκράτηση».

Οι ισχυρότερες αντιδράσεις ήρθαν από την Ευρώπη. Αντιπροσωπεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που επρόκειτο να επισκεφθεί την Τουρκία ακύρωσε την επίσκεψή της, ύστερα από τη σφοδρή επίθεση του Ερντογάν για το επικριτικό ψήφισμα που είχε εκδώσει η Ευρωβουλή.

Η Αγκελα Μέρκελ εξέφρασε τον «αποτροπιασμό» της για την αστυνομική βία στην Τουρκία, προσθέτοντας ότι τα όσα συμβαίνουν εκεί «δεν συνάδουν με την ευρωπαϊκή αντίληψη για τις ελευθερίες της συνάθροισης και της έκφρασης».

Πάντα δύσπιστη έναντι της προοπτικής ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε., η Γερμανίδα καγκελάριος δεν έχασε ευκαιρία, εν όψει και των γερμανικών εκλογών να σκληρύνει τη στάση της.

Στο σχέδιο προγράμματος του κυβερνώντος Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος, που δημοσιοποιήθηκε προ ημερών, αναφέρεται: «Απορρίπτουμε την πλήρη ένταξη της Τουρκίας, γιατί η χώρα δεν πληροί τα κριτήρια.Η χώρα αυτή θα προσέθετε ένα μεγάλο βάρος στην Ε.Ε. λόγω του μεγέθους της και των οικονομικών δομών της».