Ποια ηθική?

Του ΡΟΥΣΣΟΥ ΒΡΑΝΑ

Το μάθημα της ηθικής στα σχολεία μπορεί άραγε να αναπληρώσει το έλλειμμα ηθικής στην κοινωνία; Πιστεύοντας ότι θα αποκαταστήσει έτσι τις εκπεσούσες ηθικές αξίες, ο γάλλος υπουργός Παιδείας Λικ Σατέλ επαναφέρει το μάθημα της ηθικής στα σχολεία, από τις τάξεις του δημοτικού. 

Ποιες είναι αυτές οι αξίες; Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, «ο σεβασμός στους νόμους, το θάρρος, η ειλικρίνεια...». Πόσο όμως είναι κατάλληλοι να τους δείξουν τον δρόμο που οδηγεί σε αυτές οι μεγάλοι;

Για τα νέα βιβλία που θα εκδοθούν γι' αυτόν το σκοπό, ο Ζαν-Κλοντ Σουλερί της εφημερίδας «Σιντ-Ουέστ» διατυπώνει μια πρωτότυπη πρόταση. Προτείνει να αποσταλούν πρώτα στο γαλλικό προεδρικό μέγαρο, στο χρηματιστήριο, στις τράπεζες, στα μεγάλα μέσα ενημέρωσης... (ο κατάλογός του θα μπορούσε να είναι ατέλειωτος). «Και δείχνει», όπως γράφει ο ίδιος, «την αμετροέπεια μιας κοινωνίας που θέλει να δώσει μαθήματα ηθικής στα παιδιά, ενώ έχει παραλείψει να δώσει τέτοια μαθήματα πρώτα στον εαυτό της». 

Ποια ηθική θα μπορούσαν να διδαχτούν σήμερα τα παιδιά και οι νέοι από ένα κοινωνικό σύστημα που τους έχει καταδικάσει στη φτώχεια; Η λιτότητα που επιβάλλεται συστηματικά από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη μέχρι την Ιαπωνία είναι μια κοινωνική καταστροφή. Πόσοι νέοι πιστεύουν σήμερα πως αύριο θα βρουν μια σταθερή δουλειά μετά τις σπουδές τους; Αυτό το καλοκαίρι στις ΗΠΑ, η νεανική ανεργία ήταν η υψηλότερη μεταπολεμικά. Τα αμερικανικά δίδακτρα είναι τα ακριβότερα στον κόσμο, αυξημένα κατά 130% τα 20 τελευταία χρόνια. Τριάντα έξι αμερικανικές πολιτείες ανακοίνωσαν φέτος περικοπές 5 δισ. δολαρίων στα δημόσια πανεπιστήμια. Τα δημόσια σχολεία κλείνουν κατά εκατοντάδες. Πέρυσι έγιναν 151.000 απολύσεις από το διδακτικό προσωπικό. Και θα γίνουν άλλες 227.000 το προσεχές έτος.

Το ίδιο ζοφερό μέλλον βλέπουν μπροστά τους τα παιδιά και οι νέοι στη Βρετανία. Το προσεχές έτος τα δίδακτρα στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση θα τριπλασιαστούν, φτάνοντας τις 9.000 λίρες. Γι' αυτό οι αιτήσεις εγγραφής αυξήθηκαν φέτος κατά 30%, καθώς εκατομμύρια νέοι σπεύδουν να προλάβουν προτού οι σπουδές γίνουν ένα άπιαστο όνειρο. Φυσικά, ένα μεγάλο μέρος από αυτές τις αιτήσεις θα απορριφθούν. Η νεανική ανεργία αυξάνεται σε όλη την Ευρώπη. Στην Ισπανία είναι 40% και στη Βρετανία 20% (από 14% μόλις πριν από τρία χρόνια), όσο και ο ευρωπαϊκός μέσος όρος. Παντού, τα παιδιά και οι νέοι βρίσκονται αντιμέτωποι με την ίδια κατάσταση: δεν υπάρχουν δουλειές, τα σχολεία στερούνται πόρων, οι καλές δουλειές και οι καλές σπουδές γίνονται προνόμια για λίγους. Τα παιδιά και οι νέοι βλέπουν το μέλλον τους να υφαρπάζεται για να χρηματοδοτούνται πόλεμοι, να σώζονται τραπεζίτες και να ζει πλουσιοπάροχα μια ολιγαρχία.

Το μέτρο της βιωσιμότητας ενός κοινωνικού συστήματος είναι το μέλλον που επιφυλάσσει στα παιδιά του. Για πόσο ακόμη θα είναι βιώσιμο, όσο το «ηθικό» δίδαγμα που θα απευθύνει σε αυτά θα είναι το «άρπαξε να φας και κλέψε να 'χεις»;