Αναμνήσεις χρεοκοπίας

Της ΜΑΡΙΛΗΣ ΜΑΡΓΩΜΕΝΟΥ

Ηταν το (όχι και τόσο ευτυχές) έτος 1827 που η οικονομία μας τίναξε πρώτη φορά τα πέταλα.  

Σε πορεία καμικάζι, η Ελλάδα ξόδεψε ό, τι έμεινε από τα δάνεια αγοράζοντας πλοία, τα οποία κάνουν τα υποβρύχια που τραβούν στον βυθό τον Α. Τσοχατζόπουλο να μοιάζουν αβύθιστα: η «Επιχείρησις» έκανε εκρηκτικό ντεμπούτο στο πέλαγος τη μέρα που έσκασαν τα καζάνια της. Η «Καρτερία», πάλι, μάλλον ονομάστηκε έτσι γιατί την καρτερούσε το ελληνικό ναυτικό 13 ολόκληρους μήνες. Οσο για τον «Ακαταμάχητο»... πήρε φωτιά στον Τάμεση, τιμώντας έτσι τον ακαταμάχητο συνδυασμό στάχτης και πούλβερης.

Και οι ομοιότητες με το σήμερα  συνεχίζονται: στα βιβλία Ιστορίας θα βρείτε ενοχλητικά οικείες περιγραφές του χρηματιστηριακού σκανδάλου στα μεταλλεία Λαυρίου που ξετίναξε τα πορτοφόλια των Ελλήνων μερικά χρόνια πριν από τη χρεοκοπία του 1893. Περιέργως, δεν τιμωρήθηκε κανείς. Ο Α. Συγγρός που έπεισε τους αφελείς για τη χρυσοφόρο φούσκα μπορεί να έλεγε πως γύρισε στην Ελλάδα για να εκμεταλλευτεί «την νηπιώδην κατάστασιν του χρηματοοικονομικού κλάδου», αλλά χρόνια μετά θεωρήθηκε μέγας ευεργέτης του Γένους...

Εκείνα τα χρόνια βέβαια ο Χ. Τρικούπης πέρασε τα πάνδεινα. Ο Γ. Παπανδρέου θα τον καταλάβαινε: κι εκείνος πάλευε μήνες να εξασφαλίσει λίγα ψίχουλα ευρωπαϊκής αγάπης σε μορφή δανείου, μόνο και μόνο για να τον περιγελούν οι Γερμανοί. Η «Εφημερίς της Κολωνίας» δεν είχε ακόμα photoshop για να περιποιηθεί το χέρι της Αφροδίτης της Μήλου, όμως χαρακτήριζε τους Ελληνες «κλέπτες και ληστές», ενώ συνιστούσε στη Γερμανία να κατάσχει «τεμάχιον του ελληνικού εδάφους προς ασφάλειαν των χρεών». Ενα «τεμάχιον» σαν τον Παρθενώνα ή σαν την Κέρκυρα.

Σαν να επρόκειτο για ιστορικό deja vu εν όψει της επόμενης χρεοκοπίας, 40 χρόνια μετά ο Ελ. Βενιζέλος έζησε κι εκείνος Οδύσσεια παπανδρεϊκού τύπου: στις αρχές του 1932 γύριζε σε Ρώμη, Παρίσι και Λονδίνο ψάχνοντας χρήματα και εισέπραττε απαντήσεις του στυλ «δεν γίνεται οι Ελληνες να κάνουν περισσότερες διακοπές από τους Γερμανούς». Η τότε Δημοσιονομική Επιτροπή αποφάσισε πως «οι Ελληνες δεν κάνουν καμία θυσία. Θέλουν να φορτώσουν τα προβλήματά τους στην Ευρώπη!». 

Και έτσι, το Μάιο του 1932 η Ελλάδα χρεοκόπησε για 4η και τελευταία -μέχρι σήμερα- φορά. Γιατί κατά το παλαιό ρητό, η Ιστορία έχει την ενοχλητική συνήθεια να επαναλαμβάνεται ως φάρσα. Και το κακό με τις φάρσες είναι πως ο μόνος που δεν τις βρίσκει διασκεδαστικές είναι αυτός που τις υφίσταται...