Οι κρυφές μπίζνες της πειρατείας

Της ΝΕΦΕΛΗΣ ΤΖΑΝΕΤΑΚΟΥ

Οι ακτές της Σομαλίας αποτελούν κατά κύριο λόγο το εφαλτήριο των πειρατών, από όπου πραγματοποιούνται οι επιθέσεις στα διερχόμενα από τον Κόλπο του Αντεν και τον Ινδικό Ωκεανό δεξαμενόπλοια και πετρελαιοφόρα.

Από το θαλάσσιο αυτό πέρασμα δηλαδή, ζωτικής σημασίας για τον ανεφοδιασμό των ευρωπαϊκών αγορών με βιομηχανικά προϊόντα από την Ασία και πρώτες ύλες από τη Μέση Ανατολή.

Βασικό μέλημα των Ηνωμένων Εθνών και της Interpol είναι η πάταξη της πειρατείας στη ρίζα της, δηλαδή στους τρόπους χρηματοδότησής της.

Οπως επισημαίνει η ειδική σύμβουλος του ΟΗΕ, Delphine Schantz, «δεν έχουμε να κάνουμε πλέον με ερασιτέχνες, η πειρατεία αποτελεί μέρος του οργανωμένου εγκλήματος πλέον, που από το 2007 και ύστερα έχει άριστες υποδομές».

Η πειρατεία όμως στοιχίζει, και μάλιστα ακριβά.

Το ύψος των λύτρων, που καλούνται οι πλοιοκτήτριες εταιρείες να καταβάλουν στην περίπτωση ομηρίας, κάθε χρόνο αυξάνεται.

Συγκεκριμένα, από τα 2 εκατ. δολάρια το 2009, τον περασμένο χρόνο συνολικά οι πειρατές καρπώθηκαν περί τα 110 εκατ. δολάρια.

«Δεν έχουμε δυστυχώς -συνεχίζει- τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε το δρομολόγιο που ακολουθούν τα χρήματα όταν αλλάζουν χέρια, διότι δεν γίνεται χρήση του υφιστάμενου τραπεζικού συστήματος. Η μεταφορά τους γίνεται μέσω άλλων μηχανισμών, όπως του συστήματος Hawala (χρήματα μεταφέρονται προσωπικά με ανθρώπους από χώρα σε χώρα) ή μέσω κινητών τηλεφώνων».

Οι τρόποι, ωστόσο, χρηματοδότησης, αν και ιδιαιτέρως πολύπλοκοι, γίνονται όλο και πιο γνωστοί στις Αρχές.

Διαφορετικοί άνθρωποι, είτε μέλη της διασποράς σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική, είτε επιχειρηματίες με βάση σε χώρες της Μέσης Ανατολής, κατέχουν θέσεις-κλειδιά, όπως κάνει γνωστό ο επικεφαλής της εταιρείας συμβούλων White Mountain Research με βάση τις ΗΠΑ, Rudolph Atallah.

Μόλις οι πειρατές εισπράξουν τα χρήματα, σημειώνει, αυτομάτως διασκορπίζονται, το 50% λαμβάνουν οι «επενδυτές», το 30% οι πειρατές, το 10% όσοι εγγυήθηκαν για τη μεταφορά των πειρατών έως τους στόχους, αλλά και για τη φύλαξη των ομήρων, ενώ, τέλος, το 10% προορίζεται για τα μέλη της φυλής.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ενωσης Ρεπόρτερ Αφρικής (Fair-Forum for African Investigative Reporters), μέρος των χρημάτων χρησιμοποιείται για την ανοικοδόμηση της πρωτεύουσας της Κένυας, Ναϊρόμπι.

Στο ερώτημα, πάντως, εάν με τα λύτρα χρηματοδοτούνται τρομοκρατικές οργανώσεις και δη η Αλ Κάιντα, δεν δίνεται ουδεμία επίσημη απάντηση, ενώ η Ουάσιγκτον επισήμως δηλώνει «καμία συζήτηση για την τρομοκρατία».

Η καταπολέμηση πάντως του φαινομένου φαίνεται πως θα καθυστερήσει.

Τουλάχιστον αυτό υποστηρίζει ο ιδρυτής της Παγκόσμιας Ενωσης για την Προστασία των Θαλάσσιων Διαδρομών και πρώην σύμβουλος της ασφαλιστικής εταιρείας Lloyd's, John Dalby, διότι «για ορισμένους αυτή η business καταλήγει να είναι ιδιαιτέρως επικερδής».

Και αυτό επειδή ως μέτρο πρόληψης στην περίπτωση που ένα πλοίο υποχρεωθεί να ακινητοποιηθεί ή επιβληθεί η καταβολή λύτρων, οι ασφαλιστικές εταιρείες αυξάνουν προκαταβολικά τα ασφάλιστρα, και δεν προβλέπεται η οποιαδήποτε επιστροφή ή συμψηφισμός χρημάτων εάν τελικά το πλοίο δεν δεχτεί επίθεση ή επιλέξει να ακολουθήσει διαφορετικό δρομολόγιο αποφεύγοντας τα επικίνδυνα περάσματα.

Τα επιπλέον ασφάλιστρα εκτιμώνται σε περισσότερα από 460 εκατ. δολάρια κάθε χρόνο, σύμφωνα με στοιχεία της αμερικανικής οργάνωσης Oceans Beyond Piracy.

Την ίδια άποψη φαίνεται πως έχει και το Γερμανικό Ινστιτούτο Οικονομικών Μελετών, καθώς σε μία έρευνα που έδωσε στη δημοσιότητα το 2010 με τίτλο «Kidnap and Ransom», σημειώνεται ότι «δεν είναι προς το όφελος των ασφαλιστικών εταιρειών η καταπολέμηση της πειρατείας».

«Τα ασφάλιστρα υπολογίζονται βάσει των υπαρκτών ενδεχόμενων κινδύνων», υπογραμμίζει από την πλευρά του ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Allianz Transport, και από τους ελάχιστους ανθρώπους του κλάδου που έχει δεχτεί να κάνει δηλώσεις στα μέσα ενημέρωσης, Gilles Mareuse.

Και προσθέτει πως «δεν κάνουμε business plan με γνώμονα την πειρατεία».

Μεγάλη χαμένη είναι σε κάθε περίπτωση η Αίγυπτος, η οποία χάνει τα τελευταία χρόνια περίπου 642 εκατ. δολάρια το χρόνο επειδή τα πλοία επιλέγουν πολλές φορές να κάνουν τον περίπλου της αφρικανικής ηπείρου αντί να περάσουν από τη Διώρυγα του Σουέζ, γεγονός βεβαίως που επιβαρύνει κατά 2,5 δισ. δολάρια τους πλοιοκτήτες λόγω της αυξημένης κατανάλωσης καυσίμων.

Οι τιμές του πετρελαίου είναι εξασφαλισμένες και δεν ελλοχεύουν κίνδυνοι εκτίναξης της τιμής του λόγω των όλο και συχνότερων επιθέσεων, σημειώνει από την πλευρά του ο εκδότης του επιστημονικού περιοδικού «Petrole et Gaz Arabe», Francis Perrin.

Μία ακόμη παράμετρος είναι το κόστος για τη διατήρηση στρατιωτικών δυνάμεων στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή για τις χώρες εκείνες που έχουν αποστείλει πλοία για την εγγύηση της ασφάλειας των διελεύσεων από τον Κόλπο του Αντεν.

Υπολογίζεται στα 2 δισ. δολάρια ανά έτος, προκειμένου να παραμένουν στα σημεία οι δυνάμεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Atalanta) και του ΝΑΤΟ (Ocean Shield και Task Force 151), ενώ περίπου 24,5 εκατ. δολάρια δαπανά ο ΟΗΕ.

Η αναποτελεσματικότητα των ληφθέντων μέτρων αλλά και η αδυναμία ορισμένες φορές των συμμαχικών δυνάμεων να παρέμβουν αποτρεπτικά, αφήνει το περιθώριο ανάπτυξης ιδιωτικών παραστρατιωτικών εταιρειών.

Το γεγονός αυτό έχει επισημανθεί, καθώς εγείρει ιδιαίτερες ανησυχίες, αφ' ενός για το μέλλον των εθνικών ενόπλων δυνάμεων, αφ' ετέρου λόγω του ότι οι εταιρείες αυτές φαίνεται πως δεν τηρούν πάντοτε τους κανόνες διεθνούς δικαίου.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ