Tου Κωστα Θ. Καλφοπουλου
Η είδηση ότι στο Μουμπάι της Ινδίας κλείνει το τελευταίο εργοστάσιο παραγωγής γραφομηχανών ούτε λύπησε ούτε ξάφνιασε κανέναν. Στην εποχή της ηλεκτρονικής επικοινωνίας, όταν ακόμα και οι υπολογιστές κινδυνεύουν να παραμεριστούν από τα κινητά και τα tablet «φορητής ψυχαγωγίας και ενημέρωσης», ηχεί απόκοσμα, σαν ανακοίνωση ενός ζωολογικού κήπου για τον θάνατο της γηραιότερης χελώνας, κι είναι ζήτημα, αν οι νέες γενιές «χρηστών» θα ήταν ικανές να περιγράψουν με λόγια πώς μοιάζει μια γραφομηχανή.
Θα μπορούσε κανείς να συγκρίνει την κατασκευή και διάδοση της γραφομηχανής στην «φυσική ιστορία των μέσων επικοινωνίας» με την έλευση του τρένου στην ιστορία των μετακινήσεων, αφού αμφότερα σφραγίζουν την εποχή της πρώτης βιομηχανικής επανάστασης. Οπως το τρένο αποτέλεσε την κορωνίδα της, στις μεταφορές και τα ταξίδια, έτσι και η γραφομηχανή, αυτή η «ατμομηχανή της γραφής», ανέτρεψε άρδην τους ρυθμούς του σκεπτόμενου, και ταυτόχρονα γράφοντος, υποκειμένου, και επιβεβαίωσε απόλυτα τον χρησμό που προανήγγειλε την έλευση του υπολογιστή: «Η γραφομηχανή θα αποξενώσει από την πένα το χέρι του λογοτέχνη τότε μόνο, όταν η ακρίβεια των τυπογραφικών στοιχείων ενταχθεί άμεσα στον σχεδιασμό των βιβλίων» (Β. Μπένγιαμιν).
«Από το στόμα μιας παλιάς Remington» (μιας εταιρείας, που κατασκεύαζε ταυτόχρονα και όπλα), για να θυμηθούμε ένα από τα μικρά αριστουργήματα της μεταπολεμικής νεοελληνικής λογοτεχνίας, διά χειρός Γιάννη Πάνου, βγήκαν αμέτρητα κλασικά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και σκέψης (ο Νίτσε ήταν ο πρώτος φιλόσοφος που κατέφυγε λόγω πρεσβυωπίας σε αυτή), αλλά και ρεπορτάζ και ανταποκρίσεις από μέτωπα πολέμου, εστίες ταραχών και μητροπόλεις της νεωτερικότητας. Τα ονόματά τους (Olivetti, Adler, Brother, Remington, Royal, Underwood, Erika, Triumph, ΙΒΜ, με το επαναστατικό σφαιρίδιο-κεφαλή και πολλές άλλες), δεν ανακαλούν μόνο εικόνες από δημοσιογραφικά γραφεία και ντουμανιασμένα «εργαστήρια συγγραφέων», αλλά, πολύ περισσότερο, στις ριπές των πλήκτρων και την εμφάνιση των τυπογραφικών στοιχείων πάνω στο χαρτί, μαζί με το κλασικό «καμπανάκι» της στο γύρισμα του κυλίνδρου: στην ιστορία των μέσων, η γραφομηχανή παραμένει η αδιαφιλονίκητη Βασίλισσα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου