Γράφει ο ΣΩΤΗΡΗΣ ΡΟΥΣΣΟΣ
Αναπλ.καθηγητής Παν.Πελοποννήσου
Αυτό που ονομάστηκε «αραβική άνοιξη» έχει ήδη εισέλθει σε έναν κύκλο αιματηρής καταστολής ή εμφύλιας σύγκρουσης. Στο πρώτο κύμα της μαζικής εναντίωσης και ρήξης με τα αυταρχικά καθεστώτα, στην Τυνησία και την Αίγυπτο, δεν έχουμε μια ασφαλή μεταπολίτευση προς ένα δημοκρατικό καθεστώς, αλλά στην καλύτερη περίπτωση διαπιστώνουμε στοιχεία φιλελευθεροποίησης των αυταρχικών καθεστώτων. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, που συγκροτούν το δεύτερο κύμα, οι λαϊκές εξεγέρσεις αντιμετωπίστηκαν με άγρια καταστολή και θηριώδη βία, ιδίως στη Λιβύη, τη Συρία και την Υεμένη.
Ακόμη όμως και στο πρώτο κύμα η αμφιβολία για το αν θα υπάρξει μια καθεστωτική «αλλαγή φρουράς» ή μια διαδικασία εκδημοκρατισμού παραμένει ισχυρή.
Η πορεία των εξεγέρσεων αυτών θα κριθεί από τέσσερις παράγοντες:
τη στάση του στρατού και των δυνάμεων ασφαλείας,
τη συγκρότηση νέων πολιτικών δυνάμεων και πολιτικών συμμαχιών που θα εκφράσουν συγκροτημένα τις εξεγέρσεις,
τη διεθνή οικονομική κατάσταση και
τη στάση των μεγάλων δυνάμεων και κυρίως των ΗΠΑ.
Οπως επισήμανε ο καθηγητής του King's College, Yezid Sayigh, σε πρόσφατη ομιλία του στο Κέντρο Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών, στην Αθήνα, ο στρατός στον αραβικό κόσμο δεν είναι απλά μηχανισμός προάσπισης της εθνικής ανεξαρτησίας και ακεραιότητας αλλά, μαζί με τις υπηρεσίες ασφαλείας, αποτελεί βασικό πυλώνα της κοινωνικής σταθερότητας και της οικονομικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας. Τα σώματα αυτά απασχολούν, άμεσα και έμμεσα, εκατομμύρια ανθρώπους. Στην περίπτωση που ο στρατός περιοριστεί στους στρατώνες και οι υπηρεσίες ασφαλείας συρρικνωθούν, παραμένει άγνωστο αν θα μπορέσει η ελεύθερη οικονομία των χωρών αυτών να παράξει τις εκατοντάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας που είναι αναγκαίες για πληθυσμούς όπου το 60-70% είναι νέοι μέχρι 30 ετών.
Τα πολύφερνα τεχνολογικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν επαρκούν για να συγκροτήσουν πολιτικές δυνάμεις και να μετασχηματίσουν τους ενθουσιώδεις νέους της πλατείας Ταχρίρ και τις οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε μαζικούς πολιτικούς φορείς ώστε να ανταγωνιστούν τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και τα καθεστωτικά κόμματα που, παρά το αρχικό σοκ, διατηρούν τα δίκτυα πατρωνίας τους.
Θα καταφέρουν να αναδειχθούν νέες πολιτικές οργανώσεις με συγκροτημένο λόγο που θα διεκδικήσουν κράτος δικαίου, ελεύθερα μέσα ενημέρωσης, δικαιώματα για τις γυναίκες και τους εργαζόμενους, οικονομία και δημόσια διοίκηση ελεύθερη από τον εναγκαλισμό του εκάστοτε κυβερνήτη και της κλίκας του; Αν αποτύχουν, τότε ο θάνατος του Μπιν Λάντεν θα είναι απλά ένα επεισόδιο στην ανάπτυξη του παγκόσμιου τζιχάντ.
Τέλος, παραμένει ανοιχτό το ερώτημα αν η αλλαγή των καθεστώτων ή η εσωτερική μεταρρύθμισή τους, όπου τελικά επιτευχθεί αυτή, θα οδηγήσει τις οικονομίες των χωρών αυτών σε πιο ανοικτά και φιλελεύθερα υποδείγματα συνδέοντάς τες περισσότερο με τους ανταγωνισμούς των μεγάλων δυνάμεων του παγκόσμιου εμπορίου. Πολλοί μιλούν ήδη για ένα νέο πλέγμα οικονομικών σχέσεων στην Ασία με μεγάλη εσωτερική αλληλεξάρτηση. Ενα πλέγμα που περιλαμβάνει και τη Μέση Ανατολή, τον Καύκασο και την Ανατολική Μεσόγειο και στο οποίο παραγωγικές ατμομηχανές θα είναι η Κίνα, η Ινδία και η Ιαπωνία και ενεργειακό πεδίο η ευρύτερη Μέση Ανατολή. Σε αυτό το πλαίσιο μπορούμε ίσως να κατανοήσουμε καλύτερα την αμερικανική πολιτική στην περιοχή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου