"Κόμμα = Ομάς ανθρώπων, ειδότων ν' αναγιγνώσκωσι και ν' αρθογραφώσιν εχόντων χείρας και πόδας υγιείς, αλλά μισούντων πάσαν εργασίαν, οίτινες ενούμενοι υπο ένα οιονδήποτε αρχηγόν, ζητούσι ν' αναβιβάσωσιν αυτόν δια παντός μέσου εις την έδραν πρωθυπουργού, ίνα παρέχη αυτοίς τα μέσα να ζώσι χωρίς να σκάπτωσι"
Εμμανουήλ Ροΐδης , Έλληνας πεζογράφος και κριτικός (1836-1904)


Ο εφιάλτης της πτώχευσης επιστρέφει

Γράφει ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΤΣΑΓΚΑΡΑΚΗΣ
Ομότιμος καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και συγγραφέας

«Δυστυχώς, επτωχεύσαμεν», είπε ο Χαρίλαος Τρικούπης το 1893. Προηγήθηκαν οι πτωχεύσεις του 1827, του 1843 και ακολούθησε η τέταρτη του 1932. Αιτία όλων, ο υπέρμετρος δανεισμός και η συνακόλουθη αδυναμία αποπληρωμής του χρέους.

Παλιά υπόθεση λοιπόν η κακοδιαχείριση και διασπάθιση του δημοσίου χρήματος, αλλά και τα σκοτεινά παιχνίδια ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και δανειστών.

Αν κάποτε υπήρξαν και εθνικοί λόγοι για τον υπερδανεισμό (π.χ. εξαγορά πάτριων εδαφών από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, με τις καλές υπηρεσίες των Ευρωπαίων, Μικρασιατική Καταστροφή), σήμερα δεν υπάρχουν, με εξαίρεση τις υπέρογκες αμυντικές δαπάνες που μας επιβάλλονται (για να λειτουργεί παραγωγικά η πολεμική βιομηχανία των εταίρων μας) και αυξάνουν δυσβάσταχτα το δημόσιο χρέος. Ας μην αναζητούμε λοιπόν ελαφρυντικά και ας μη χρησιμοποιούμε ως άλλοθι την παγκόσμια οικονομική κρίση.

Με αρκετή δόση ειρωνείας μάς υπενθυμίζει η τρόικα ότι ζούσαμε πέρα από τις οικονομικές μας δυνατότητες, αλλά και με περισσό θράσος, αφού οι κυβερνήσεις που εκπροσωπούν γνώριζαν την αλήθεια για το χρέος και είναι συνυπεύθυνες για τη σημερινή κατάσταση, από την οποία μάλιστα ζητούν και να κερδίσουν με την επιβολή τοκογλυφικών επιτοκίων (που συνεχώς αυξάνουν). Θα μπορούσαν να τα μειώσουν και να αποδείξουν στην πράξη ότι βοηθούν έναν ταλαίπωρο εταίρο που απειλεί και τη δική τους οικονομία.

Το Μνημόνιο, πέρα από τα όποια καλά του («ουδέν κακόν αμιγές καλού»), αποδεικνύεται ότι είναι ένα πολύμορφο τέρας. Και δυστυχώς δεν βρέθηκε ακόμη ο σύγχρονος Ηρακλής που θα το αντιμετωπίσει αποτελεσματικά. Η αισιοδοξία βέβαια δεν βλάπτει όσο δεν είναι υπέρμετρη, αλλά σε τούτο τον τόπο χάσαμε προ πολλού την αίσθηση και την έννοια του μέτρου. Μας έμεινε βέβαια η ελπίδα που, όπως λέει ο Ησίοδος («Εργα και Ημέραι», στ. 96 κ.ε.), είναι το μόνο καλό ανάμεσα στα δεινά που βγήκαν από το κουτί («πίθο») της Πανδώρας.

Τίθεται, ωστόσο, το ερώτημα αν οδηγούμαστε σε πτώχευση εξαιτίας της κακοδαιμονίας μας ή αν κάπου εξυφαίνεται κάποιο κρυφό σχέδιο «σωτηρίας». Κυνικοί οι σημερινοί οπαδοί του Φλωρεντιανού αξιωματούχου και πολιτικού Μακιαβέλι προσβλέπουν ασφαλώς σε ακόμη μεγαλύτερα κέρδη. Ο επιτυχημένος «ηγεμόνας» ενεργεί βάσει οργανωμένου σχεδίου και δεν καθοδηγείται από την ηθική αλλά από μια καθαρά ωφελιμιστική επιλογή των μέσων που υπηρετούν τους σκοπούς του. Οι όροι που θα μας επιβληθούν θα είναι πολύ χειρότεροι από εκείνους του Μνημονίου.  

Ας θυμηθούμε και τα λόγια του Γαλάτη Βρέννου «vae victis» (αλίμονο στους ηττημένους) που ισχύουν και για τους χρεοκοπημένους.

Η νέα πτώχευση θα είναι σίγουρα πιο οδυνηρή και ολέθρια. Για πρώτη φορά κινδυνεύουν ακόμη και τα μνημεία μας, παρά τις όποιες καθησυχαστικές δηλώσεις. Αρκεί που κάποιοι συζητούν το θέμα.

Αν με την κακοδιαχείριση των πόρων, την αλόγιστη σπατάλη, τα συντεχνιακά συμφέροντα, τον άκρατο καταναλωτισμό, τη διαφθορά και τον παραλογισμό κυβερνώντων και κυβερνωμένων διαχρονικά φτάσαμε στην εκποίηση της δημόσιας περιουσίας, ας εμποδίσομε τουλάχιστον με κάθε τρόπο την ιεροσυλία. Αν μας λοιδορούν σήμερα οι ξένοι και μας τσαλακώνουν την εθνική μας αξιοπρέπεια είναι γιατί δεν κοιτάξαμε να διδαχτούμε από τα παθήματά μας. Από το 1821 φαίνεται πως ψάχνουμε αλλά δεν βρήκαμε ακόμη το δρόμο που οδηγεί στην αυτογνωσία.

Δεν υπάρχουν σχόλια: