«Το µάτι του µυαλού»

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

Ο βρετανός νευρολόγος και συγγραφέας Ολιβερ Σακς πάσχει από προσωπαγνωσία _ δυσκολεύεται να αναγνωρίσει πρόσωπα ακόµη και ανθρώπων που έχει συναντήσει πολλές φορές. Αυτό είναι το θέµα του τελευταίου βιβλίου του, «Το µάτι του µυαλού».

«Ηθελα να επισηµάνω στο ευρύ κοινό µερικά συνηθισµένα πράγµατα, ιδιαίτερα το θέµα της προσωπαγνωσίας, από την οποία πάσχουν εκατοµµύρια άνθρωποι και η οποία είναι σχεδόν άγνωστη», λέει στην «Μπόστον Γκλόουµπ» ο άνθρωπος που έχει «θολώσει» ίσως περισσότερο από κάθε άλλον το χάσµα ανάµεσα στην επιστήµη και την τέχνη. Οπως στα κλασικά βιβλία του «Ξυπνήµατα» (που αποτέλεσε την έµπνευση για ένα θεατρικό του Χάρολντ Πίντερ και έγινε ταινία µε πρωταγωνιστές τον Ρόµπιν Ουίλιαµς και τον Ρόµπερτ ντε Νίρο) και «Ο άνδρας που µπέρδεψε τη γυναίκα του µε ένα καπέλο» (που ανέβασε στο θέατρο ο Πήτερ Μπρουκ και στο οποίο βασίσθηκε µια όπερα του Μάικλ Νάιµαν), έτσι και στο τελευταίο, ο Σακς θέλει να φωτίσει αυτά που συµβαίνουν βαθιά µέσα στο κεφάλι µας. Και αφηγείται συναρπαστικές ιστορίες συνηθισµένων ανθρώπων που ζουν µε ασυνήθιστες παθήσεις. 

Εχει κατηγορηθεί γι αυτό. Ο γενετιστής και ακτιβιστής υπέρ των ανθρώπων µε αναπηρίες Τοµ Σαίξπηρ τον είχε αποκαλέσει «άνθρωπο που µπέρδεψε τους ασθενείς του µε τη λογοτεχνική καριέρα». Ο Σακς εξακολουθεί να είναι πολύ ευαίσθητος στην κατηγορία αυτή. Υπογραµµίζει πως αφενός αισθάνεται έναντι των ασθενών του τόσο προστατευτικός όσο ένας γονιός προς το παιδί του (µια µεταφορά που είναι αµφίβολο ότι θα ικανοποιήσει τους επικριτές του) και αφετέρου ότι η ιατρική είναι και οι ιστορίες των ασθενών. «Οι ασθενείς µου έρχονται σε µένα µε ιστορίες», λέει στον βρετανικό «Οµπζέρβερ». «Εχουν προβλήµατα που τους ταλαιπωρούν, που τους βασανίζουν. Ερχονται αναζητώντας τρόπους να αντιµετωπίσουν αυτά τα πράγµατα. Υπάρχει κάτι δραµατικό σε όλο αυτό».

Ο Σακς γεννήθηκε το 1933 στο Λονδίνο και ζει στη Νέα Υόρκη. Περιγράφοντας στο περιοδικό «Νιου Γιόρκερ» την προσωπαγνωσία του, αφηγήθηκε κάτι που συνέβη σε µία από τις επισκέψεις που πραγµατοποιεί δις εβδοµαδιαίως στον ψυχίατρό του. 

Στην αίθουσα αναµονής τον χαιρέτισε ένας επίσηµα ντυµένος άνδρας. «Μπερδεύτηκα, επειδή δεν καταλάβαινα από πού µε ήξερε αυτός ο ξένος», είπε, «µέχρι που ο θυρωρός τον χαιρέτισε µε το όνοµά του  ήταν φυσικά ο ψυχαναλυτής µου». 

Και δεν ξεχνάει µόνο πρόσωπα, αλλά και τόπους, οδούς και ονόµατα. Ο φιλόσοφος Κόλιν Μακγκίν είχε χαρακτηρίσει το βιβλίο του «Ο άνδρας που µπέρδεψε…» αναξιόπιστο και συναισθηµατικό. Ο Σακς είχε πληγωθεί πολύ από την κριτική εκείνη. Χρόνια µετά, έχοντας ξεχάσει ποιος έγραψε την κριτική, διάβασε ένα βιβλίο του Μακγκίν και του άρεσε τόσο ώστε του έστειλε επιστολή εκφράζοντας τον θαυµασµό του. Οι δυο τους συναντήθηκαν και έγιναν φίλοι. Πέρασαν µήνες προτού συνειδητοποιήσει ο Σακς ποιος ήταν ο νέος φίλος του τον οποίο και συγχώρεσε για την κριτική του.

ΤΑ ΝΕΑ