ΤΟΥΡΚΙΑ: Varia Turkica παράδοξα!

Tου Άλκη Κούρκουλα 

Δημοσιογράφου και επικεφαλής του ΑΠΕ στην Τουρκία. 
acourcoulas@outlook.com

Η «Υπηρεσία» (Χιζμέτ), το « Έργο» στα ελληνικά (1), το κίνημα που εμπνέεται από το θρησκευτικό διανοητή Φετουλάχ Γκιουλέν, λέει ότι δίνει μια μάχη που δεν μπορεί να κερδηθεί! Διαμαρτύρεται για τις κατηγορίες που του απευθύνει ο μέχρι πρόσφατα σύμμαχός του, πρωθυπουργός κ. Ταγίπ Ερντογάν, αλλά οι κατηγορίες –που ακούγονται πειστικές– διαδίδονται όπως η φωτιά στον κάμπο!
  Το «Έργο», που ειδικεύεται στην εκπαίδευση, κατηγορείται ότι έχει συγκροτήσει δίκτυα στη Δικαιοσύνη και την Αστυνομία, ότι έχει συγκροτήσει ένα «παράλληλο κράτος», ένα «κράτος εν κράτει». Κατηγορείται ότι χρησιμοποίησε τις δίκες εναντίον των πραξικοπηματιών στρατιωτικών για να ξεκαθαρίσει παλιότερους λογαριασμούς, ιδεολογικούς και πολιτικούς. 

Οι κατηγορίες αυτές δεν ακούγονται για πρώτη φορά: Ο κ. Αχμέτ Σικ και ο κ. Νεντίμ Σενέρ, έγκυροι δημοσιογράφοι του χώρου της κοσμικής αριστεράς, αλλά και o κ. Χανεφί Αβτσί, συντηρητικός αξιωματούχος της αστυνομίας, είχαν καταγγείλει τη λειτουργία «παράλληλης δομής» – με αποτέλεσμα να βρεθούν στη φυλακή, με αίολες κατηγορίες. Ανάλογες καταγγελίες έκανε και το κουρδικό κίνημα για τις μαζικές διώξεις που γίνονταν με νόμο που μοιάζει με τον ελληνικό μετεμφυλιακό νόμο 509. Ο Τούρκος πρωθυπουργός, που τότε είχε απλώς αφήσει να διαφανεί πολύ αμυδρά κάποια ανησυχία, λέει τώρα στους αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι η «παράλληλη δομή» καταχράστηκε την «καλή θέληση» και την ανοχή της κυβέρνησής του. Δεν ήθελε να επέμβει για να μην κατηγορηθεί ότι παραβιάζει την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης.

«Πληρώνω λάθη του παρελθόντος» είπε ο κ. Ερντογάν στις Βρυξέλλες και έδωσε σαφείς διαβεβαιώσεις ότι δεν πρόκειται να θιγεί η ανεξαρτησία τη Δικαιοσύνης. Αναζητείται μια κοινά αποδεκτή λύση ενός μεγάλου προβλήματος που κληροδοτήθηκε από το «παρελθόν». Άλλωστε η αλλαγή του νόμου για το Ανώτατο Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων έχει σταματήσει, μέχρις ότου αποδώσει αποτελέσματα η διαμεσολαβητική προσπάθεια του προέδρου της Δημοκρατίας να βρεθεί λύση αποδεκτή απ’ όλες τις πλευρές.

Ο κ. Μουσταφά Γεσίλ, πρόεδρος της Ένωσης Δημοσιογράφων και Συγγραφέων, οργάνωσης που επίσημα συνδέεται με το «Έργο» αφού ιδρύθηκε από τον ίδιο τον Φετουλάχ Γκιουλέν, εξηγεί ότι το «Έργο» συγκροτείται με εθελοντική προσχώρηση όσων εμπνέονται από τις αρχές που διδάσκει ο Φετουλάχ Γκιουλέν και τις παραδόσεις του Ισλάμ. Δεν έχει ιεραρχικές δομές και «κατάλογο μελών»! «Δικαστές, εισαγγελείς και αξιωματικοί της Αστυνομίας μπορεί να εμπνέονται από το “Έργο”, αλλά δεν καθορίζουν τη στάση του με βάση οδηγίες που εκδίδονται εκτός της επαγγελματικής τους ιεραρχίας» λέει.

Οι κατηγορίες εναντίον του «Έργου»  είναι προσχηματικές και σχεδιασμένες για να γίνονται εύκολα αφομοιώσιμες από τις υπάρχουσες προκαταλήψεις της κοινής γνώμης,  τουρκικής και διεθνούς. «Η εικόνα της μυστικής οργάνωσης γύρω από έναν ιμάμη που έχει στόχο την εξουσία εξάπτει κάθε φαντασία» λέει ο καθηγητής Ισχάν Γιλμάζ. (Ο  κ. Ερντογάν παρομοιάζει το «Έργο» με τη σέκτα των «δολοφόνων» (ΑΣΑΣΕΝΣ), μια ισλαμική αδελφότητα-αίρεση του 11ου αιώνα που χρησιμοποιούσε όπιο!

«Οι κατηγορίες ότι το “Έργο” προσπαθεί να εμποδίσει τη λύση του Κουρδικού βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με τα όσα υποστήριζε πάντα ο Φετουλάχ Γκιουλέν, αλλά και τη παράδοση της σκέψης στην οποία εντάσσεται» λέει ο καθηγητής Ισχάν.

Η καχυποψία απέναντι στο «Έργο» ενισχύεται από την έλλειψη διαφάνειας ως προ τα μέλη του. Αλλά η δημόσια συζήτηση αυτού του θέματος προσκρούει στις αγκυλώσεις του τουρκικού κράτους, που για δεκαετίες καταδίωκε κάθε έκφραση της ισλαμικής θρησκευτικότητας, εκτός των επίσημων δομών και ορίων.

Το (σήμερα αναθεωρημένο από τον Ερντογάν) άρθρο 163 του Ποινικού Κώδικα ήταν για δεκαετίες όργανο δίωξης κάθε μειονοτικής ομάδας που απέκλινε από τον επίσημο ορισμό της τουρκικής ταυτότητας, ως ταυτότητας που οργανώνεται γύρω από τη σουνιτική εκδοχή του Ισλάμ και την τουρκική γλώσσα. Αλεβίτες, Κούρδοι, Χριστιανοί, αλλά και οι κάθε μορφής μουσουλμανικές αδελφότητες και αιρέσεις, ήταν τα θύματα αυτής της απηνούς καταδίωξης που ανάγεται στους Νεότουρκους (1890). Το «Έργο», υποστηρίζει ότι ο κ. Ερντογάν, αφότου εξασφάλισε την εξουσία αναπαράγει αυτό το πρότυπο. «Αντί να αλλάξει το κράτος, το κράτος άλλαξε το κόμμα της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης» λέει χαρακτηριστικά ό καθηγητής Ισχάν, που έχει εισάγει τον όρο «ισλαμο- κεμαλισμός» για να περιγράψει αυτή τη διαδικασία. 

Η σχέση του «Έργου»  με τον πρωθυπουργό Ερντογάν  περιπλέκεται συνεπώς και από την πάντα επίκαιρη μεταβλητή της σχέσης του Κράτους-Θρησκείας. Μοιάζει με τις σχέσεις των χριστιανών με τη Ρώμη! (αυτό ίσως εξηγεί τη σύγκρουση του «Έργου» με δύο τόσο διαμετρικά αντίθετες δυνάμεις, όπως ό Στρατός και το AKP)

Αν όλα αυτά μοιάζουν πολύ θολά (και διανοουμενίστικα), υπάρχουν πολύ πιο πεζές εξηγήσεις που δίνει το «Έργο» για τις επιθέσεις που δέχεται: 

Οι επιθέσεις εναντίον του είναι το «άλλοθι» της αποτυχίας της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού Ερντογάν, λένε. Η εξήγηση της αποτυχίας μπορεί να είναι τόσο απλή όσο η φυσική φθορά της εξουσίας, οι συνέπειες της απομόνωσης σ’ έναν κλειστό κύκλο συνεργατών. Το ίδιο συνέβη με τον Τόνι Μπλερ (Tony Blair), με τη Μάργκαρετ Θάτσερ (Margaret Thatcher). Ίσως χρειάζεται και στην Ευρώπη ο αμερικανικός κανόνας των δύο τετραετών, λένε.

Πάντως η «αποτυχία», αν όντως μπορεί να περιγραφεί ως «αποτυχία» το έργο της κυβέρνησης Ερντογάν, δεν αντανακλάται εκλογικά! Η δημοτικότητα της κυβέρνησης και του κ. Ερντογάν δεν έχει πτοηθεί από τα «σκάνδαλα της διαφθοράς» (όπως δεν εθίγη από τις διαδηλώσεις του καλοκαιριού). Και οι δύο αυτές κρίσεις αναστατώνουν τους αντιπάλους του AKP.

Η αναστάτωση αυτή που μεταδίδεται από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης δεν επηρεάζει την πραγματική αριθμητική πλειοψηφία, η οποία δεν αλλάζει. Όλες οι μετρήσεις της κοινής γνώμης δείχνουν ότι στις επερχόμενες δημοτικές εκλογές δεν πρόκειται να αλλάξει η αριθμητική επιρροή των στρατοπέδων, με το στρατόπεδο του ΑΚΠ σχεδόν απόλυτα πλειοψηφικό! Αυτό που μπορεί να αλλάξει είναι τα πρόσωπα. Οι προσωπικές επιθέσεις ή οι προσωπικές ευθύνες μπορεί να έχουν συνέπειες.
 

Οι αναλύσεις που μιλάνε για έκλειψη μιας προσωπικότητας  με το πολιτικό βεληνεκές του κ. Ταγίπ Ερντογάν, μοιάζουν παράδοξες.

(1) Το κίνημα γύρω από το θρησκευτικό διανοητή και παλαιότερα ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν αυτοπροσδιορίζεται ως Hizmet, μεταφράζεται ως «υπηρεσία». Η ευθεία αναλογία του με το Opus Dei, η  στην καθ' ημάς ΖΩΗ, με οδηγεί στην απόδοση του Hizmet ως «Έργο», στα ελληνικά