Την ώρα που οι πλούσιες οικονομίες του κόσμου παραπαίουν και οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης εμφανίζονται πρόθυμοι να επιδεινώσουν την κατάσταση, η σφοδρότητα της οικονομικής κρίσης που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει η Δύση δύσκολα παρουσιάζεται χειρότερη από όσο είναι.
Ωστόσο, κι αυτό μπορεί να γίνει: Βάσει όσων διαβάζω, αντιμετωπίζουμε όχι μόνο τη χειρότερη ύφεση μετά τη δεκαετία του ’30, αλλά και μια πρόκληση για ολόκληρη την οικονομική τάξη της Δύσης. Η Μεγάλη Υφεση εκθέτει τη φτώχεια των ορθόδοξων οικονομικών. Συνιστά ιδεολογική κρίση. Δείχνει πως ο ίδιος ο καπιταλισμός είναι «κατά βάση» ελαττωματικός.
Αν αυτά ήταν αλήθεια, θα ανησυχούσα περισσότερο απ’ όσο τώρα για το έτος που διανύουμε. Κι αυτό λέει κάτι. Οτι οι φήμες για θάνατο του καπιταλισμού είναι υπερβολικές.
Αυτό που ξαφνιάζει είναι πόσο λάθος υπήρξαν αυτές οι φήμες. Ισως την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές να οργανώνονται κρυφά οι επαναστάτες, όμως εγώ δεν βλέπω σημάδια λαϊκής εξέγερσης. Παρακαλώ, μην αναφέρετε το «Καταλάβετε τη Γουόλ Στριτ». Είναι ένα κίνημα χωρίς ατζέντα, την οποία μόλις επιχειρήσει να αποκτήσει θα διαλυθεί. Και πού είναι η αναβίωση της οργανωμένης Αριστεράς; Οι Δημοκρατικοί των ΗΠΑ κάθε άλλο παρά ηγούνται ενός τέτοιου κύματος. Και στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης τα αριστερά κόμματα υποχωρούν. Οι ψηφοφόροι, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι, μπορεί να κάνουν λάθος όταν κατηγορούν τα σοσιαλιστικά, πρώην σοσιαλιστικά ή εν γένει αντικαπιταλιστικά κόμματα για την ύφεση που βιώνουν, όμως η δεξιά στροφή από το 2008 μάλλον θέτει εν αμφιβόλω την ιδέα πως ο καπιταλισμός υφίσταται κρίση εμπιστοσύνης. Πού είναι το αίτημα για μεγαλύτερο κράτος, κρατικοποίηση των βιομηχανιών, προστασία των εγχώριων παραγωγών και απαγόρευση των εισαγωγών;
Αυτό μπορεί να αλλάξει. Η κρίση, όπως είπα, δεν έχει τελειώσει. Ομως, η χειρότερη ύφεση των τελευταίων επτά δεκαετιών δεν περιόρισε, πόσω μάλλον κατέστρεψε, τη λαϊκή στήριξη προς τον υπάρχοντα καπιταλισμό (ήτοι, τον «μικτό» καπιταλισμό των αγορών, της αναζήτησης του κέρδους και του ανταγωνισμού μαζί με μια ισχυρή δόση κρατικής παρέμβασης). Πολλές χώρες είδαν να καταρρέει η εμπιστοσύνη στους πολιτικούς ηγέτες, όχι όμως και στην κυρίαρχη οικονομική τάξη. Βάσει αυτών, είναι επιπόλαιο να υποστηρίζουμε ότι ο υπάρχων καπιταλισμός είναι κατά βάση ελαττωματικός, εκτός αν τον συγκρίνουμε με σχετικές εναλλακτικές. Που δεν υπάρχουν.
Η ύφεση κατέστησε σαφέστατη την ανάγκη για καλύτερη, και σε πολλές περιπτώσεις αυστηρότερη, χρηματοοικονομική νομοθεσία. Υπογράμμισε την αδυναμία των οικονομικών σε ό,τι αφορά τον σχεδιασμό δημόσιας πολιτικής και την απάντηση σε ζητήματα δικαιοσύνης και κατανομής των βαρών. Ιδού όμως και η έκπληξη: Για το 99%, το μόνο σοβαρό πλαίσιο συζήτησης αυτών των θεμάτων είναι τα ορθόδοξα οικονομικά.
Είτε επικρίνει κανείς είτε εξαίρει τον αμερικανικού τύπου καπιταλισμό, στα ίδια βιβλία και τις ίδιες βασικές ιδέες στρέφεται για να στηρίξει τα επιχειρήματά του. Ο καπιταλισμός έχει πολλές μορφές και τα ορθόδοξα οικονομικά τις περικλείουν όλες. Εχουμε πολλά να μάθουμε, όμως αυτή δεν είναι μία ιδεολογική κρίση. Η Δύση χρειάζεται μια πνευματική επανάσταση όσο χρειάζεται και μια δικτατορία του προλεταριάτου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου