Γράφει ο Γιώργος Καπόπουλος
Πού βρίσκεται η δυναμική του εκδημοκρατισμού στον αραβικό κόσμο ένα χρόνο μετά την ανατροπή του Μπεναλί στην Τύνιδα και του Μουμπάρακ στο Κάιρο, με την ανατροπή του Καντάφι στην Τρίπολη να οφείλεται περισσότερο στην ξένη επέμβαση παρά την εσωτερική δυναμική;
Μια ανήσυχη κατάσταση αναμονής επικρατεί στην Τυνησία και την Αίγυπτο, με τους μηχανισμούς ασφαλείας και καταστολής των ανατραπέντων καθεστώτων άθικτους και μια κοινωνική και πολιτική πλειοψηφική δυναμική που δεν θέλει συμβιβαστικές λύσεις αλλά ριζοσπαστικές τομές και ανατροπές, μια δυναμική που τείνει να εκφραστεί στις διάφορες μορφές και εκφάνσεις του Πολιτικού Ισλάμ.
Τον καταλυτικό όμως ρόλο δεν θα τον διαδραματίσει η ωρίμανση νέων συσχετισμών και ισορροπιών στην Αίγυπτο και την Τυνησία, αλλά κατά κύριο πόλο οι εξελίξεις στη Συρία.
Στο συνεχιζόμενο αναβρασμό στη Δαμασκό δεν διακυβεύεται μόνο το μέλλον του καθεστώτος Ασαντ: Διακυβεύεται η ενότητα και η ακεραιότητα όχι μόνον της Συρίας αλλά του Ιράκ, του Λιβάνου και της Ιορδανίας, καθώς τα καθεστώτα, αλλά και τα σύνορα που χαράχθηκαν στην περιοχή μετά την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1918 διαμορφώθηκαν σε κοινοτική-θρησκευτική βάση για να εξυπηρετούν τα συμφέροντα της Βρετανίας και της Γαλλίας στην ευρύτερη περιοχή.
Μπορούν χώρες με τεχνητά σύνορα που για δεκαετίες λειτούργησαν ως δικτατορίες μειονοτήτων επί της πλειονότητας να αντέξουν τον εκδημοκρατισμό;
Το ερώτημα παραμένει ανοικτό για το Ιράκ, και τίθεται σε δραματική οξύτητα για τη Συρία και κατά προέκταση αφορά τις εύθραυστες ισορροπίες στο Λίβανο αλλά και την Ιορδανία.
Σε αντίθεση με την Αίγυπτο και την Τυνησία, μια γενικευμένη αποσταθεροποίηση με επίκεντρο τη Συρία θα προκαλέσει με τη μία ή την άλλη μορφή ενεργοποίηση και παρέμβαση τόσο του Ιράν όσο και της Τουρκίας.
Με δεδομένο μάλιστα ότι η ανατροπή του καθεστώτος στη Δαμασκό μπορεί να συμπέσει με την κορύφωση της κρίσης ανάμεσα στη Δύση και την Τεχεράνη, ουδείς σήμερα μπορεί να αποκλείσει μια ευρύτερη περιφερειακή ανάφλεξη.
Η ενδεχόμενη αν όχι πολύ πιθανή αποσταθεροποίηση στην καρδιά της Μέσης Ανατολής θα πριμοδοτήσει δίχως αμφιβολία μια συντηρητική αναδίπλωση τόσο στην Αίγυπτο όσο και την Τυνησία με απρόβλεπτες επιπτώσεις.
Με δυο λόγια, ο επαναστατικός αναβρασμός στον αραβικό κόσμο θυμίζει τις σταθερές παρομοίων ανατρεπτικών εξελίξεων της νεότερης ευρωπαϊκής ιστορίας, όπου ο κίνδυνος ανατροπής των περιφερειακών και των διεθνών συσχετισμών και οι αντιδράσεις των δυνάμεων που πιστεύουν ότι κινδυνεύουν ζωτικά τους συμφέροντα σφραγίζουν τις εξελίξεις.
Η κατάρρευση των καθεστώτων του Υπαρκτού Σοσιαλισμού το 1989-90 στην Ανατολική Ευρώπη ήταν μια εξαίρεση στον παραπάνω κανόνα, καθώς είχε αδρανοποιηθεί βυθισμένη στην εσωτερική της κρίση η ΕΣΣΔ και οι εξελίξεις έγιναν γρήγορα χιονοστιβάδα που σάρωσε τη διαίρεση της Ευρώπης που συμφωνήθηκε στη Γιάλτα το 1945.
Σήμερα το τοπίο στον αραβικό κόσμο δεν παραπέμπει στις ανατροπές του 1989 αλλά στο μεγάλο επαναστατικό σοκ του 1848 που συγκλόνισε την Ευρώπη, απείλησε τις ισορροπίες που είχαν διαμορφωθεί από το Συνέδριο της Βιέννης το 1815, μετά την ήττα του Ναπολέοντα και προκάλεσε πολιτικές και στρατιωτικές παρεμβάσεις με στόχο τη σταθερότητα σε βάρος του εκδημοκρατισμού.
Στο συνεχιζόμενο αναβρασμό στη Δαμασκό δεν διακυβεύεται μόνο το μέλλον του καθεστώτος Ασαντ: Διακυβεύεται η ενότητα και η ακεραιότητα όχι μόνον της Συρίας αλλά του Ιράκ, του Λιβάνου και της Ιορδανίας, καθώς και τα καθεστώτα αλλά και τα σύνορα που χαράχθηκαν στην περιοχή μετά την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου