ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ: Είδος υπό εξαφάνιση;

Του ΜΙΧΑΛΗ ΜΗΤΣΟΥ

Κι αυτή η κρίση, όπως η χρηματοπιστωτική, ξεκίνησε από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του ιδρύματος Pew για τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης, την τελευταία δεκαετία έχει απολυθεί το ένα τρίτο των επαγγελματιών δημοσιογράφων. Μόνο τα τρία τελευταία χρόνια έχουν χάσει τη δουλειά τους στη χώρα αυτή 11.000 δημοσιογράφοι και έχουν κλείσει πάνω από 15 εφημερίδες. 

Πολύ γρήγορα, ο τυφώνας πέρασε τον Ατλαντικό και έπληξε βίαια την Ευρώπη. Στην Ιταλία, η δραστική μείωση των επιδοτήσεων θέτει σε κίνδυνο 100 εφημερίδες. Στην Ισπανία, έχουν χαθεί την τελευταία τριετία 5.000 θέσεις εργασίας. Χιλιάδες άνθρωποι έχουν χάσει τη δουλειά τους και στην Ελλάδα.

«Τα παραδοσιακά μέσα δέχονται μεγάλη πίεση και επιταχύνουν τη μετατροπή τους σε ηλεκτρονική μορφή», επισημαίνει στη Λιμπερασιόν ο κοινωνιολόγος των μέσων ενημέρωσης Ζαν-Μαρί Σαρόν. «Μεγάλοι όμιλοι όπως ο Λαγκαρντέρ, ο RTL ή ο Μονταντόρι δεν βρίσκονται πλέον σε δυναμική ανάπτυξης και προσπαθούν να επικεντρωθούν στις πιο σταθερές πλευρές της δραστηριότητάς τους». Τα προβλήματα που υπήρχαν ήδη (πτώση της διαφήμισης, ανταγωνισμός του Διαδικτύου, μείωση της κυκλοφορίας) οξύνθηκαν με την οικονομική κρίση. Και τα αποτελέσματα είναι καταστροφικά, αν και διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Στη νότια Ευρώπη, για παράδειγμα, ο λαϊκός Τύπος μάλλον απουσιάζει, γεγονός που καθιστά πιο ευάλωτα τα μέσα ενημέρωσης αφού εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη διαφήμιση.

Πολλά θα εξαρτηθούν από τον ρόλο που θα παίξει το Κράτος, τονίζει η γαλλική εφημερίδα. Στη Γαλλία, οι κρατικές επιδοτήσεις εξασφαλίζουν προς το παρόν μια ισορροπία. Στην Ιταλία, όμως, ο Μάριο Μόντι ανακοίνωσε ότι οι επιδοτήσεις θα μειωθούν φέτος σε 53 εκατομμύρια ευρώ, έναντι 70 εκατομμυρίων το 2010. Στο μέλλον, μάλιστα, θα χορηγούνται σε συνάρτηση με την πραγματική κυκλοφορία των εφημερίδων και όχι με το τιράζ τους. «Είναι αδιανόητο να καταργηθούν εντελώς οι επιδοτήσεις, που εγγυώνται μια πλουραλιστική ενημέρωσης», δήλωσε ο ιταλός πρωθυπουργός. «Σε μια περίοδο όμως που κάθε ευρώ που δαπανά το Κράτος πρέπει να αποτελεί αντικείμενο ελέγχου, δεν μπορούμε να αναβάλλουμε συνεχώς την αντιμετώπιση του προβλήματος».

«Είμαστε είδος που απειλείται με εξαφάνιση», λέει η Μάχις Ιγκλέσιας, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ενώσεων ισπανών δημοσιογράφων. Η νέα κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι ανακοίνωσε ότι ο προϋπολογισμός των δημοσίων ραδιοτηλεοπτικών μέσων θα μειωθεί κατά 200 εκατομμύρια ευρώ. Σε αντιστάθμισμα, ενδέχεται να επιτραπεί και πάλι η διαφήμιση στη δημόσια τηλεόραση, που είχε καταργηθεί το 2010 στα πρότυπα της Γαλλίας. Αντιδρούν όμως οι ιδιωτικοί σταθμοί, που δεν θέλουν η διαφημιστική πίττα να κοπεί σε περισσότερα κομμάτια.

Οσο για την Ελλάδα, η συζήτηση για τους τρόπους αντιμετώπισης της κρίσης δεν είναι αυτό που θα λέγαμε πλούσια. Οι απεργιακές κινητοποιήσεις  εντάσσονται στην «ολομέτωπη μέχρι τέλους σύγκρουση με την κυβέρνηση, την τρόικα και τους εργοδότες», όπως αναφέρεται στην τελευταία ανακοίνωση της ΕΣΗΕΑ. Το ζήτημα είναι για ποιον θα έλθει το τέλος.