Σκανδιναβικοί φόροι, αραβική διαχείριση

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΙΟΔΡΑ

Το φορολογικό σύστημα μιας χώρας είναι μια καλή ακτινογραφία και του πολιτικού της συστήματος.

Στις σκανδιναβικές χώρες, υπάρχει πολύ υψηλή φορολογία, που φθάνει ακόμη και στο 55% του εισοδήματος. Τα λεφτά πηγαίνουν στο κρατικό ταμείο και μ' αυτά χρηματοδοτούνται η δημόσια διοίκηση, οι υποδομές, η παιδεία, η υγεία και το κοινωνικό κράτος. Οι πολίτες, που πληρώνουν κανονικά τους φόρους τους, έχουν υψηλές απαιτήσεις για τις αντιπαροχές που λαμβάνουν, ζητούν λογοδοσία από τους πολιτικούς και τιμωρούν αυστηρά αυτούς που συλλαμβάνουν να βάζουν χέρι στο δημόσιο χρήμα (τέτοιοι υπάρχουν παντού). 

 Σε πολλές αραβικές χώρες οι πολίτες δεν φορολογούνται. Η διαχείριση του δημόσιου πλούτου (κυρίως πετρέλαιο) γίνεται από τις ηγεσίες, οι οποίες κάνουν διαφόρων ειδών παροχές στο λαό, δίχως να ελέγχονται και να λογοδοτούν για τις πράξεις τους (τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα). Οι πολίτες θεωρούν τη διαχείριση του δημόσιου χρήματος κάτι έξω από αυτούς, σχεδόν φυσικό προνόμιο των ηγετών.

Στην Ελλάδα τα πράγματα βρίσκονται κάπου στο ενδιάμεσο και ως προς τη διαχείριση πιο κοντά στο «αραβικό μοντέλο». Το πρόβλημα των φόρων αποτυπώνει στην πιο καθαρή μορφή του τα προβλήματα της ελληνικής δημοκρατίας. Αναδεικνύει την έλλειψη ενός κοινωνικού συμβολαίου, με βάση το οποίο οι πολίτες συμβάλλουν κατά το ποσοστό των οικονομικών τους δυνατοτήτων στον κρατικό κορβανά, λαμβάνουν ως αντιπαροχή υπηρεσίες, οι οποίες έχουν συμφωνηθεί ανάμεσα στο κράτος και σ' αυτούς (υποδομές, παιδεία, υγεία κ.λπ.) και συντελούν στην άμυνα και στην κοινωνική συνοχή. Οι διαχειριστές των χρημάτων των πολιτών, με βάση την πολιτική σύμβαση, δίνουν λόγο για κάθε ευρώ που ξοδεύουν, κρίνονται για τις επιλογές τους και τιμωρούνται όταν παρανομούν.

Φυσικά, τίποτα από τα παραπάνω δεν ισχύει στη χώρα μας.

- Οι πολίτες δεν συνεισφέρουν στο κρατικό ταμείο αναλόγως των οικονομικών δυνατοτήτων τους. Το 2009, το 52,9% των άμεσων φόρων προήλθε από τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, το 30,79% από τα νομικά πρόσωπα (εταιρείες) και μόλις το 16,62% από τους υπόλοιπους φορολογούμενους (ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες κ.λπ.). Από τη στιγμή, λοιπόν, που ο καθένας δεν συνεισφέρει αυτά που του αναλογούν και το μερίδιό του καλούνται να το καταβάλουν αυτοί που δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς, δεν μπορούμε να μιλάμε για σοβαρή και δίκαιη οργάνωση μιας κοινωνίας.

- Το δεύτερο σημείο αφορά το τι λαμβάνουν ως αντιπαροχή εκείνοι που πληρώνουν. Οι υπηρεσίες που παρέχει το ελληνικό κράτος είναι πολύ χαμηλής ποιότητας. Χαμηλής ποιότητας παιδεία, χαμηλής ποιότητας υγεία, χαμηλής ποιότητας υποδομές, χαμηλής ποιότητας διοικητικές υπηρεσίες. Ως εκ τούτου, είναι απολύτως δικαιολογημένο να σκέφτεται κάποιος «για ποιο λόγο να πληρώνω, αφού για την εκπαίδευση των παιδιών μου πρέπει να δίνω λεφτά σε φροντιστήρια, για ιατρικές εξετάσεις πρέπει να τρέχω σε ιδιωτικά εργαστήρια, στους δρόμους πρέπει να πληρώνω συνεχώς διόδια, οι δημόσιες υπηρεσίες με αντιμετωπίζουν ως εχθρό». Νιώθει, λοιπόν, όχι ότι παρανομεί, όταν δεν πληρώνει φόρους σε αυτό το κράτος, αλλά μακαρίζει τον διπλανό του, που έχει την ευχέρεια να γλιτώνει αυτό το ανώφελο βάρος.

- Ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η διαχείριση των φόρων, από τους εκάστοτε κυβερνώντες και θυμίζει συμπεριφορά αράβων ηγετών, ενισχύει το αίσθημα ανακούφισης αυτών που φοροδιαφεύγουν και το αίσθημα αγανάκτησης εκείνων που είναι αναγκασμένοι να πληρώνουν. Κρατικά συμβόλαια σε φίλους επιχειρηματίες, προσλήψεις των φίλων, προνόμια σε πολιτικούς πελάτες, είναι η συνήθης πρακτική εκείνων που έχουν εκλεγεί να διαχειρίζονται το δημόσιο χρήμα, δίχως να έχει τιμωρηθεί απολύτως κανείς. Οπότε αβίαστα προκύπτει το ερώτημα: Γιατί τα χρήματά μου να τα ξοδεύει ο εκάστοτε πολιτικός όπως γουστάρει; Εγώ δεν ξέρω να τα ξοδέψω μόνος μου;

Οσα αστυνομικού χαρακτήρα μέτρα και αν ληφθούν και όσες εκκλήσεις και αν γίνουν για πληρωμή των φόρων, επειδή η χώρα έχει πτωχεύσει, δεν πρόκειται να υπάρξουν αποτελέσματα, αν δεν πληρούνται τρεις όροι:

Πρώτον, να υπάρξει δίκαιη κατανομή των βαρών, αναλόγως της οικονομικής δυνατότητας του καθενός.

Δεύτερον, ο φορολογούμενος να λαμβάνει αντιπαροχές από το κράτος για τα χρήματα που πληρώνει.

Τρίτον, η διαχείριση του δημόσιου χρήματος να γίνεται με καθαρό τρόπο.

Γιατί, σκανδιναβικοί φόροι και αραβική διαχείριση δεν πάνε μαζί.