Λίγες εβδομάδες πριν από τις βουλευτικές εκλογές στην Τουρκία, ο κ. Ερντογάν αναγγέλλει ένα «τρελό και μεγαλειώδες σχέδιο», δηλαδή τη διάνοιξη του Κανάλ Ιστανμπούλ, μιας διώρυγας που θα ενώσει τη Μαύρη Θάλασσα με τον Μαρμαρά. Είναι φυσικό η είδηση αυτή να μας ενδιαφέρει, παρ’ όλο που κανείς δεν θα ζητήσει τη γνώμη μας, όπως δεν ζητήθηκε και η γνώμη των ψαριών του Βοσπόρου. Καμία μελέτη δεν έχει έρθει ακόμα στο φως, ούτε έχει ανακοινωθεί η ακριβής θέση του έργου ή το αστρονομικό κόστος του. Ειπώθηκε μόνο ότι η μήκους περίπου 50 χλμ. διώρυγα θα ανοιχτεί δυτικά της Κωνσταντινούπολης, ενώ στις δύο όχθες της θα δημιουργηθεί μια νέα πόλη με συνεδριακά κέντρα, αθλητικές εγκαταστάσεις και το μεγαλύτερο αεροδρόμιο της Τουρκίας, μια πόλη στυλ Μανχάταν, όπως ειπώθηκε.
Ηδη περιβαλλοντολόγοι, αρχιτέκτονες και πολεοδόμοι ανησυχούν για τις επιπτώσεις του «έργου του αιώνα», ενώ άλλοι το βλέπουν σαν μεγάλη ευκαιρία για επενδύσεις και για αναβάθμιση του διεθνούς ρόλου της Τουρκίας. Ολοι όμως αναγνωρίζουν ότι είναι αναγκαία η αποσυμφόρηση του Βοσπόρου, από όπου διέρχονται 55.000 σκάφη τον χρόνο (τα 5.500 δεξαμενόπλοια) έναντι 4.500 που περνούσαν το 1936, όταν υπογράφτηκε η συνθήκη του Μοντρέ.
Τα νερά της Μαύρης Θάλασσας θα ξεχύνονται στον Μαρμαρά όμως, καθώς θα δημιουργηθούν εκατοντάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας, ο αγροτικός πληθυσμός της ενδοχώρας θα ξεχυθεί σαν ποτάμι στην Κωνσταντινούπολη, που ήδη έχει 15 εκατ. κατοίκους. Κάποιοι εκφράζουν τις ανησυχίες τους για το ευαίσθητο οικοσύστημα στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας, που έχει κακοπάθει από την υπεραλίευση και τη ρύπανση, καθώς και για την τύχη που θα έχει το Δάσος του Βελιγραδίου, ένας μοναδικής ομορφιάς και βιοποικιλότητας πνεύμονας πρασίνου βορειοδυτικά της Κωνσταντινούπολης.
Πολλά και σοβαρά πράγματα ακούμε από διεθνείς και οικονομικούς αναλυτές για τη γεωστρατηγική και την ενεργειακή σημασία αυτού του έργου, όμως ακόμα κι ένας μη ειδικός αναλογίζεται ότι η οικονομία δεν επικαθορίζει μόνο την πολιτική, αλλά και τη γεωγραφία και την πολεοδομία, ακόμα και τη μυθολογία των πόλεων.
Να λοιπόν που, εκτός από την ιστορία, ξαναγράφεται και η γεωγραφία με τον «διπλό Βόσπορο». Αν αποδειχτεί ότι το «τρελό όνειρο» δεν είναι προεκλογικό πυροτέχνημα, αλλά μια πραγματικότητα του κοντινού μέλλοντος, τότε πράγματι θα υπάρξουν δύο Βόσποροι, ο ένας του ονείρου, των θρύλων, της λογοτεχνίας, του τουρισμού, της νοσταλγίας και της Ιστορίας και ο άλλος της «πραγματικής οικονομίας».
Ο παλιός Βόσπορος, όπως είπε ο κ. Ερντογάν, «θα μετατραπεί σε θαύμα της φύσης, όπου θα διεξάγονται μόνο θαλάσσια αθλήματα και τοπικές θαλάσσιες μεταφορές», ενώ στο Κανάλ Ιστανμπούλ δεν θα ρέουν μόνο τα νερά της Μαύρης Θάλασσας αλλά θα ρέει και άφθονο χρήμα, αφού θα επιβληθούν τέλη διέλευσης.
Στο επίμετρό της στο ενδιαφέρον μυθιστόρημα του David Boratav «Ψίθυροι στο Μπέγιογλου» (εκδ. Πόλις), η Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη παρατηρεί ότι η Κωνσταντινούπολη «κυλά μέσα στο χρόνο, μεταμορφώνεται με τη δυναμική, την ταχύτητα, την επικινδυνότητα των τριών ρευμάτων του Βοσπόρου που συνυπάρχουν αντιμαχόμενα και εναλλασσόμενα», γι’ αυτό δεν είναι «μία» πόλη, αλλά πολλές. Και τώρα, με τη διώρυγα, θα γεννηθούν νέες πόλεις, χωρίς παρελθόν αλλά με σίγουρο οικονομικό μέλλον.
Η διώρυγα του Σουέζ έστειλε στο παρελθόν τον διάπλου της Αφρικής, η διώρυγα του Παναμά ένωσε δύο ωκεανούς, ενώ η νέα διώρυγα θα ενώσει δύο θάλασσες, τις οποίες ήδη ενώνουν τα Στενά, και θα μετατρέψει ένα κομμάτι ευρωπαϊκής στεριάς σε νησί. Ρευστή γεωγραφία σε ρευστούς καιρούς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου