KOINΩΝΙΑ και ΠΟΛΙΤΙΚΗ στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Η κυριαρχία της αερολογίας

Γράφει ο Χρήστος Β. Μασσαλάς 

Πρώην Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Η αερολογία είναι κυρίαρχο συστατικό του πολιτισμού μας. Η πεμπτουσία της  είναι η έλλειψη ενδιαφέροντος για την αλήθεια, η αδιαφορία για το πώς πραγματικά έχουν τα πράγματα.

Η ουσία της αερολογίας δεν βρίσκεται στο ότι είναι αναληθής, αλλά στο ότι είναι πλαστή.  

Το πρόβλημα με την πλαστότητα δεν είναι η εμφάνιση του πράγματος, αλλά ο τρόπος με τον οποίο φτιάχτηκε.

Ο φορέας της αερολογίας προσπαθεί να μας εξαπατήσει για το εγχείρημά του και διαστρεβλώνει αυτό που σκαρώνει. Ο στόχος του είναι να ξεγλιστρήσει με τα λόγια. Η συμβουλή του: ποτέ μη λες ψέματα όταν μπορείς να ξεφύγεις με κουβέντες χωρίς περιεχόμενο (Frankfurt, H: On bullshit, Princeton University Press, 2005).

Ο αερολόγος δεν ενδιαφέρεται για το αν τα πράγματα που λέει περιγράφουν την πραγματικότητα. Τα διαλέγει ή τα επινοεί μόνο και μόνο για να εξυπηρετήσει το σκοπό του.  

Ο αερολόγος δεν απορρίπτει την εξουσία της αλήθειας, απλώς δεν της δίνει καμία προσοχή. Εξαιτίας αυτού ακριβώς του γεγονότος, η αερολογία είναι μεγαλύτερος εχθρός της αλήθειας από το ψέμα.

Αλήθεια, γιατί υπάρχει τόση αερολογία;

Είναι γεγονός ότι η αερολογία είναι αναπόφευκτη, όταν οι περιστάσεις απαιτούν κάποιος να μιλάει για κάτι που δεν ξέρει ή για κάτι που θέλει να διαστρεβλώσει. Στο δημόσιο βίο είναι σύνηθες άτομα, κυρίως πολιτικοί, να ωθούνται συχνά να μιλήσουν, και μάλιστα εκτενώς, για θέματα που αγνοούν ή θέλουν να αποπροσανατολίσουν. Στενά συνδεδεμένα με τα παραπάνω είναι και τα όσα συμβαίνουν εξαιτίας της διαδεδομένης αντίληψης ότι στη δημοκρατία είναι ευθύνη κάθε πολίτη να έχει άποψη για τα πάντα ή, τουλάχιστον, για οτιδήποτε έχει σχέση με τις υποθέσεις που αφορούν στη χώρα του. Όμως, όπως σωστά συμβουλεύει ο Fenster, Β. (Η ιστορία της ανθρώπινης ηλιθιότητας, Ωμέγα, 2004): είναι καλύτερα να κρατάς το στόμα σου κλειστό και να μοιάζεις χαζός, παρά να το ανοίγεις και να διαλύεις κάθε αμφιβολία.

Πρέπει ακόμη να τονιστεί ότι η εξάπλωση της αερολογίας έχει και βαθύτερες ρίζες που σχετίζονται με τις μορφές σκεπτικισμού, οι οποίες αρνούνται ότι μπορούμε να έχουμε οποιαδήποτε αξιόπιστη πρόσβαση στην αντικειμενική αλήθεια και που, ως εκ τούτου, απορρίπτουν την πιθανότητα να γνωρίζουμε, πως πραγματικά έχουν τα πράγματα.

Η παραπάνω ανάλυση αποσκοπεί στο να κατανοήσουμε τις σημερινές, πολιτικής σημασίας, μορφές αερολογίας:

Από το 2009 κυριάρχησε και θα κυριαρχεί για πολλά χρόνια στο μέλλον αυτό που σημάδεψε το debate-2009: λεφτά υπάρχουν!

Η έκφραση ασαφής, αλλά λίαν ικανή για να πλήξει για ανικανότητα τον αντίπαλο. Η αλήθεια είναι πιθανόν να ήταν γνωστή, το ενδιαφέρον όμως δεν ήταν η αλήθεια αλλά η μπλόφα.

Η μπλόφα έχει σκοπό να μεταβιβάσει κάτι ανακριβές. Σε αντίθεση με το ψέμα, η μπλόφα πρόκειται μάλλον για εξαπάτηση παρά για ανακρίβεια. Σ’ αυτό οφείλεται η συγγένειά της με την αερολογία.

Για τους σκοπούς της εκλογικής αναμέτρησης το «λεφτά υπάρχουν» έπιασε, στη συνέχεια όμως είχε την τύχη κάθε διαπιστωμένης αερολογίας. Έγινε το «συμφωνηθέν υπονοούμενο» για την αερολογία…

Η περίοδος της κρίσης έδωσε χώρο για μεγαλοστομίες και απώλεια του μέτρου. Το «λεφτά υπάρχουν» το διαδέχτηκε η «επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου» (+ τα «Ζάππεια»). Κάτι που φυσικά δεν έγινε, αλλά λειτούργησε ως μέσο αποπροσανατολισμού από το πραγματικό πρόβλημα. Και την αερολογία αυτή την αποκάλυψε η πραγματικότητα.

Ο λαός μας έχει συνηθίσει στο να τον εξαπατούν και η αερολογία είναι το μέσον. Για να κερδηθούν οι εκλογές της 25^ης -1-2015 μια άλλη αερολογία έκανε την εμφάνισή της: «με ένα μόνο άρθρο σε νόμο θα καταργηθεί το μνημόνιο...». Τη διογκωμένη αυτή αερολογία τη συνόδευαν μικρότερες: «θα καταργηθεί ο ΕΜΦΙΑ, θα υπάρξει 13^η σύνταξη, θα αυξηθεί ο κατώτατος μισθός, κ. ά.».

Και το σύστημα αερολογιών αυτή τη φορά έπιασε και ρίζωσε...Έφερε νέο μνημόνιο και  άλλες αερολογίες: «τη σκληρή διαπραγμάτευση», «το νέο επαχθές μνημόνιο είναι καλύτερο από τα προηγούμενα», ....

Οι πολιτικοί μας δεν συνήθισαν το λαό μας σε αλήθειες, στην οφειλόμενη αντικειμενική παρουσίαση της κατάστασης της χώρας. Έτσι οι πατριώτες μας την περίοδο της κρίσης, αντί να επιστρατεύσουν εμπειρίες από την ιστορία μας και δοκιμασίες άλλων λαών για να βρουν δρόμο, επιστράτευσαν το χιούμορ και σκόρπισαν το «λεφτά υπάρχουν», την «επαναδιαπραγμάτευση», «την κατάργηση του μνημονίου και του ΕΜΦΙΑ», για να ξεχάσουν το βάρος των οικονομικών μέτρων και τις χαμηλές πτήσεις των πολιτικών μας.

Το μήνυμα που εκπέμπουν όλα αυτά είναι: Οι πολιτικοί μας πρέπει να κατανοήσουν ότι οι  ηθικές αξίες ενισχύουν την πολιτική σκέψη, ενώ η παραπλάνηση (αερολογία, ψέμα, αποσιώπηση, διαστρέβλωση, μπλόφα) δημιουργεί μια τοξική κουλτούρα ανεντιμότητας που ενθαρρύνει την ανειλικρίνεια στην καθημερινή ζωή και τροφοδοτεί την παρακμή...