"Κόμμα = Ομάς ανθρώπων, ειδότων ν' αναγιγνώσκωσι και ν' αρθογραφώσιν εχόντων χείρας και πόδας υγιείς, αλλά μισούντων πάσαν εργασίαν, οίτινες ενούμενοι υπο ένα οιονδήποτε αρχηγόν, ζητούσι ν' αναβιβάσωσιν αυτόν δια παντός μέσου εις την έδραν πρωθυπουργού, ίνα παρέχη αυτοίς τα μέσα να ζώσι χωρίς να σκάπτωσι"
Εμμανουήλ Ροΐδης , Έλληνας πεζογράφος και κριτικός (1836-1904)


KOINΩΝΙΑ: Δεν ξέρουμε τι μας γίνεται!


Πριν από λίγο καιρό, δοκίμασα να αρχίσω να δουλεύω όρθιος. Το έκανα μόνο μέσα στο σπίτι (επειδή ντρεπόμουν), τοποθετώντας το λάπτοπ πάνω σε ένα τραπεζάκι από αυτά που σου φέρνουν πρωινό στο κρεβάτι, κι αυτό πάνω σε ένα κανονικό τραπέζι. Κι έγραφα όρθιος. Όχι για πολλή ώρα, όσο άντεχα. Το έκανα επειδή ένα σωρό δημοσιεύματα έγραφαν πως έρευνες υποστηρίζουν ότι το καθισιό σκοτώνει. Όσο περισσότερη ώρα καθόμαστε, έλεγαν οι έρευνες, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να πάθουμε καρδιακές παθήσεις, και μάλιστα οι καταστροφικές συνέπειες του καθισιού δεν είναι αναστρέψιμες με περισσότερη άσκηση. Είναι τελεσίδικες και σωρευτικές, σα τη ραδιενέργεια. Μην κάθεστε, έλεγαν οι επιστήμονες, το καθισιό είναι θάνατος. Και έτσι σιγά σιγά άρχισαν να εμφανίζονται γραφεία ορθίων σε startups, και το ΙΚΕΑ έβγαλε αντίστοιχο έπιπλο. Ακόμα κι εγώ το πίστεψα και το δοκίμασα. Βεβαίως το δοκίμασα μόνο για λίγο, είδα πώς ήταν, και αποφάσισα ότι υπάρχουν μερικοί συμβιβασμοί που δεν χρειάζεται να γίνονται, και ότι από κάποια πράγματα ακόμα κι ο θάνατος είναι προτιμότερος.

Τέλος πάντων, από ό,τι αποδεικνύεται τώρα, με νέα, μεγαλύτερη έρευνα, το καθισιό δεν προκαλεί θάνατο τελικά ή, τουλάχιστο, δεν προκαλεί περισσότερο θάνατο από οποιαδήποτε άλλη μορφή ακινησίας. (1)

Είναι χρήσιμο να θυμόμαστε μερικές φορές ότι δεν ξέρουμε τι μας γίνεται, ακόμα κι αν το νομίζουμε, και επίσης ότι η επιστήμη υπάρχει ακριβώς επειδή δεν έχουν ανακαλυφθεί ακόμα όλα, και ότι είναι απολύτως φυσιολογικό ενίοτε να κάνει λάθος.

Η Μάργκαρετ Μηντ, ας πούμε, ήταν μια ανθρωπολόγος που έγινε διάσημη στις δεκαετίες του ’60 και του ’70. Μελετώντας διάφορους πρωτόγονους πολιτισμούς στις αρχές του αιώνα, είχε διατυπώσει κάποια συμπεράσματα για την ανθρώπινη συμπεριφορά που ταίριαζαν απόλυτα με τις ιδέες των 60s, και έτσι έγινε πολύ δημοφιλής στα κινήματα των νέων που κύρησσαν την αγάπη, τη συναδέλφωση, το ελεύθερο σεξ και άλλα τέτοια γλυκά και ουτοπικά. Η Μηντ βρήκε, ας πούμε, ότι στη Σαμόα οι άνθρωποι έκαναν ελεύθερο σεξ και γι' αυτό ήταν ήρεμοι, δεν υπήρχαν αντιζηλίες ή κτητικότητα στις σχέσεις, και η κοινωνία τους δεν είχε καθόλου εγκληματικότητα. Στη φυλή των Τσαμπούλι ανακάλυψε την απόλυτη ισότητα των δύο φύλων, με τους άντρες να είναι αυτοί που φοράνε μέικ απ.

Βεβαίως, πολύ σύντομα αποδείχτηκε ότι σχεδόν όλα τα συμπεράσματα της Μηντ ήταν λανθασμένα, και ότι στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είχε καταλάβει τι έβλεπε. Στη Σαμόα, ας πούμε, οι βιασμοί ήταν συχνοί και τα εγκλήματα ζήλιας και εκδίκησης κοινότοπα. Οι δε Τσαμπούλι παραδοσιακά ξυλοφόρτωναν τις γυναίκες τους και θεωρούσαν την ανθρωποκτονία σημαντικό στάδιο της ωρίμανσης των αγοριών, τα οποία στη συνέχεια αποκτούσαν το δικαίωμα να φοράνε τις μπογιές στο πρόσωπο που η Μηντ θεώρησε μέικ απ. (2)  

Τα παραδείγματα τέτοιων λαθών είναι πάρα πολλά, και κάποια είχαν και τραγικές συνέπειες.

Αλλά και στις περιπτώσεις που η επιστήμη δεν κάνει λάθος, το λάθος μπορεί να γίνει παρακάτω στην αλυσίδα διάχυσης της πληροφορίας. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι επιστήμονες, και εισπράττουν τα αποτελέσματα της επιστημονικής έρευνας ως κάπως αφασικός όχλος, με αποτέλεσμα συχνά οι επιστημονικές αλήθειες να διαστρεβλώνονται, να γίνονται δοξασίες.

Όταν ήμουν μικρότερος, στις απαρχές του ίντερνετ, κάπου είχα διαβάσει ένα στοιχείο που μου άρεσε πολύ: Λόγω της ραγδαίας, εκθετικής αύξησης του πληθυσμού του πλανήτη, οι άνθρωποι που ζουν σήμερα (ή, έστω, τότε) είναι περισσότεροι σε αριθμό από τους ανθρώπους που έχουν πεθάνει ποτέ. Το πίστεψα και το επανέλαβα ως πολύ ενδιαφέρον και αξιοσημείωτο στοιχείο σε πάρα πολλούς ανθρώπους εκείνα τα παλιά χρόνια. Φυσικά, δεν ισχύει. Οι άνθρωποι που έχουν πεθάνει είναι 14 φορές περισσότεροι από αυτούς που ζουν σήμερα (2). Τους οφείλω μια πολύ καθυστερημένη συγγνώμη.

Μια συγγνώμη -μαζί με πολλούς άλλους- οφείλω και για το θέμα των $75.000, που επίσης έχω διαδώσει σε πολλούς ανθρώπους, επίσης λανθασμένα. Μια έρευνα, λέει, την οποία κανένας προφανώς δεν είχε διαβάσει, αλλά για την οποία άπειρα άρθρα είχαν γραφτεί, υποστήριζε πως υπάρχει ένα όριο ετήσιου εισοδήματος πάνω από το οποίο η ευτυχία του ανθρώπου που το εισπράττει δεν αυξάνεται. Η έρευνα υποτίθεται ότι τοποθετούσε το όριο στις $75.000 για τα δεδομένα των ΗΠΑ: Όσα λεφτά κι αν βγάζει κανείς πάνω από τα $75.000 το χρόνο, δε γίνεται πιο ευτυχισμένος. Αυτό το συμπέρασμα έχει αναπαραχθεί ευρύτατα, ακόμα και σε τηλεοπτικές σειρές έχει εμφανιστεί, μπορεί να το έχετε ακούσει κι εσείς. Μπορεί να σας το έχω πει εγώ.
Ε. Δεν ισχύει. (3)

Διάβασα την έρευνα (4) με αφορμή την απονομή του βραβείου Νόμπελ και στον δεύτερο εκ των επιστημόνων που την έκαναν το 2010, τον Άνγκους Ντίτον (ο πρώτος ήταν ο Ντάνιελ Κάνεμαν), και στην πραγματικότητα λέει κάτι άλλο
Η “συναισθηματική ευεξία” των ανθρώπων πράγματι δεν αυξάνεται όσο αυξάνεται το εισόδημα πάνω από τα $75.000, αλλά αυτός είναι μόνο ένας δείκτης της διάθεσης τη δεδομένη στιγμή, και όχι ικανοποιητική μονάδα μέτρησης της γενικότερης ευτυχίας. Αντίθετα, μετρώντας μια καλύτερη μονάδα μέτρησης της ευτυχίας -το βαθμό ικανοποίησης των ερωτηθέντων από τη ζωή τους-, οι ερευνητές βρήκαν ότι η ευτυχία αυξάνεται όσο περισσότερα λεφτά βγάζει κανείς, χωρίς να υπάρχει ανώτατο όριο.

Άλλες φορές, δε, η επιστημονική αλήθεια δεν φτάνει ποτέ στα αυτιά του αφασικού όχλου, με αποτέλεσμα καλά τεκμηριωμένες πλάνες να είναι ευρέως άγνωστες.
Ξέρατε, ας πούμε ότι :


Στην Ελλάδα από το 2012 και μετά γίνονται περισσότεροι πολιτικοί γάμοι από ότι θρησκευτικοί; (5) 

Ή ότι στην Ελλάδα -και σε ολόκληρη την Ευρώπη- υπάρχουν σήμερα περισσότερα δάση από ό,τι το 1900; (6) 

Ή μήπως ξέρατε ότι το 97% των μυρμηγκιών δουλεύει ελάχιστα ή καθόλου, κι όλη τη δουλειά την κάνει το 3% του πληθυσμού μιας μυρμηγκοφωλιάς; (7)

Κοτζάμ μύθος του Αισώπου είναι, ε, μύθος.

Μπορούμε μια χαρά να κοροϊδεύουμε συμπολίτες μας που πιστεύουν ότι μας ψεκάζουν, ότι πρωθυπουργοί μας μιλάν με την παναγιά, ή ότι τη χτεσινή νεροποντή την προκάλεσαν οι νεοταξικές δυνάμεις με ηλεκτρομαγνητικά κύματα, αλλά στην πραγματικότητα η άγνοια είναι σαν την αφόδευση: Χαρακτηριστικό καθολικό και παναθρώπινο.

Διαφέρουμε μόνο στην ποσότητα και την ποιότητα.


Παραπομπές:
1) https://www.washingtonpost.com/news/to-your-health/wp/2015/10/14/sitting-for-long-periods-doesnt-make-death-more-imminent-study-suggests/
2) Stephen Pinker - How The Mind Works http://amzn.to/1jVTvw4
3) http://fivethirtyeight.com/features/what-are-the-demographics-of-heaven/
4) http://www.vox.com/2015/6/20/8815813/orange-is-the-new-black-piper-chapman-happiness-study
5) http://www.pnas.org/content/107/38/16489.full
6) http://www.georgakopoulos.org/wp-content/uploads/2015/10/population_elstat.pdf
7) http://www.geo-informatie.nl/fuchs003/#
8) http://link.springer.com/article/10.1007%2Fs00265-015-1958-1
Έντυπη

Δεν υπάρχουν σχόλια: