Η κοινωνιολογική σκέψη – ιδίως η αμιγώς μαρξιστική και η μαρξίζουσα – αρέσκεται να χρησιμοποιεί για αναλυτικούς σκοπούς την έννοια της "κοινωνικής τάξης", παρότι η εξέλιξη του καπιταλισμού στις χώρες της Δύσης υπήρξε τέτοια ώστε οι "κλασικοί" ταξικοί διαχωρισμοί του 19ου αιώνα να είναι πλέον εμφανώς παρωχημένοι και μη ανταποκρινόμενοι ή ανταποκρινόμενοι μόνο μερικώς στη σύγχρονη μεταβιομηχανική κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα. Τούτο ασφαλώς συμβαίνει διότι η συγκεκριμένη ανάλυση αποτελεί το βασικό εργαλείο – και την αχίλλειο πτέρνα, επιτρέψτε μου να πω – της μαρξικής κοινωνικής και οικονομικής θεωρίας και των παράλληλων ή μεταγενέστερων κριτικών εκδοχών της. Η τυπική διάρθρωση του "εποικοδομήματος" και η μετάβαση στον σοσιαλισμό προϋποθέτουν, αν μη τι άλλο, την "πάλη των τάξεων" – συνεπώς πρέπει να υπάρχουν τάξεις! Τελεία και παύλα. Το αξιωματικό αυτό "πρέπει" είναι η βάση κάθε δόγματος και το ανάθεμα κάθε κριτικής αξιολόγησής του.
Τον αναχρονισμό αυτόν τείνουν να υιοθετούν άκριτα, επιπόλαια και με τερατώδη άγνοια των πραγμάτων – όπως άλλωστε κατά κανόνα διαμορφώνουν τον πολιτικό τους λόγο – και "αστοί πολιτικοί". Πόσο συχνά δεν ακούμε καθημερινά από κάθε λογής και διαλογής ομιλούσες κεφαλές της καθ’ ημάς οπιούχου τηλοψίας τη φράση "μεσαία τάξη" εν μέσω των φαρισαϊκών ιερεμιάδων που εκπέμπει τυπτόμενος προς πάσα κατεύθυνση και καταγγέλλων την εξαφάνισή της ο εκάστοτε επιτηδείως οργίλος "ομιλητής"! Βέβαια, αν τα εν λόγω πρόσωπα καλούνταν – ουδέποτε καλούνται! – να ορίσουν αυτή την ημιορατή, ομιχλώδη, ιδιαίτερα κολλητική, απορροφητική και μεταβαλλόμενη έννοια, θα ήταν ικανά να διατυπώσουν τρεις αντιφάσκοντες μεταξύ τους ορισμούς στην ίδια πρόταση. Όπως διατείνεται ο μεγάλος άγγλος βάρδος στο ελάχιστα γνωστό του έργο "Troilus and Cressida", διά χειλέων του "θρασέος" Θερσίτη, για όλες τις μεγάλες ολιγωρίες κι εξαπατήσεις, για όλα τα προσχήματα και τις δικαιολογημένες με αυτά αδικίες, φταίει "The common curse of mankind, folly and ignorance".
Δεν είναι περισσότερο "αληθινή" από τη "μεσαία τάξη" η διαπιστούμενη προσφάτως από τον πρωθυπουργό, στο πλαίσιο των εσωκομματικών του διαδικασιών, "ταξική ψήφος" τόσο προς τον ΣΥΡΙΖΑ όσο και προς τα κόμματα της αντιπολίτευσης που συμμετείχαν στις πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις.
Αν ζητούσατε από τυχαία διερχόμενους σ’ έναν κεντρικό δρόμο συμπολίτες μας να αυτοπροσδιοριστούν κοινωνικά, οι επτά στους δέκα θα απαντούσαν ασκαρδαμυκτί ότι ανήκουν στη "μεσαία τάξη", οι υπόλοιποι θα δήλωναν ότι ανήκουν στην "εργατική τάξη" ή ότι δεν ανήκουν πουθενά και κανείς δεν θα δήλωνε "πλούσιος".
Στη "μεσαία τάξη" θα δήλωναν ότι ανήκουν, συν γυναιξί και τέκνοις, άπαντες οι δημόσιοι και οι ιδιωτικοί υπάλληλοι, άπαντες οι ελεύθεροι επαγγελματίες, σχεδόν άπαντες οι εισοδηματίες, σχεδόν άπαντες οι ασκούντες γεωργική ή κτηνοτροφική εκμετάλλευση. Οι εισοδηματικές, μορφωτικές-πολιτισμικές, κοινωνικές και λοιπές διαφορές μεταξύ όλων αυτών των προσώπων είναι τόσο μεγάλες ώστε είναι παράδοξο το γεγονός ότι αγνοούνται επιδεικτικά και δεν προτείνονται από κανέναν άμεσα εμπλεκόμενο ως αποφασιστικής σημασίας κριτήριο ταξικής ένταξης και ταυτότητας. Εξάλλου, οι ανήκοντες στην κάθε επιμέρους ομάδα που υποτίθεται ότι ανήκει στη "μεσαία τάξη" συχνά αμφισβητούν το δικαίωμα των μελών των άλλων ομάδων να ανήκουν στην ίδια "τάξη". Κατά τα φαινόμενα, η κοινωνική "συστέγαση" όλων των επιμέρους ομάδων στον ίδιο ιδεατό "ταξικό" χώρο μάλλον πρέπει να αναζητηθεί σε κάτι λιγότερο μετρήσιμο και απτό από τις προαναφερθείσες διαφορές, κάτι που ανάγεται στην ανθρώπινη φαντασία και στην κατά κανόνα καταπιεστική σχέση μεταξύ Εγώ και Υπερεγώ.
Η κατανομή της ψήφου όλων αυτών δείχνει ότι στην πραγματικότητα δεν υφίσταται "ταξική ψήφος". Η εκλογική τους συμπεριφορά δεν παρουσιάζει ούτε μονομέρεια ούτε μονολιθικότητα υπό την έννοια της συνειδητής ταύτισης με τα "ταξικά" τους συμφέροντα. Απαντούν παντού, σε κόμματα που εμφανίζονται ως "συστημικά" και σε άλλα, που εμφανίζονται ως "αντισυστημικά". Επίσης απαντούν, με "ηχηρή" μάλιστα συμμετοχή, μεταξύ των απεχόντων και μη ψηφισάντων.
Αν όμως έτσι έχουν τα πράγματα, τότε προς τι οι διακηρύξεις περί "ταξικής ψήφου"; Προς τι η διεκδίκηση αυτού που δεν έχεις, τουλάχιστον στον βαθμό που ισχυρίζεσαι ότι το έχεις;
Διότι ένα κόμμα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο έλαβε δις κατά τη διάρκεια του έτους ποσοστό άνω του 35% των ψηφισάντων, δεν μπορεί να ισχυρίζεται βάσιμα και χωρίς αντίλογο ότι είναι το κόμμα της "μεσαίας τάξης" ούτε, βέβαια, το κόμμα του προλεταριάτου ούτε το κόμμα αμφοτέρων. Μάλλον πρόκειται μόνο για το κόμμα της ιδίας αυτού κομματικής γραφειοκρατίας. Εν πάση περιπτώσει, δε, η παρουσία του στα πολιτικά πράγματα είναι πολύ ευρύτερη και σαφώς πιο βαρύνουσα από όσο υποδηλώνουν οι αναγωγές σε λούμπεν ομάδες και οριοθετημένα σύνολα.
Όπως συμβαίνει πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις, ο λόγος για τον οποίο τέτοιες διακηρύξεις διατυπώνονται σε υψηλό πολιτικό επίπεδο είναι πρωτίστως πολιτικός.
Δεν έχει να κάνει ούτε με τα μαρξιστικά ιδεολογικά κατάλοιπα ενός κόμματος που ήδη μεταλλάσσεται ταχέως σε συστημικό φορέα διαχείρισης της εξουσίας ούτε με τη διεκδίκηση "αποκλειστικών δικαιωμάτων" σε κάποια ομάδα ψηφοφόρων πολύ μικρότερη από το εκλογικό του ποσοστό.
Έχει όμως πολλά να κάνει με τη διεύρυνση της φτώχειας που ήδη προκαλεί η εφαρμοζόμενη πολιτική. Ο πρωθυπουργός τελεί ασφαλώς εν γνώσει των συνεπειών της εφαρμοζόμενης πολιτικής της κυβέρνησής του. Επέλεξε λοιπόν, αντί να "αποδεχθεί" την ιδεολογική και εκλογική αποξένωση από τα στρώματα του πληθυσμού που αυτή ακριβώς η πολιτική ωθεί στο περιθώριο – όπως έπραξαν μέχρι πρότινος οι εκλογικοί του αντίπαλοι – , να επιχειρήσει την "εγκόλπωσή" τους μέσω του ιδεολογήματος της "ταξικής ψήφου".
Απέναντι στους νεόπτωχους που ο ίδιος πλέον δημιουργεί με την υπέρμετρη και εξαντλητική υπερφορολόγηση φροντίζει να υψώνει, σε καθαρά ρητορικό επίπεδο, τις διαφορές με τους "άλλους".
Ποιοι είναι αυτοί οι "άλλοι";
Μα φυσικά οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι πριν από την οικονομική τους εξόντωση.
Πρόκειται για μια ιδιαίτερα παρακινδυνευμένη τακτική:
Απαιτεί επικοινωνιακές ικανότητες πολύ άνω του μετρίου προκειμένου να καταστεί πειστική και μεγάλη μαεστρία για την απόκρυψη των εγγενών αντιφάσεών της. Στην κατάσταση που είναι όμως η χώρα, αλλά και ο ίδιος ο κ. Τσίπρας ενώπιον των εξωτερικών και εσωτερικών δεσμεύσεών του και των περιορισμών των επιλογών και των δυνατοτήτων του, δεν υπάρχει και άλλη τακτική που να παρέχει κάποια εχέγγυα μακροημέρευσης της πολιτικής ηγεμονίας του κυβερνητικού συνασπισμού. Ουσιαστικά δημιουργεί τους πτωχούς που εν συνεχεία θα διακηρύξει σε όλους τους τόνους ότι "εκπροσωπεί" και "προστατεύει" ενάντια στο "κεφάλαιο", τις "ελίτ", τους "ντόπιους και ξένους κυρίαρχους" κ.ο.κ.
Η "απόκρυψη" των συνθηκών δημιουργίας των νεόπτωχων μέσω της υπερπροβολής της "προστασίας" που τους παρέχει η "Πρώτη φορά Αριστερά" κυβέρνηση είναι το μέγα ζητούμενο, θεμελιώνεται δε εν πολλοίς στον καταγγελτικό λόγο των ημαρτημένων των πολιτικών αντιπάλων και στην αποσιώπηση όλων των συμπτωμάτων μίμησής τους.
Η επίτευξή του λοιπόν επιχειρείται μέσω της δαιμονοποίησης όλων των "άλλων" και της απόκρυψης του ενεργού καταστροφικού ρόλου της ίδιας της κυβέρνησης.
Η "ταξική ψήφος" συνοψίζει το ζητούμενο. Κατά τους εμπνευστές της, φαίνεται ότι το εξασφαλίζει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου