ΤΟΥΡΚΙΑ: Η Αγκυρα απέναντι στον πειρασμό πολεμικών περιπετειών

Του Κώστα Ράπτη

Θα εμπλακεί η Τουρκία σε μια πολεμική περιπέτεια στα νότια σύνορά της, προτού αποκτήσει τη νέα κυβέρνησή της; 


Το ερώτημα αυτό βρίσκεται σε όλα τα στόματα, ιδίως μετά την συνεδρίαση του τουρκικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, υπό την προεδρία του Tayyip Erdoğan, την ίδια ώρα που σε παραμεθόριες επαρχίες όπως του Mardin, του Kilis και του Gaziantep μεταφέρονταν δυνάμεις της 5ης Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας και συστοιχίες πυραύλων.

Ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας İbrahim Kalın έσπευσε να τονίσει ότι πρόκειται για μέτρα που αποβλέπουν στην ασφάλεια των συνόρων και ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να κινηθεί μονομερώς, παρά βρίσκεται σε συνεργασία με τη διεθνή κοινότητα και δη τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ.

Γεγονός πάντως παραμένει ότι αφότου έλυσε τη μετεκλογική σιωπή του ο Tayyip Erdoğan ένα μήνυμα εκπέμπει με ιδιαίτερη επιμονή: η Τουρκία δεν πρόκειται να ανεχθεί την ανάδυση ενός νέου κράτους νοτίως των συνόρων της – υπονοώντας τα de facto αυτόνομα "καντόνια” που έχουν συγκροτήσει στη βόρεια Συρία οι Κούρδοι μαχητές του PYD, αδελφού κόμματος του ΡΚΚ.

Οι εξελίξεις των τελευταίων δύο εβδομάδων υπήρξαν καταιγιστικές, καθώς οι Κούρδοι μαχητές απέσπασαν από τον έλεγχο των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους την πόλη Tel Abyad, εξασφαλίζοντας εδαφική συνέχεια στα δύο από τα τρία καντόνια τους και ενισχύοντας τους φόβους της Άγκυρας ότι διαμορφώνεται ένας "κουρδικός διάδρομος” από τα σύνορα με το αυτόνομο ιρακινό Κουρδιστάν μέχρι ενδεχομένως τη Μεσόγειο. 

Η αντεπίθεση των τζιχαντιστών εκδηλώθηκε  στην πόλη Kobanê, που έχει ήδη αναδειχθεί σε διεθνές σύμβολο της κουρδικής αντίστασης. Μετά από τρεις επιθέσεις αυτοκτονίας που έσπειραν τον πανικό, οι τζιχαντιστές κατόρθωσαν να διεισδύσουν στο Kobanê, από το οποίο απωθήθηκαν με σκληρές οδομαχίες , αφήνοντας πίσω τους περίπου 200 αμάχους νεκρούς. Οι συγκρούσεις μεταφέρθηκαν  στο Tel Abyad, του οποίου μία συνοικία καταλήφθηκε από το Ισλαμικό Κράτος. 

Οι εξελίξεις αυτές έδωσαν περαιτέρω τροφή στην εσωτερική πολιτική αντιπαράθεση της Τουρκίας, ενόσω αυτή διανύει ακόμη τη λεπτή φάση των μετεκλογικών διεργασιών για σχηματισμό κυβερνητικού συνασπισμού. Τροφοδοτώντας τις κατηγορίες για υπόγεια συνεργασία της Άγκυρας με τους τζιχαντιστές, η συμπρόεδρος του φιλοκουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών Figen Yüksekdağ υποστήριξε ότι οι βομβιστές αυτοκτονίες που έπληξαν το Kobanê εισήλθαν στην πόλη από το τουρκικό έδαφος. Από την άλλη πλευρά, ο ηγέτης των Τούρκων εθνικιστών Devlet Bahçeli υποστήριξε ότι η εξουσιοδότηση που έδωσε το 2015 η Τουρκική Εθνοσυνέλευση για την ανάληψη στρατιωτικής δράσης επί συριακού εδάφους, εάν χρειαστεί, δεν επαρκεί στις νέες πολιτικές συνθήκες. 


Ο πρωθυπουργός και ηγέτης του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) Ahmet Davutoğlu δήλωσε πως το γεγονός ότι ηγείται απερχόμενη κυβέρνησης δεν επιτρέπει καμία καθυστέρηση στην υπεράσπιση των συμφερόντων της χώρας, εάν ανακύψουν απειλές στα σύνορα και διαβεβαίωσε ότι η χώρα ούτε θα συρθεί σε περιπέτειες ούτε και θα ανεχθεί τετελεσμένα και απόπειρες ανασχεδίασης του χάρτη. Άλλωστε, οι καταγγελίες της κυβέρνησής του ότι επιχειρείται αλλαγή της δημογραφίας της βόρειας Συρίας εις βάρος των Αράβων και Τουρκομάνων κατοίκων της, είναι διαρκείς.

Ο αρχηγός του δεύτερου σε δύναμη Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP) Kemal Kılıçdaroğlu καταγγέλλει ότι "τα τύμπανα του πολέμου ηχούν για ιδιοτελή συμφέροντα” και προειδοποιεί ότι ο πόλεμος "δεν είναι παιδικό παιχνίδι” και "εργαλείο για την τόνωση της εικόνας κάποιου”. 


Με λιγότερες περιφράσεις, τμήμα των αρθρογράφων του τουρκικού Τύπου διαβλέπει στην κλιμάκωση των εντάσεων ένα τέχνασμα του Erdoğan για να αποτραπεί ένας μεγάλος συνασπισμός ΑΚΡ-CHP και να παραμείνουν ζωντανά τα σχέδιά του για μια αλλαγή του πολιτεύματος σε προεδρικό, μέσω της διεξαγωγής νέων εκλογών. 

Και το κυριότερο: 


Oι ένοπλες δυνάμεις επιδεικνύουν χαρακτηριστική απροθυμία να υλοποιήσουν τις προθέσεις της πολιτικής ηγεσίας (γεγονός που υπό άλλες συνθήκες θα καταγγελλόταν ως μείζων εκτροπή) αναμένοντας τόσο τη διαμόρφωση νέας κυβέρνησης όσο και την ανάδειξη νέας στρατιωτικής ηγεσίας κατά τις τακτικές κρίσεις του Αυγούστου. 

Σε κάθε περίπτωση, το σχέδιο για τη δημιουργία μιας "ζώνης ασφαλείας” μήκος 100 χλμ. και πλάτους 10 χλμ. στην περιοχή της Jarabulus (ώστε να αποτραπεί η προέλαση των Κούρδων μαχητών προς Δυσμάς) παρουσιάζει σοβαρά επιχειρησιακά και πολιτικά προβλήματα.  

Η Άγκυρα δεν μπορεί να εμφανίζεται στα μάτια της Δύσης να "συμπολεμά” με το Ισλαμικό Κράτος – εξ ού και τα εξεταζόμενα σενάρια κάνουν λόγο για εμβληματικές επιχειρήσεις εναντίον των τζιχαντιστών ενώ θα ενισχύονται ταυτόχρονα άλλες αντικαθεστωτικές δυνάμεις στη Συρία. 

Το μήνυμα πάντως που επιχείρησε να περάσει η Άγκυρα προς τη Δαμασκό μέσω Μόσχας (κατά τη συνάντηση του Τούρκου υφυπουργού Εξωτερικών Feridun Sinirlioğlu με τον Ρώσο απεσταλμένο Mikhail Bogdanov) ότι η όποια επιχείρηση θα είναι περιορισμένη, απαντήθηκε τρόπον τινά κατά τη συνάντηση του Σύρου υπουργού Εξωτερικών με τον Vladimir Putin, όπου ο Walid Muallim έλαβε τη διαβεβαίωση του Ρώσου προέδρου πως η ρωσική στήριξη προς "το λαό και την κυβέρνηση της Συρίας” θα συνεχίσει και θα είναι τόσο πολιτική όσο και στρατιωτική