ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Η μεγάλη φυγή των Κοσοβάρων

Του Κώστα Ράπτη

Η “Ευρώπη-φρούριο” επιχειρεί να οχυρωθεί –με φράχτες, με στρατόπεδα, με συνοριακές φρουρές– απέναντι σε ανεπιθύμητες αφίξεις από άλλες ηπείρους. Και όμως: η μεγαλύτερη προσφυγική κρίση των τελευταίων εβδομάδων έχει την αφετηρία της σε ευρωπαϊκό έδαφος.

 

Επτά χρόνια μετά την μονομερή ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του, το Κόσοβο μοιάζει να είναι ένας τόπος, που οι κάτοικοί του επιδιώκουν να εγκαταλείψουν με οποιονδήποτε τρόπο. Οι Κοσοβάροι που εγκατέλειψαν τη χώρα τους μέσα σε λίγους μήνες υπολογίζονται σε 100.000, ενώ η Γερμανία ανακοίνωσε στις αρχές Φεβρουαρίου ότι αποστέλλει 20 στελέχη της ομοσπονδιακής αστυνομίας της στα σύνορα Ουγγαρίας-Σερβίας για να συνδράμουν την προσπάθεια ελέγχου του νέου αυτού ανθρώπινου κύματος που εισρέει στην επικράτεια της Ε.Ε.

 

Η νεώτερη, δημογραφικά νεανικότερη, αλλά και φτωχότερη χώρα της Ευρώπης, με ετήσιο κατά κεφαλήν ΑΕΠ μόλις 3.579 δολαρίων, δεν έχει να προσφέρει πολλά στους 1,8 εκατ. κατοίκους της. Σύμφωνα με το πρόγραμμα ανάπτυξης του ΟΗΕ, το 29,7% των Κοσοβάρων ζει κάτω από το όριο φτώχειας, ενώ το ποσοστό ανεργίας φθάνει το 35,1% - ή το 60,2% για τους νέους κάτω των 25 ετών. Οι πληγές από τον πόλεμο του 1999 είναι ακόμη εμφανείς, όμως η ειρηνική περίοδος που ακολούθησε ήταν εξίσου μίζερη.  

Η χώρα συγκαταλέγεται στους “πρωταθλητές” της διαφθοράς παγκοσμίως και συντηρείται κυρίως από τα εμβάσματα των μεταναστών, καθώς ένα στα δύο νοικοκυριά έχει ένα μέλος της οικογένειας στο εξωτερικό.

 

Ωστόσο, όλα αυτά δεν εξηγούν την ξαφνική “έξοδο” των τελευταίων μηνών, με αποτέλεσμα οι Κοσοβάροι (όχι πια μόνο Ρομά, αλλά κάθε κοινωνικής προέλευσης) να αντιπροσωπεύουν το 40% των παράνομων εισόδων στη ζώνη Schengen τον μήνα Δεκέμβριο, σύμφωνα με την υπηρεσία Frontex, ενώ στη Γερμανία οι αιτήσεις παροχής ασύλου (5.530 από πολίτες της σπαρασσόμενης Συρίας και 3.630 από πολίτες του Κοσόβου) αυξήθηκαν τον Ιανουάριο κατά 23% σε μηνιαία βάση και κατά 73% σε ετήσια βάση.

 

Μία ερμηνεία του “μυστηρίου” ενδεχομένως να βρίσκεται (σύμφωνα με τον πρώην οπλαρχηγό του UCK, πρώην πρωθυπουργό και νυν υπουργό Εξωτερικών Hasim Thaçi) στη διάδοση της φήμης ότι:

H Γερμανία προτίθεται να εκδώσει άδειες παραμονής. Εξ ού και η εμφάνιση στον Τύπο του Κοσόβου πληρωμένων καταχωρήσεων της αυστριακής κυβέρνησης υπό τον τίτλο “Οι διακινητές ψεύδονται”.

 

Ένας άλλος παράγοντας ενδεχομένως είναι η ανασφάλεια των οποία προκάλεσαν οι ταραχές του περασμένου Ιανουαρίου, οι σοβαρότερες των τελευταίων ετών, οπότε διαδηλωτές του κινήματος “Αυτοδιάθεση” (Vetëvendosje), που επιδιώκει την ένωση με την Αλβανία, κατά παράβαση του Συντάγματος του Κοσόβου, ζήτησαν την παραίτηση του μόνου Σέρβου υπουργού Aleksandar Jablanović και την εθνικοποίηση των μεταλλείων Trepče.

 

Στην πραγματικότητα, όμως, το κύμα φυγής το προκάλεσε η ίδια η Ε.Ε., πετυχαίνοντας, ως μεσολαβητής των συνομιλιών Βελιγραδίου-Πρίστινας να αναγνωρίζονται από τις σερβικές αρχές τα έγγραφα των Κοσοβάρων. Αίφνης, οι κάτοικοι της αποσχισθείσας περιοχής βρέθηκαν να έχουν ελεύθερη πρόσβαση στην επικράτειας της Σερβίας και τα υπόλοιπα τα ανέλαβε η... ιδιωτική πρωτοβουλία, με χρέωση έως και 3.000 ευρώ κατ΄ άτομο.

 

Δεν είναι, άλλωστε, αυτή η πιο εντυπωσιακή δραστηριότητα του οργανωμένου εγκλήματος στο Κόσοβο, που, με αιχμή τη διακίνηση ηρωϊνης αλλά και ανθρώπινων οργάνων, έχει διαβρώσει κάθε επίπεδο της εξουσίας, στερώντας από τους πολίτες οποιαδήποτε αίσθηση εμπιστοσύνης και νομιμοποίησης των αρχών.

 

Για πολλούς από τους “αποδρώντες” Κοσοβάρους, η Οδύσσεια που ακολουθεί τους φέρνει από χώρα σε χώρα, για να καταλήξει στην απέλαση. Έχοντας κηρύξει τα Βαλκάνια “ασφαλή περιοχή”, η Γερμανία απορρίπτει τον 99,7% των αιτήσεων παροχής ασύλου από Κοσοβάρους, ενώ η Αυστρία ανακοίνωσε, δια της υπουργού Εσωτερικών Johanna Mikl-Leitner που πρόσφατα επισκέφθηκε την Πρίστινα, ότι θα πυκνώσει τις πτήσεις τσάρτερ για τον επαναπατρισμό των απελαυνομένων.

 

Η σερβική πλευρά, πάλι, αρνείται να αναλάβει κατασταλτικά μέτρα απέναντι σε “πολίτες” της, δηλώνοντας πως οι εξελίξεις αποδεικνύουν ότι Κοσοβάροι επιθυμούν να ανήκουν στη Σερβία.

 

Ακόμη όμως και αν το κύμα φυγής κοπάσει, η κατάσταση του Κοσόβου συνιστά κραυγαλέα αποτυχία του μεγαλύτερου δυτικού πειράματος nation building επί ευρωπαϊκού εδάφους. Το μέλλον παραμένει άδηλο