Χρηματοδότηση των καθυστερημένων

Tου Σεραφειμ Κωνσταντινιδη

serkon@otenet. gr

Ας επισκεφθούμε ένα ερευνητικό κέντρο για να παρακολουθήσουμε ένα ενδιαφέρον επιστημονικό πείραμα, το οποίο υποθέτει ότι κάπου στον κόσμο υπάρχει οικονομική ένωση που αποτελείται από δύο χώρες. Η μία είναι ανεπτυγμένη, υγιής και φερέγγυα και η άλλη αναπτυσσόμενη, καθυστερημένη και υπερχρεωμένη, άρα υψηλού ρίσκου.

Και οι δύο αποτελούν μέρος της ίδιας ένωσης, η οποία έχει προχωρήσει σε οικονομική ενοποίηση, χωρίς όμως και δημοσιονομική ενοποίηση. 

Η δυνατή χώρα απολαμβάνει «επιμίσθιο» ισχύος (premium), επειδή θεωρείται ασφαλές καταφύγιο για τα κεφάλαια. Καλύπτει τις ανάγκες χρηματοδότησης του δημόσιου χρέους της με μικρό κόστος. 

Αντίθετα, η χώρα υψηλού ρίσκου αναγκάζεται να πληρώνει υψηλότερο κόστος για να καλύψει τις ανάγκες της.

Η αντίφαση που αποκαλύπτει η πραγματικότητα (και το πείραμα) είναι πως η χώρα υψηλού ρίσκου εκδίδει περισσότερο χρέος από την ασφαλέστερη, αλλά τράπεζες της υγιούς χώρας «επενδύουν» στο χρέος υψηλού ρίσκου, επειδή προσφέρει μεγαλύτερο κίνητρο. Ετσι, στην αναπτυγμένη χώρα υπάρχουν τράπεζες - όμηροι της άλλης, με συνέπεια να αναγκάζεται σε περίπτωση κρίσης, να συνδράμει τη χώρα υψηλού ρίσκου, επιστρέφοντας μέρος των ωφελειών που είχε τα προηγούμενα χρόνια.

Ορισμένοι, στο σημείο αυτό του πειράματος, προτείνουν καθιέρωση και δημοσιονομικής ενοποίησης. Η υγιής χώρα αρνείται να επιβληθεί και δημοσιονομική ενοποίηση, ώστε να μη χάσει το πλεονέκτημά της. Αν δημιουργηθεί ενιαίο «δημόσιο ταμείο» που θα περιλαμβάνει και τους… άλλους η ασφαλής χώρα θα πάψει να είναι τέτοια, θα χάσει το πλεονέκτημα του ασφαλούς καταφυγίου.  

Οσοι ονειρεύονται μόνιμη κάλυψη των ανίσχυρων χωρών από τους φερέγγυους δεν πρέπει να ελπίζουν. Τι μπορεί να γίνει;

Το πείραμα προβλέπει κάποιον δημοσιονομικό συντονισμό, που θα στηρίζεται κυρίως στην επιβολή αυστηρότερων όρων πειθαρχίας. Η ισχυρή χώρα δεν θέλει να χάσει τα πλεονεκτήματά της, αλλά ούτε να υποχρεώνεται να προσφέρει κεφάλαια σε όσους δημιουργούν χρέη. Θα επιβάλλει κανόνες ώστε οι άλλοι να μην μπορούν να δημιουργούν χρέη που δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν.

Βέβαια, στο διάστημα των συζητήσεων και της αντιμετώπισης της κρίσης, η ζωή δεν σταμάτησε. Πολλοί επενδυτές (τράπεζες, ιδιώτες, ασφαλιστικά ταμεία) της ανεπτυγμένης χώρας πωλούν σε κρατικούς φορείς (των αναπτυγμένων) τα ομόλογά τους. Ετσι, το κακό χρέος συσσωρεύεται όλο και περισσότερο στους φορολογουμένους της υγιούς χώρας, που ανακαλύπτουν ότι οι τράπεζες της καθυστερημένης χώρας δεν είχαν αγοράσει σχεδόν καθόλου χρέος της αναπτυγμένης. 

Η ερευνητική ομάδα στη σχετική μελέτη (Sovereign default risk and bank fragility in financially integrated economies. Centre for Economic Policy Research) υποπτεύεται ανεπίσημη πίεση από τις αρχές, ώστε να χρηματοδοτείται από τις εγχώριες τράπεζες μόνον το «δικό μας» χρέος. 

Κρίμα που δεν χρηματοδότησαν ολόκληρο το χρέος τους με δικούς τους πόρους, ψιθυρίζουν στην υγιή χώρα…