Η Βουλή των μικρομέγαλων Εφήβων

Tης Mαριας Kατσουνακη

Πριν από λίγες ημέρες ολοκληρώθηκε η 15η Σύνοδος της Βουλής των Εφήβων.  Τριακόσιοι μαθητές της Β΄ Λυκείου (260 από την Ελλάδα, 20 από την Κύπρο και 20 από την Ομογένεια) κάθησαν στα έδρανα της Βουλής καταθέτοντας «τις προσωπικές τους αλήθειες για τα προβλήματα, τις αγωνίες και τις ανησυχίες της γενιάς τους».

Είναι πράγματι έτσι; Συγκροτώντας επιτροπές, αντίστοιχες με αυτές της Βουλής των Ελλήνων (Μορφωτικών και Κοινωνικών Υποθέσεων, Οικονομικών, Δημόσιας Διοίκησης, κ.ο.κ.), τόνισαν «την ανάγκη για ανανέωση του εκπαιδευτικού συστήματος, προτείνοντας τη διαρκή αξιολόγηση και επιμόρφωση των καθηγητών». Μίλησαν για το Εθνικό Σύστημα Υγείας, την παγκόσμια οικονομική κρίση και τις συνέπειές της, την έλλειψη αξιοκρατίας σε όλους τους τομείς της Δημόσιας Διοίκησης και –ασφαλώς– επισήμαναν την ανάγκη να ενισχυθεί η συμμετοχή των νέων στα κοινά.

Ακούγοντας, αποσπασματικά, εισηγήσεις, με το μονότονο, νανουριστικό ρυθμό των επίσημων ομιλιών, που υπαγορεύει, η «επίσημη» γλώσσα, στρωτή, άνευρη και ομογενοποιημένη, αναρωτιέται κανείς γιατί θα πρέπει να χειροκροτεί τον –μηχανικά επαναλαμβανόμενο– θεσμό. Γιατί θα πρέπει να προστεθεί άλλη μια υποκριτική εργασία, άλλο ένα κείμενο έκθεσης πανελληνίων εξετάσεων, στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Είναι η δημοσιότητα που παίρνει το γεγονός ή ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας του προγράμματος; Μπορούμε πράγματι να μιλήσουμε για «καλλιέργεια θετικής στάσης των νέων απέναντι στην αξία “συμμετοχή στα κοινά” και μύησή τους στους κανόνες και τις πρακτικές της δημοκρατίας»;

Θα πείτε: τι ενοχλεί να γίνεται η ετήσια αυτή συνάντηση των εφήβων, με όποιες ενστάσεις κι αν υπάρχουν; Η απάντηση εμπίπτει στην κατηγορία: τι είδους μοντέλο διαπαιδαγώγησης καλλιεργούμε στους νέους. Μας ενδιαφέρει να βλέπουμε να αναπαράγεται η κοινωνία που καταδικάζουμε ή να προωθήσουμε εκείνη που θα αντικαταστήσει ληγμένες και αποδεδειγμένα αποτυχημένες, με καταστροφικές συνέπειες μάλιστα, συμβάσεις και στερεότυπα;

Καμαρώνουμε παιδιά που μιλάνε «σαν κι εμάς», που εγκαταλείπουν τον εαυτό τους στον προθάλαμο για να φορέσουν την επίσημη «στολή» και τον ενδεδειγμένο λόγο συμμετέχοντας σε μια θεατρική παράσταση. Γιατί πώς αλλιώς μπορούν να συμπεριφερθούν παρά μόνο μιμούμενοι πρόσωπα–ρόλους, αλλοιώνοντας τη δική τους φύση για να προσαρμοστούν στην αρεστή εικόνα, υιοθετώντας τον απαιτούμενο μικρομεγαλισμό.

Σε αυτές τις παραστάσεις μπερδεύουμε τη σοβαρότητα με τη σοβαροφάνεια, την αξιοπρέπεια με τον καθωσπρεπισμό, την ηθική με τον συντηρητισμό, την ανέφικτη έστω πρόταση με την αναμενόμενη θέση. Προφανώς και θα εισηγηθούν την «ανανέωση του εκπαιδευτικού συστήματος» ή θα επισημάνουν «την έλλειψη αξιοκρατίας». Ομως αυτός είναι λόγος δάνειος και πεποιημένος, δεν έχει καμία επαφή με τη βιωμένη πραγματικότητα της μέσης εκπαίδευσης, τις αναζητήσεις ενός μαθητή Β΄ Λυκείου.

Οι έφηβοι υποδύονται την εξουσία που παρεμβαίνει και η εξουσία επιβεβαιώνει τον πατερναλιστικό χαρακτήρα της, κατευοδώνοντας με ευχές του τύπου «να ονειρεύεστε... με πολλά όνειρα σ’ αυτήν την ηλικία ξεκινάνε όλα...». Ή αναπαράγοντας κλισέ και κοινοτοπίες όπως «μόνο δρώντας συλλογικά, τοποθετώντας το “εμείς” πιο πάνω από το “εγώ” κ.λ.π. κ.λ.π.

Στη Βουλή των Εφήβων επαναλαμβάνεται το ψευδές και ψευδεπίγραφο, η «φούσκα» που συντηρούσαμε δεκαετίες ως κοινωνία. Μόνο που επειδή αφορά παιδιά, το συναίσθημα και η ενοχή εμπίπτουν σε διαφορετικό συνταγολόγιο το οποίο οφείλει να περιέχει αμφισβήτηση, οργή, μομφές προς τους ενήλικες, γενικότητες για «καλύτερο αύριο».

Ετσι όμως η δημοκρατία απλώς λουστράρεται. Ούτε κατανοείται ούτε καλλιεργείται. Είναι μία ακόμη έννοια που παπαγαλίζεται ως εκθεσιακή ύλη, χρήσιμη και αποτελεσματική.

Το εγχείρημα που ξεκίνησε φιλόδοξα πριν από 15 χρόνια καλουπώθηκε σαν δεκάλογος επιτυχίας του καλού υποψήφιου. Παρωδία εκπαιδευτικού προγράμματος, αυτοματοποιημένη λειτουργία, περισσότερο συγγενής με τον πολιτικό παραγοντισμό ή την τηλεοπτική δημοκρατία παρά με την αδιαμεσολάβητη επικοινωνία ή τον συνειδητό διάλογο.

Η Βουλή των Εφήβων έχει απομείνει αδειανή. Κενή από νόημα, χωρίς ηλικία.