Του ΜΙΧΑΛΗ ΤΣΙΝΤΣΙΝΗ
Ο Πέτρος Γαϊτάνος είναι για το Πάσχα ό,τι τα λαμπιόνια για τα Χριστούγεννα. Ενας καλλωπιστικός θεσμός που επιβάλλεται διά της οικειότητας. Που έχει καθιερωθεί επέκεινα του γούστου. Πέρα από ωραίο και το άσχημο.
Ως διαχρονική μετα-μόδα, ο Γαϊτάνος έχει πια την πολυτέλεια του αυτοσαρκασμού. Υποδύεται τον εαυτό του και το απολαμβάνει. Ειδικά φέτος η ετήσια ανάδυσή του από την αφάνεια λειτούργησε ανακουφιστικά, σαν αγχολυτική βουτιά στο φολκλόρ. Ηρθε ο Γαϊτάνος. Αρα ήρθε και η γιορτή, που κατά τα άλλα κινδύνευε να φτάσει αθέατη.
Ο Πέτρος Γαϊτάνος είναι για το Πάσχα ό,τι τα λαμπιόνια για τα Χριστούγεννα. Ενας καλλωπιστικός θεσμός που επιβάλλεται διά της οικειότητας. Που έχει καθιερωθεί επέκεινα του γούστου. Πέρα από ωραίο και το άσχημο.
Ως διαχρονική μετα-μόδα, ο Γαϊτάνος έχει πια την πολυτέλεια του αυτοσαρκασμού. Υποδύεται τον εαυτό του και το απολαμβάνει. Ειδικά φέτος η ετήσια ανάδυσή του από την αφάνεια λειτούργησε ανακουφιστικά, σαν αγχολυτική βουτιά στο φολκλόρ. Ηρθε ο Γαϊτάνος. Αρα ήρθε και η γιορτή, που κατά τα άλλα κινδύνευε να φτάσει αθέατη.
Ηρθε μέσα από αυτό το οικιακό βίντεο, στο οποίο ο βάρδος ειρωνεύεται το στυλιζάρισμά του την ώρα που το επαναλαμβάνει.
Η γιορτή φτάνει φέτος μέσα από πιο δεινές ανατροπές.
Η γιορτή φτάνει φέτος μέσα από πιο δεινές ανατροπές.
Δεν είναι Πάσχα της Εξόδου. Είναι όμως Πάσχα της Εισόδου: Του επαναπατρισμού για πολλούς Ελληνες που επιστρέφουν, επειδή νιώθουν ξαφνικά μεγαλύτερη ασφάλεια εδώ.
Δεν είναι Πάσχα των μαζών. Είναι όμως Πάσχα του μαζί. Η κοινή εμπειρία, η μοιρασμένη αγωνία, πυκνώνουν τον κοινωνικό δεσμό σε ένα επίπεδο πιο βαθύ από το τυπικό της μαζικής λατρείας.
Δεν νιώθουν όλοι έτσι. Ομως, ο κοινός σκοπός επαναφέρει στους περισσότερους το αίσθημα της κοινότητας. Είναι άραγε αυτό μόνο ένα φευγαλέο συναισθηματικό μέγεθος;
Θυμάται κανείς τις έρευνες που, στην προηγούμενη κρίση, προσπαθούσαν να ανιχνεύσουν τα μύχια αίτια της ελληνικής χρεοκοπίας. Μιλούσαν για κατεστραμμένο κοινωνικό κεφάλαιο. Για ελάχιστη εμπιστοσύνη όχι μόνο προς τους θεσμούς, αλλά και προς αλλήλους.
Η πίστη περιοριζόταν στην οικογένεια. Εξω από τον κύκλο του αίματος, το κυρίαρχο κοινωνικό αίσθημα ήταν η καχυποψία απέναντι στον άλλο. Ο άλλος ήταν κατ’ αρχήν δόλιος. Μάλλον λαμόγιο. Και αυτό εμπόδιζε το ρίζωμα όλων των συλλογικών θεσμών. Υπονόμευε όλες τις μορφές του συνεταιρίζεσθαι, από την κοινωνία των πολιτών μέχρι την αγορά.
Αυτός ο «πόλεμος» –αντίθετα με τον πραγματικό πόλεμο– δείχνει να αποκαθιστά τα θεμέλια του κοινωνικού κεφάλαιου. Οχι μόνο την πίστη στο κράτος. Αλλά και την πίστη στον απλησίαστο πλησίον.
Η οικονομική καταστροφή που συντελείται ως παράπλευρη συνέπεια της καραντίνας είναι μεγάλη. Ακούγεται ιδεαλιστικό να πιστεύει κανείς ότι μπορεί να την ισοφαρίσει η δημιουργία άυλου κεφαλαίου.
Οταν όμως μιλάμε –και μιλάνε– για ελληνικό υπόδειγμα στην αντιμετώπιση της πανδημίας, τι εννοούμε; Τι εννοούν;
Δεν είναι Πάσχα των μαζών. Είναι όμως Πάσχα του μαζί. Η κοινή εμπειρία, η μοιρασμένη αγωνία, πυκνώνουν τον κοινωνικό δεσμό σε ένα επίπεδο πιο βαθύ από το τυπικό της μαζικής λατρείας.
Δεν νιώθουν όλοι έτσι. Ομως, ο κοινός σκοπός επαναφέρει στους περισσότερους το αίσθημα της κοινότητας. Είναι άραγε αυτό μόνο ένα φευγαλέο συναισθηματικό μέγεθος;
Θυμάται κανείς τις έρευνες που, στην προηγούμενη κρίση, προσπαθούσαν να ανιχνεύσουν τα μύχια αίτια της ελληνικής χρεοκοπίας. Μιλούσαν για κατεστραμμένο κοινωνικό κεφάλαιο. Για ελάχιστη εμπιστοσύνη όχι μόνο προς τους θεσμούς, αλλά και προς αλλήλους.
Η πίστη περιοριζόταν στην οικογένεια. Εξω από τον κύκλο του αίματος, το κυρίαρχο κοινωνικό αίσθημα ήταν η καχυποψία απέναντι στον άλλο. Ο άλλος ήταν κατ’ αρχήν δόλιος. Μάλλον λαμόγιο. Και αυτό εμπόδιζε το ρίζωμα όλων των συλλογικών θεσμών. Υπονόμευε όλες τις μορφές του συνεταιρίζεσθαι, από την κοινωνία των πολιτών μέχρι την αγορά.
Αυτός ο «πόλεμος» –αντίθετα με τον πραγματικό πόλεμο– δείχνει να αποκαθιστά τα θεμέλια του κοινωνικού κεφάλαιου. Οχι μόνο την πίστη στο κράτος. Αλλά και την πίστη στον απλησίαστο πλησίον.
Η οικονομική καταστροφή που συντελείται ως παράπλευρη συνέπεια της καραντίνας είναι μεγάλη. Ακούγεται ιδεαλιστικό να πιστεύει κανείς ότι μπορεί να την ισοφαρίσει η δημιουργία άυλου κεφαλαίου.
Οταν όμως μιλάμε –και μιλάνε– για ελληνικό υπόδειγμα στην αντιμετώπιση της πανδημίας, τι εννοούμε; Τι εννοούν;
Εννοούν...
μόνο την τήρηση του «προσκοπικού» καθηκοντολογίου –«πλένουμε χέρια», «μένουμε σπίτι»– που απευθύνει ένας χαριτωμένος Γαϊτάνος;
Αυτό το Πάσχα θα φύγει σχεδόν ανεόρταστο. Αλλά κάτι αφήνει.
Αυτό το Πάσχα θα φύγει σχεδόν ανεόρταστο. Αλλά κάτι αφήνει.
Κάτι που θα μείνει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου