ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ - ΤΟΥΡΚΙΑ: Θύμα της εκλογολογίας η τουρκική λίρα η οποία καταγράφει ιστορικά χαμηλά έναντι του δολαρίου - Ανησυχία και στις ελληνικές επιχειρήσεις

Των Ηλία Γ. Μπέλλου και Νίκου Χρυσικόπουλου
Νέα ιστορικά χαμηλά έναντι του δολαρίου καταγράφει διαρκώς η τουρκική λίρα τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς οι πιέσεις από την Άγκυρα στην κεντρική τράπεζα της χώρας να μειώσει περαιτέρω τα επιτόκια κλιμακώνονται και θέτουν σε αμφισβήτηση τον σεβασμό της ανεξαρτησίας της από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.  

Η τουρκική λίρα είναι ένα από τα νομίσματα με τις χειρότερες επιδόσεις φέτος, έχοντας καταγράψει απώλειες της τάξης του 10% από την αρχή του έτους. 
Οι διεθνείς επενδυτές, παρακολουθώντας τη διελκυστίνδα ισχύος μεταξύ της κυβέρνησης Ερντογάν και της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας, προχωρούν σε πωλήσεις του νομίσματος και των ομολόγων της χώρας. Ο Τούρκος πρωθυπουργός έχει παρέμβει επανειλημμένα τις τελευταίες ημέρες, καλώντας την τράπεζα να μειώσει δραστικά τα επιτόκιά της, προκειμένου να ενισχύσει την ανάπτυξη. 

Οι παρεμβάσεις συνδέονται de facto με τις εθνικές εκλογές του Ιουνίου και, έτσι, η ανάμειξη της πολιτικής με τις νομισματικές αρχές δημιουργεί προβληματισμό στους ξένους επενδυτές. 

 

Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου, επιχειρεί με δηλώσεις του να καθησυχάσει τους επενδυτές, υπογραμμίζοντας πως η κεντρική τράπεζας της χώρας παραμένει ανεξάρτητη. Ο Νταβούτογλου, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της Τουρκίας Αλί Μπαμπατζάν και ο υπουργός Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ συναντήθηκαν την περασμένη εβδομάδα στη Νέα Υόρκη με διαχειριστές κεφαλαίων και τραπεζίτες, σε μια προσπάθεια να καθησυχάσουν τις ανησυχίες των ξένων επενδυτών σχετικά με την ανεξαρτησία της τουρκικής κεντρικής τράπεζας. Όμως, οι αγορές εξακολουθούν να δυσπιστούν. 
Αναλυτές, ωστόσο, θεωρούν πως είτε η τράπεζα ενσκήψει στις πιέσεις είτε όχι, η λίρα εκτιμάται ότι νομοτελειακά θα εξασθενίσει. Στην πρώτη περίπτωση λόγω της φυσικής λειτουργίας των αγορών και στη δεύτερη λόγω της κρίσης που θα ενταθεί. Πόσω μάλλον εάν ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας παραιτηθεί... Ήδη Fitch και Moody΄s έχουν προειδοποιήσει πως θα επαναπροσδιορίσουν τις ισορροπίες με βάση τις οποίες αξιολογούν πιστωτικά την Τουρκία. 
Τα τελευταία οικονομικά στοιχεία έδειξαν ότι ο πληθωρισμός σε ετήσια βάση ενισχύθηκε στο 7,55% τον Φεβρουάριο, από 7,24% τον Ιανουάριο. Όμως, εδώ και καιρό ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας, Erdem Basci, πιέζεται από τον Ερντογάν να συνεχίσει τον κύκλο χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής στη συνεδρίαση της 17ης Μαρτίου, επικαλούμενος ίσως τη βελτίωση του δομικού πληθωρισμού, που επιβράδυνε στο 7,7% τον προηγούμενο μήνα, από 8,6% τον Ιανουάριο. 
«Δεν θεωρούμε ότι η μεταβλητότητα στη συναλλαγματική ισοτιμία της λίρας είναι ανεξάρτητη από την τάση χαλάρωσης στη νομισματική πολιτική της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας», αναφέρει η Finansbank AS. «Έτσι, πιστεύουμε ότι νέες μειώσεις των επιτοκίων θα οδηγήσουν σε περαιτέρω υποτίμηση του τουρκικής λίρας, κάτι που θα περιορίσει τελικά την έκταση της αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού στους δομικούς δείκτες, καθώς και στον βασικό δείκτη τιμών καταναλωτή», προσθέτουν.

Λόγω του υψηλού πληθωρισμού στην Τουρκία από τη δεκαετία 1970 έως και τη δεκαετία 1990, η τουρκική λίρα υπέστη σημαντική υποτίμηση. Από περίπου 9 λίρες ανά δολάριο ΗΠΑ στα τέλη της δεκαετίας του 1960, κατέληξε στις περίπου 1,65 εκατομμύρια λίρες στα τέλη του 2001. Οι υπολογισμοί και οι στατιστικές είχαν γίνει πλέον ιδιαίτερα δύσκολες. Ο τότε πρωθυπουργός, Ερντογάν, είχε αποκαλέσει το ζήτημα αυτό «εθνική ντροπή». Τον Δεκέμβριο του 2004 το Τουρκικό Κοινοβούλιο πέρασε νόμο που επέτρεψε την απομάκρυνση έξι μηδενικών από το νόμισμα και τη δημιουργία της Νέας Τουρκικής Λίρας. Η Νέα Τουρκική Λίρα έγινε το νέο εθνικό νόμισμα της Τουρκίας από την 1η Ιανουαρίου του 2005. Ισοδυναμεί με 1 εκατομμύριο παλιές τουρκικές λίρες και διαιρείται σε 100 νέα κουρούς (kurus) (τα οποία είχαν καταργηθεί εδώ και 20 χρόνια). Έως το τέλος του 2005 κυκλοφορούσαν και τα δύο νομίσματα και οι τιμές αναγράφονταν και στα δύο. Από την 1η Ιανουαρίου του 2009 το νέο νόμισμα έχει και πάλι το σύμβολο TL.
Ανησυχία και στις ελληνικές επιχειρήσεις:

Αντιμέτωπες με ακόμα μία καταιγίδα στην Τουρκία βρίσκονται οι ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται και συναλλάσσονται με τη γείτονα. Η πτώση της τουρκικής λίρας και οι αναταράξεις από την εκλογολογία στη χώρα εν όψει του Ιουνίου έχουν δημιουργήσει ένα ασταθές, όχι όμως και πρωτόγνωρο, περιβάλλον για τα επιχειρηματικά συμφέροντα που έχουν επεκταθεί στην αντίπερα όχθη του Αιγαίου.
Η Τουρκία είναι μια από τις χώρες όπου κατευθύνεται το μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών εξαγωγών, που για την περυσινή χρονιά υπολογίζονται σε 3 δισ. ευρώ και αφορούν κυρίως πετρελαιοειδή (2,2 δισ. ευρώ), πλαστικά και βαμβάκι. Ο όγκος του διμερούς εμπορίου ανέρχεται σε 4,2 δισ., σχεδόν στα ίδια επίπεδα με αυτά του 2013. 
Πέραν του τραπεζικού κλάδου, εταιρείες όπως ο Τιτάνας, η Intralot και η Πλαστικά Κρήτης διαθέτουν σημαντική παρουσία στη χώρα και εκτιμάται πως οι ελληνικές επενδύσεις στην Τουρκία ανέρχονται στα επίπεδα των 8 δισ. ευρώ, από τα οποία τα 5 δισ. ευρώ αφορούν την εξαγορά της Finansbank από τον όμιλο της Εθνικής Τράπεζας, η οποία κόστισε συνολικά 5 δισ. ευρώ (η ΕΤΕ εξαγόρασε το 46% της τουρκικής τράπεζας το 2006, ενώ απέκτησε επιπλέον 43,44% φέτος, στο πλαίσιο της δημόσιας πρότασης που ακολούθησε). Συνολικά πάνω από 500 επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται στο τουρκικό έδαφος, ενώ συνολικά περί τις 2.000 συναλλάσσονται με τουρκικές επιχειρήσεις, με τον τουρισμό να παραμένει ψηλά στην επιχειρηματική δραστηριότητα μεταξύ των δύο χώρων. 
Η πτώση της τουρκικής λίρας έναντι του ευρώ και η ταυτόχρονη υποχώρηση του ευρωπαϊκού νομίσματος έναντι του αμερικανικού δημιουργούν ένα δίπολο αστάθειας για τις επιχειρήσεις που κάνουν δουλειές στην Τουρκία. Όσες, δε, από αυτές κινούνται στον χώρο του retail, όπως η Fourlis Συμμετοχών, είναι οι πρώτες που αντιλαμβάνονται τους πρώτους κραδασμούς.  

H Fourlis έχει αναλάβει ως δικαιοπάροχος την ανάπτυξη της αλυσίδας αθλητικών ειδών Intersport στην Τουρκία, ενώ εδώ και έναν χρόνο περίπου και η Folli Follie προχώρησε στο άνοιγμα του πρώτου της flagship καταστήματος στην Κωνσταντινούπολη. 
Ο Τιτάνας διαθέτει μονάδα παραγωγής τσιμέντου (joint-venture με την Adocim Cimento), ενώ η Intralot, πέραν της θυγατρικής Inteltek, που διαχειρίζεται το αθλητικό στοίχημα, ελέγχει το 50,01% της εταιρείας στοιχηματισμού Bilyoner. Δύο μονάδες παραγωγής στη χώρα διαθέτει η Πλαστικά Κρήτης (μέσω της θυγατρικής Senkhroma), ενώ μέσω θυγατρικής συνεχίζει να δραστηριοποιείται με πολύ καλά αποτελέσματα και η Eurodrip. Δεν λείπουν, ωστόσο, και οι αποχωρήσεις τα τελευταία χρόνια ελληνικών εταιρειών από την τουρκική αγορά. Σελόντα και Νηρέας στον κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών έχουν πουλήσει τις τουρκικές θυγατρικές τους, όπως και η Πλαστικά Θράκης προ διετίας και η Eurobank