Του Θάνου Λίποβατς
(Δεκέμβριος 2012)
Ομότιμου καθηγητή στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Η σημερινή κρίση της κοινωνίας και των αξιών δυναμώνει φαινόμενα
παραπλανητικά και επικίνδυνα.
Ο λαϊκισμός ως φαινόμενο συνοδεύει στη
δημοκρατία πάντα τα κόμματα και τα σωματεία. Σημαίνει πριν απ' όλα την
έκπτωση, τη φτήνια, τον δημαγωγικό εκτροχιασμό των θεσμών και των
συνειδήσεων. Σε περίοδο κρίσης ο λαϊκισμός εντείνεται και οδηγεί σε
φανατισμό και σε πόλωση, ιδιαίτερα σε χώρες και σε κοινωνικές ομάδες
όπου κυριαρχεί ο ανορθολογισμός και ανεύθυνος, απλοϊκός
συναισθηματισμός.
Ο λαϊκισμός είναι σήμερα τόσο αποτέλεσμα όσο και αιτία
της κρίσης. Πολλοί διανοούμενοι τον προτείνουν ωστόσο ως θεραπεία της
κρίσης, αποσιωπώντας το ότι ήταν ο (δεξιός και ο αριστερός) λαϊκισμός
των τελευταίων τριάντα ετών, ο οποίος επέφερε το σημερινό αδιέξοδο. Το
πελατειακό σύστημα προνομίων, οι συντεχνίες στον δημόσιο και στον
ιδιωτικό χώρο, η αδικία συνεπεία αυτού του συστήματος, η συρρίκνωση της
οικονομικής παραγωγής, συνδέονται άμεσα με τον λαϊκισμό.
Εδώ και τριάντα χρόνια διαδόθηκε ευρύτατα σε όλα τα στρώματα του
πληθυσμού μια αλλοτριωμένη συνείδηση που κρύβεται πίσω από τη
ναρκισσιστική αποθέωση του «λαού», που γίνεται έτσι ένα φετίχ, ένα
είδωλο.
Οι προνομιούχοι αυτού του καθεστώτος είναι εκείνοι που τώρα
αντιδρούν πρακτικά και ιδεολογικά σε κάθε προσπάθεια ουσιαστικής αλλαγής
του διαστρεβλωμένου κοινωνικού προτύπου. Εκμεταλλεύονται δε τη
μοιρολατρία και την έλλειψη δημοκρατικής πολιτικής κουλτούρας πλατιών
στρωμάτων, αλλά και τμημάτων της νεολαίας.
Η ρήση ότι «ο λαός είναι υπεράνω των θεσμών» δείχνει πόσο ο λαϊκισμός
αντιβαίνει στην έννοια του κριτικά και ορθολογικά σκεπτόμενου πολίτη.
Είναι βαθιά αντιδημοκρατικός καi αμφισβητεί τη δημοκρατική νομιμότητα με
πράξεις περιφρόνησης του Νόμου, πίσω από πονόψυχες και αριστερίστικες
φρασεολογίες, περί «τοκογλυφίας», «νέας κατοχής και δωσιλόγων» κ.λπ.
Κυριαρχούν τα λόγια τα πολλά, τα κούφια, τα μεγάλα, η έκπτωση του
νοήματος των λέξεων.
Πίσω από αυτά κρύβονται ο κοινωνικός φθόνος και ο ισοπεδωτισμός, η
ασυδοσία και η αναξιοπιστία, η υστερία και η εμπάθεια, η αυθορμητιστική
αυθαιρεσία και ανευθυνότητα, ο ανορθολογισμός και η διγλωσσία.
Σήμερα ο
λαϊκισμός προωθείται μέσα στο πλαίσιο του μεταμοντέρνου μηδενισμού, για
τον οποίο δεν υπάρχουν αξίες, όπως η Δημοκρατία ή ο σεβασμός του Νόμου.
Μιλάει επίσης για τη «μεταπολιτική» και τη «μεταπολιτική». Αυτοί που
εξευτέλιζαν τη δημοκρατία όλα τα χρόνια παραπονιούνται τώρα ότι τους
«απογοητεύει».
Ο αριστερός λαϊκισμός δεν είναι διαφορετικός από τον δεξιό. Εδώ
ισχύει ένας «εκλεκτικός» εθνοκεντρισμός. Ο αντισημιτισμός ανθεί βέβαια
σε όλους, όπως ο αντιευρωπαϊσμός και ο αντιγερμανισμός, καθώς και ο
μικροαστικός φθόνος ενάντια στους «πλούσιους» (όχι απλά ενάντια στους
φοροφυγάδες), ή η «συνωμοσιολογία».
Ο δεξιός λαϊκισμός επικεντρώνεται
επιπλέον στον ρατσισμό ενάντια στους μετανάστες, στους ομοφυλόφιλους και
στους αλλόθρησκους.
Ο αριστερός λαϊκισμός, ανάμεσα στον μικροαστικό αναρχισμό και στον
λενινιστικό ντεσιζιονισμό, επιμένει σε μια εξωπραγματική ολική άρνηση
και κριτική σε κάθε αλλαγή, δαιμονοποιεί το Μνημόνιο, σαμποτάρει κάθε
παραγωγική επένδυση, και δεν προτείνει καμία ρεαλιστική εναλλακτική
λύση: η παραμονή στην Ευρώπη δίχως το Μνημόνιο δεν γίνεται.
Αν έλθει
στην εξουσία, θα οδηγήσει σε γενικευμένη ανομία, αναρχία και χρεοκοπία, η
οποία τελικά θα οδηγήσει στη δικτατορία της φασιστικής δεξιάς.
Αυτό που πρέπει να γίνει είναι:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου