ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ και ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ: Στο μενού ή στο τραπέζι;

Αλέξη τσαμπουκά ΔΙΑΒΑΣΕ ΤΟ... 

Γράφει ο Βασίλης Μαγκλάρας

Καθηγητής στο ΕΑΠ

«Όποιος δεν είναι στο τραπέζι είναι στο μενού». Κάπως έτσι συνοψίζει ένα παλιό γνωμικό των διπλωματών τη σοφία και τη σωφροσύνη να θες και να επιδιώκεις να βαδίζεις στη διεθνή πολιτική σκηνή με συμμάχους αντί μόνος.  

Θα πει όμως κάποιος πως απ' αυτό το γνωμικό απουσιάζει πλήρως οποιαδήποτε ιδεολογική προσέγγιση των διεθνών σχέσεων και της διεθνούς πολιτικής. Ωστόσο, αυτό δεν είναι αληθές διότι εξίσου πολιτική και ιδεολογική προσέγγιση είναι να επιδιώκεις να αποφύγεις πολιτικές που μπορούν να οδηγήσουν τη χώρα και τον λαό σου σε μια βραχύβια και αμφίβολή ηθική νίκη, που θα ακολουθείται όμως από μια υλική και εν τέλει ηθική παρακμή.

Και εξηγούμαι.  

Η πρόσφατη συζήτηση για τον ρόλο και τη θέση της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ είναι χαρακτηριστική του τρόπου που αντιλαμβάνεται γενικά η χώρα τις διεθνείς της σχέσεις.  

Ερασιτεχνικά και οπαδικά. Και οι δυο απόψεις που ακούστηκαν είχαν αυτόν τον χαρακτήρα. Είχαν και οι δυο αμιγώς ιδεολογική τεκμηρίωση και δεν συνδέονταν με κανέναν τρόπο με την πραγματική διαχρονική κατάσταση και τα συμφέροντα της χώρας, αλλά ούτε με το πραγματικό γεωπολιτικό της περιβάλλον. Πρέπει να γίνει όμως σαφές ότι η θέση και ο ρόλος της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ δεν έχει να κάνει ούτε με την ιστορική ταυτότητα των Ελλήνων, το «ανήκουμε στη Δύση» δηλαδή, ούτε με μια ηθική επιλογή μεταξύ καλών και κακών χωρών ή πολιτικών.

Η θέση μας στη συμμαχία, μεταξύ άλλων, συνδέεται με το ζήτημα της ασφάλειας και της προόδου της χώρας.  

Αυτό δεν σημαίνει ότι αναμένουμε τη φύλαξη και την εγγύηση των συνόρων μας από το ΝΑΤΟ. Αλίμονο εάν πιστεύαμε κάτι τέτοιο. Αλλά ότι ευελπιστούμε βασίμως πως οποιαδήποτε επιθετικότητα των γειτόνων μας μπορεί να προσκρούσει σε ένα ακόμα εμπόδιο. Άλλωστε, αυτή η οιονεί εγγύηση καταγράφεται ξεκάθαρα στο άρθρο 5 του καταστατικού χάρτη της συμμαχίας και ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι υπήρξε ένα καλό ανάχωμα. 

Πέραν αυτών, η συμμετοχή μας στις δράσεις της συμμαχίας είναι ad hoc και αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να ελέγχουμε τις δαπάνες που συνεπάγεται η θέση μας, αλλά και τις αποστολές στις οποίες θα λαμβάνουμε μέρος, δηλαδή, έχουμε τη δυνατότητα να αξιολογούμε τα πολιτικά οφέλη από τη συμμετοχή μας και να επιλέγουμε με τα δικά μας κριτήρια.

Επιπλέον, η ιδιότητα του μέλους μάς δίνει την ευκαιρία να προωθούμε τις «ηθικές» μας εάν θέλετε επιδιώξεις ή συμφέροντα, όπως συνέβη με το βέτο που άσκησε η κυβέρνηση Καραμανλή στη συμμετοχή των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ στη σύνοδο στο Βουκουρέστι.

  Ως εκ τούτου η συμμετοχή μας στη συμμαχία δεν συνεπάγεται μια δουλική στάση απέναντι στα συμφέροντα των άλλων, αλλά μια δυναμική διεκδίκηση από καλύτερη θέση των δικών μας συμφερόντων.

Οι διεθνείς σχέσεις ομοίαζαν πάντα με τη χομπσιανή παρά την λοκιανή φυσική κατάσταση και αυτό αποδεικνύεται με τον πιο αδιαμφισβήτητο τρόπο από την παγκόσμια ιστορία που δεν έχει να επιδείξει ούτε μια βραχεία περίοδο συνεργασίας και ειρήνης. Εφόσον κανείς δεν έχει δώσει το σύνθημα με το τρία να αφήσουμε όλοι τα όπλα μας στο τραπέζι, είναι πολύ πιθανόν φεύγοντας από την «αγέλη» να μετατραπούμε σε θήραμα. 

Ο κόσμος θα μπορούσε μετά βεβαιότητας να είναι καλύτερος. Η Ευρώπη έχασε μια μεγάλη ευκαιρία να παίξει τον ρόλο του παγκόσμιου ειρηνοποιού και να προωθήσει τις αρχές του Διαφωτισμού στις διεθνείς σχέσεις. Αυτή τη δυνατότητα όμως δεν την διαθέτει η Ελλάδα μόνη της και η κατάσταση για εμάς παραμένει όπως την ξέραμε. Η πολιτική του δίκαιου Δον Κιχώτη θα έχει μάλλον για τη χώρα το τέλος της πρόσκρουσης στον ανεμόμυλο.

 

Συνεπώς: 

H Ελλάδα δεν χρειάζεται ούτε την πολιτική του καλού παιδιού, ούτε όμως μια ουτοπική πολιτική που θα στηρίζεται στην παραδοχή της συγκρότησης ενός παγκόσμιου μετώπου της δικαιοσύνης.  

 

Αριστερά και ΝΑΤΟ είναι συμβατά όπως αποδείχτηκε τη δεκαετία του 1980, αρκεί βασικός πυρήνας αυτής της σχέσης να είναι μια ενεργή πολιτική διασφάλισης των εθνικών μας συμφερόντων. 

 

 Θα πρέπει να έχουμε πάντα υπόψη μας πως τα λάθη στην εθνική πολιτική προκαλούν ανεπανόρθωτες βλάβες. Γι' αυτό καμία πατριωτική αριστερά δεν μπορεί να ρισκάρει τις συνέπειες να φύγουμε από το τραπέζι και να μπούμε κατά πάσα πιθανότητα στο μενού. 

 

Μέχρι να αλλάξει ο κόσμος ή έστω η Ευρώπη θα ήταν προτιμότερο να αξιοποιήσουμε τη θέση μας στο τραπέζι