KOΝΩΝΙΑ στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: "Τζάμπα δούλευε τζάμπα μην κάθεσαι"

Toυ Γιώργου Κωστούλα

gcostoulas@gmail.com

Περισσότερο για να διευκρινίσω το πνεύμα του προηγούμενου άρθρου μου με τίτλο "΄Κανονικοί΄ άνθρωποι. 3+1 υπέροχες εκδοχές του Έλληνα", για λογαριασμό φίλων σχολιαστών (βλ. Υ.Γ.) επανέρχομαι επί του θέματος. Δηλαδή, στην άκρως ενθαρρυντική διαπίστωση για τον ολοένα αυξανόμενο αριθμό των θυλάκων αγωνιστικότητας και παραδείγματος, από συμπολίτες μας που δεν εννοούν να το βάλουν κάτω.
"Η απαισιοδοξία της λογικής είναι η αισιοδοξία της θέλησης".  Πως αλλιώς να εξηγήσεις ότι ακόμα και μέσα σ΄ αυτόν τον ερειπιώνα που λέγεται ελληνικό κράτος, ελληνική κοινωνία υπάρχουν τόσα ζωντανά κύτταρα, που με περίσσεια ικμάδας δίνουν τον αγώνα τον καλό με ενθουσιασμό, αποφασιστικότητα και επιτυχία.
Πολιτικά ανέστιοι, επαγγελματικά φιλοπερίεργοι και κοινωνικά φιλοπρόοδοι επιστήμονες, ανήσυχοι, ευρηματικοί νέοι επιχειρηματίες, ονειροπόλοι και ταλαντούχοι νέοι, αφιερωμένοι της τέχνης. Παρέες σκεπτόμενων πολιτών, εναλλακτικά μέσα επικοινωνίας, κοινωνικά δίκτυα.
Σωματεία ενεργών πολιτών, δρώντων έξω από χρεοκοπημένους θεσμούς, μέσα όμως από τα σπλάχνα αυτής της κοινωνίας, που διεκδικούν και επιβάλλουν με τη συμπεριφορά τους, το λιγότερο: Ποιότητα ζωής, αλλά και το περισσότερο: Τη δημιουργία αυτόνομων, απελευθερωμένων χώρων προόδου, ανταγωνισμού και προστιθέμενης αξίας.
Πρόκειται για μια, όπως βρήκα να ονομάζεται, "άυλη εργασία", η οποία, καθόσο συντελείται, δεν γίνεται αντιληπτή, από τη μέση παρατηρητικότητα των απέξω. Κι αυτό γιατί δεν μισθοδοτείται από κανένα χουβαρντάδικο υπουργικό μισθολόγιο, δεν καταγράφεται σε κανένα σπάταλο ταμείο επιμόρφωσης, επιδότησης ή επιχορήγησης, δεν παρα-σιτίζεται από κανένα κονδύλι ευρωπαϊκής προέλευσης. Πρόκειται για μια εργασία, έναν μόχθο καλύτερα, που εντοπίζεται, μόνο εκ των υστέρων: Εκ του αποτελέσματος, δηλαδή, σε στρατηγικής σημασίας  τομείς, όχι μόνο της οικονομίας, αλλά και της παιδείας, των γνώσεων, των συμβόλων, των ιδεών, της αισθητικής, της αλληλεγγύης, των  κοινωνικών σχέσεων...
Αναφέρω, ενδεικτικά, τρία παραδείγματα, ένα από τον καθένα των τομέων της Επιστήμης, της Τέχνης και της Οικονομίας.
Πρώτον: Πανεπιστημιακοί του μαυροπίνακα και των ερευνητικών κέντρων που πηγαίνουν κάθε μέρα στο πανεπιστήμιο, συνήθως σε ένα άθλιο περιβάλλον για να δώσουν στο μάθημά τους τον καλύτερο εαυτό τους. Που ντρέπονται να δείξουν στους συναδέλφους τους των άλλων χωρών σε ποιές συνθήκες κάνουν έρευνα και που παρόλα αυτά καταφέρνουν να στέκονται με αξιώσεις στα διεθνή συνέδρια. Επίσημες διεθνείς μετρήσεις παραγωγής νέας γνώσης κατατάσσουν την Ελλάδα στην 28η θέση-στην 20η, αν ληφθεί υπόψη ο πληθυσμός των χωρών. Και αυτό σε απαιτητικούς τομείς όπως αυτοί των υπολογιστών, των γεωπονικών επιστημών, της κλινικής ιατρικής. της φυσικής, της χημείας, της βιολογίας, της επιστήμης των υλικών, των οικονομικών.
Δεύτερον: Ένα πλήθος νέων που ασχολούνται με "έργα ουχί παραδεδεγμένης χρησιμότητος" και που καθημερινά μοχθούν, συχνότατα απλήρωτοι, αναζητώντας την ανταμοιβή στο αποτέλεσμα της δουλειάς τους. Ηθοποιοί, μουσικοί, εικαστικοί, χορευτές, που περνούν το μεγαλύτερο μέρος του εικοσιτετραώρου τους σε εργαστήρια, σε πρόβες ορχηστρών, θεάτρων και χορού, ασκούμενοι σε έναν αυτοαμειβόμενο υψηλό επαγγελματισμό. Ένα επαγγελματισμό, που σύντομα θα εισπραχθεί με ευεργετικό θαυμασμό, σε κάποια, μικρή έστω, αίθουσα από κάποιο κοινό, που θα έχει την ευκαιρία να αποσπασθεί, έστω και για λίγο, από το σκουπιδαριό της ευκολίας των καναλιών και τη σαχλαμάρα του life style.
Πάνω σ΄ αυτό, διαβάστε παρακαλώ την απάντηση του μεγάλου μας πιανίστα Δ. Σγούρου, στην ερώτηση:
- Εχετε στερηθεί και τί, για να φτάσετε στο σημείο που είστε;
Απάντηση:
-Εμένα το μόνο που με ενδιαφέρει είναι να μελετάω. Αν μπορούσα να βγάζω χρήματα μελετώντας και όχι παίζοντας θα ήμουν τρισευτυχισμένος.
Το ταλέντο είναι ευθύνη και χάρισμα, με το οποίο μπορείς να κερδίσεις χρόνο. Κάτι που ένας άλλος χρειάζεται δέκα χρόνια για να το μάθει εσύ χρειάζεσαι το μισά. Τι να πω λοιπόν;  Ότι δεν έπαιζα στην γειτονιά ή ότι δεν καθόμουν στις καφετέριες;
Τρίτον: Είναι άδικο να ξεχνάμε και τις μοναχικές μονάδες σπουδαίων επαγγελματιών-προσωπικοτήτων που με ατσαλάκωτη ακεραιότητα τιμούν το επάγγελμά τους, διδάσκουν με την καθημερινότητά τους, υπερασπίζονται και τονώνουν την εθνική φιλοτιμία, σέβονται και μετέρχονται τη διαδικασία της νόμιμης δημιουργίας πλούτου, περιφρονώντας συγχρόνως την επίδειξή του, και κυρίως απέχουν επίμονα από τα σκηνοθετημένα τηλεοπτικά παράθυρα, ακόμα και σοβαρών τάχα εκπομπών, αν και θα μπορούσαν, αν το ήθελαν, να ήταν μονίμως καλεσμένοι σ΄ αυτά.
Μετά τα παραπάνω πιστεύω ότι γινεται καλύτερα αντιληπτό τι ήθελα να πω με το προγούμενό μου κείμενο. 
Εξάλλου, το είπαν άλλοι καλύτερα από μένα, όπως:
Ο Οδυσσέας  Ελύτης:  

"Κοντά στο μόχθο τους για τον επιούσιο, είναι περίεργο αλλά κάποτε ο άνθρωπος επιμένει και μοχθεί και για κάτι επιπλέον ακόμη. Όσο μάλιστα λιγότερο απαραίτητος μοιάζει ο λόγος που τον ωθεί, τόσο πιο ακατανόητο βρίσκουμε το φαινόμενο. Και ας είναι αυτό, ίσως, το μοναδικό γνώρισμα της ευγένειάς του".

Ή ανθρωπολόγοι: 

 Η δημιουργικότητα συνδέεται κατά ένα περίεργο τρόπο με το κίνητρο. Το τελευταίο δεν πρέπει να είναι μονό χρησιμοθηρικό. Η δημιουργικότητα περιορίζεται όταν οι εξωγενείς παράγοντες- ανταμοιβές, πρακτικές εφαρμογές, χρονικοί περιορισμοί, όροι, ρήτρες κλπ υπερισχύουν των ενδογενών: προσωπική ευχαρίστηση, τρόπος ζωής, αναγνώριση κλπ. Ο κόσμος προχωράει χάρη στην ευγένεια και την ανάγκη των ανθρώπων να επιζητούν και να μοχθούν γι΄ αυτό το "κάτι επιπλέον" στο αποτέλεσμα της δουλειάς τους.
Ή θεωρητικοί της νέας επιχειρηματικότητας: 

Το κέρδος συχνότατα προκύπτει ως ακούσιο υποπροϊόν της ερευνητικής προσπάθειας. Πολλά τα παραδείγματα όπου τα μεγάλα οφέλη για την κοινωνία και τα  αμύθητα κέρδη για τις επιχειρήσεις δεν προήρθαν από έρευνα που είχε σαν στόχο το κέρδος. Αλλά, από έρευνα που έγινε, έτσι "χωρίς λόγο", επειδή ο ερευνητής "δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς", ή από την ερευνητική εμμονή ενός "τρελού επιστήμονα". Αντλώ σχετικό παράδειγμα από κείμενο του Γ. Βαρουφάκη: Ο σπουδαίος Βρετανός μαθηματικός Godfrey H. Hardy ερωτώμενος σε τι χρησιμεύει η μανιακή μελέτη της θεωρίας των αριθμών, απαντούσε: "Σε τίποτα, απλώς δεν μπορώ να σταματήσω".  Κι όμως, αν σήμερα μπορείτε να στέλνετε e-mails, να αγοράζετε με την πιστωτική σας κάρτα  από το διαδίκτυο κλπ οφείλεται στις επίμονες "άχρηστες" έρευνες του Hardy.
Αυτό το έχουν αντιληφθεί οι πρωτοπόρες εταιρείες και κυρίως τα θερμοκήπια της διαδικτυακής οικονομίας, οι οποίες ενθαρρύνουν τους εργαζόμενούς τους να ξοδεύουν το 20% του  έμμισθου χρόνου τους σε προσφιλή τους έργα, που δεν σχετίζονται με την καθημερινή τους εργασία.
Για τους πραγματικούς δημιουργούς η ανταμοιβή για κάτι που έγινε καλά, είναι ακριβώς ότι έγινε καλά.
Μόνη ελπίδα μας: Όλοι αυτοί οι μικροί "θρίαμβοι" να διεισδύσουν στην ελληνική κοινωνία και με τον διεγερτικό τους ρόλο να συνεγείρουν ευρύτερες υγιείς δυνάμεις του τόπου υποδεικνύοντας ότι "μια μάταιη προσπάθεια δεν είναι μια άχρηστη προσπάθεια" κι ακόμη ότι: "δεν είναι εξίσου ριψοκίνδυνο το να μην επιχειρήσεις, και το να μην πετύχεις".
Από την παραίτηση και το άραγμα στις καφετέριες, επειδή έτσι κι αλλιώς πλούσιοι δεν θα γίνουμε, προτιμώ ακόμα και την κακοπληρωμένη προσπάθεια. Για να συμφωνήσω επ΄ αυτού και με το δηκτικότατο σχόλιο της karanti_Maria. Και βεβαίως με τον παππού που έλεγε: "Τζάμπα δούλευε τζάμπα  μην κάθεσαι".
Υ.Γ. 1:Αναφέρομαι στους φίλους σχολιαστές Juliantheri και Balux, που επιδεξιότατα ανέδειξαν μια άλλη πτυχή του κειμένου μου: Το μάταιο παρόμοιων προσπαθειών, καθώς "σε αυτή τη χώρα, οποιοσδήποτε διαχρονικά προσέφερε και αποδείχτηκε σημαντικός για την κοινωνία έμεινε πένητας, απολειφάδι και παραγκωνισμένος, την ώρα που τις τύχες αυτής της χώρας διαχειρίστηκε το ΄ο,τι χειρότερο΄ υπήρχε."  Για να καταλήξουν ότι: "Και αυτό είναι νοσηρό". Απαντώ: Βεβαίως και είναι νοσηρό. Νοσηρό όμως για το σύστημα. Τόσο όμως απαραίτητο για τη ψυχική υγεία και αξιοπρέπεια των ανθρώπων που διάλεξαν αυτόν το δρόμο.
Υ.Γ. 2: Ευχαριστώ πολύ τον φίλο Doberman για την ευγενική παρέμβαση -απόκρουση τού περί κρυπτοκομμονισμού(!) μου σχόλιο του μέλους του Forum, Agrotiss.

Πηγή:www.capital.gr