Κάθε λιτότητα είναι λάθος, υπό την έννοια ότι «καλύτερα πλούσιος και
υγιής παρά φτωχός και άρρωστος». Ομως, η ύπαρξη προγραμμάτων
σταθεροποίησης δεν εξαρτάται από τις επιθυμίες μας, αλλά από τις
πραγματικές συνθήκες. Ανεξαρτήτως δε από τους πηχυαίους τίτλους των
χθεσινών εφημερίδων «Ομολογία ΔΝΤ: η λιτότητα ήταν λάθος», είναι άλλη η
πραγματικότητα που περιγράφεται στην έκθεση που συγκλόνισε τα ΜΜΕ.
«Είναι δύσκολο να υποστηρίξει κάποιος ότι η δημοσιονομική προσαρμογή θα
μπορούσε να επιχειρηθεί πιο σταδιακά», γράφει το έγγραφο. Αν και η
προσαρμογή, υποστηρίζουν οι συντάκτες του, ήταν πάρα πολύ μεγάλη και
υπήρχαν λίγα ιστορικά προηγούμενα, «ήταν η ελάχιστη προκειμένου να
μειωθεί το δημόσιο χρέος στο 120% μέχρι το 2020 (αλλιώς όδευε για 220%).
«Ακόμη πιο σημαντικό είναι ότι μια πιο ήπια προσαρμογή θα απαιτούσε
περισσότερα από 110 δισ. ευρώ. Το ελληνικό σταθεροποιητικό πρόγραμμα ήδη
είχε τη μεγαλύτερη χρηματοδότηση στην ιστορία του Ταμείου. Ενώ οι
Ευρωπαίοι εταίροι της Ελλάδας θα μπορούσαν να δώσουν πάνω από 80 δισ.
ευρώ (αν και αυτό το ποσό ήταν άνω του 35% του ΑΕΠ της χώρας) αυτό θα
ήταν πολιτικά δύσκολο να το επιτύχουν στις χώρες τους.
Η πενηντασέλιδη έκθεση του ΔΝΤ δεν είναι η πρώτη, ούτε η τελευταία που
θα αναλύσει την ελληνική εμπειρία της προσαρμογής μιας οικονομίας υπό
νομισματικούς και πολιτικούς περιορισμούς. Το ΔΝΤ επαναλαμβάνει τη θέση
που είχε εξαρχής ότι χρειαζόταν άμεσα αναδιάρθρωση του χρέους, αλλά έχει
και αστερίσκους. Σημειώνει ότι η αναδιάρθρωση θα μόλυνε την Ευρωζώνη
και θα ξεκινούσε «πιστωτικό γεγονός τύπου Lehman». Προσθέτει επίσης ότι
ένα πρόγραμμα που θα είχε εξαρχής αναδιάρθρωση, δύσκολα θα περνούσε από
τα κοινοβούλια των ευρωπαϊκών χωρών. Εκτός αυτού θα επιβάρυνε τις
ελληνικές τράπεζες, κάτι που σημαίνει ότι θα χρειαζόταν μεγαλύτερη
χρηματοδότηση από τα 110 δισ. ευρώ που προϋπολογίστηκαν αρχικά.
Μια καθαρά οικονομική λογική προϋπέθετε άμεση αναδιάρθρωση του χρέους. Η
ακόμη καθαρότερη θα επέβαλε την άμεση χρεοκοπία και έξοδο της Ελλάδος
από το ευρώ, παρά τις καταστροφικές κοινωνικές επιπτώσεις. Το ελληνικό
πρόγραμμα ήταν συγκερασμός πολιτικών επιδιώξεων της εποχής· των φόβων
ότι μια μερική ή καθολική χρεοκοπία της χώρας θα δημιουργούσε ντόμινο
στην Ευρωζώνη και των ελπίδων ότι το πρόβλημα της χώρας είναι μόνο
δημοσιονομικό. Πάνω σ’ αυτούς τους φόβους πάτησε η Ελλάδα για να
αποφύγει την έξοδο από το ευρώ και την καταστροφική χρεοκοπία.
Με τα
λόγια διάφορων πικραμένων αριστερών χτίζονται ανώγια και χαρωπές
ανακάμψεις. Δεν υπάρχει όμως λογικός άνθρωπος -συνεπώς, εξαιρούνται οι
Ανεξάρτητοι Ελληνες- που να υποστηρίζει ότι οποιοδήποτε πρόγραμμα είναι
εφικτό χωρίς περικοπή των τεράστιων ελλειμμάτων που δημιουργούσε το
ελληνικό κράτος και διόγκωναν το χρέος. Με άλλα λόγια δεν υπήρχε δρόμος
χωρίς λιτότητα.
Κριτική μπορεί να γίνει σε κάθε πτυχή του προγράμματος και η έκθεση το
κάνει: μιλά για τα κατεστημένα συμφέροντα που εμπόδισαν τις δομικές
μεταρρυθμίσεις και έκαναν άνισα τα αποτελέσματα της προσαρμογής. Αλλά το
να πετάμε πρωτοσέλιδη στάχτη στα μάτια του κόσμου ότι ένας άλλος κόσμος
(με διατήρηση πρωτογενούς ελλείμματος 24 δισ. ετησίως) ήταν εφικτός,
συσκοτίζει αυτά που πρέπει να γίνουν, δηλαδή τις μεταρρυθμίσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου