Οι εβραίοι της Αμερικής συνήθιζαν να αξιολογούν τις παγκόσμιες
εξελίξεις υπό το πρίσμα των δικών τους μικρο-συμφερόντων. Το ιστορικό
ανέκδοτο αναφέρει χαρακτηριστικά ότι όταν η Μόσχα έφτασε στα πρόθυρα
σύγκρουσης με την Ουάσιγκτον στην υπόθεση της Κούβας, το ερώτημα «τι
συμφέρει τους εβραίους;» κυριαρχούσε στη σχετική αξιολόγηση…
Την εβραϊκή αυτή «παράδοση» θυμήθηκα χτες, όταν προσπάθησα να συνοψίσω τις εντυπώσεις μου, από τις πολλές δεκάδες ανταποκρίσεις για τις εξελίξεις στην Τουρκία που διάβασα στα ευρωπαϊκά ΜΜΕ. Για την ακρίβεια, αυτό που με προβλημάτισε είναι η αποτίμηση των συνεπειών αυτών των εξελίξεων και ειδικότερα η αποτίμηση των εκτιμήσεών μας για την Τουρκία - αν όσα λέγαμε δηλαδή (στην Ευρώπη και την Ελλάδα) για την τουρκική κυβέρνηση, στέκουν και σήμερα, ή αποδεικνύονται εσφαλμένα.
Η κατάσταση στην Τουρκία εξακολουθεί να είναι πολύ ρευστή και άρα τα συμπεράσματα είναι πρόωρα. Όμως, μετά βεβαιότητας μπορεί κάποιος να παρατηρήσει ότι όταν ο Ερντογάν καλούσε την κυβέρνηση Μουμπάρακ να παραιτηθεί στην Αίγυπτο, όταν επίσης αξίωνε από τον Ασάντ να φύγει από τη Συρία, ή όταν κατήγγειλε την κυβέρνηση Νετανιάχου για την άσκηση βίας του Ισραήλ στους Παλαιστίνιους, δεν θα φανταζόταν ότι τα λόγια του θα επέστρεφαν σαν μπούμερανγκ. Ασφαλώς (κι εδώ είναι η διαφορά της Τουρκίας με την Αραβική Άνοιξη) ο Ερντογάν μιλούσε από τη θέση ενός εκλεγμένου (σε τρίτη θητεία) πρωθυπουργού. Όμως, όπως ορθά και δηκτικά παρατήρησε ο Αμπντουλάχ Γκιουλ «η δημοκρατία δεν εξαντλείται στις εκλογές» και «όλοι οι τρόποι ζωής πρέπει να συνυπάρχουν»...
Την εβραϊκή αυτή «παράδοση» θυμήθηκα χτες, όταν προσπάθησα να συνοψίσω τις εντυπώσεις μου, από τις πολλές δεκάδες ανταποκρίσεις για τις εξελίξεις στην Τουρκία που διάβασα στα ευρωπαϊκά ΜΜΕ. Για την ακρίβεια, αυτό που με προβλημάτισε είναι η αποτίμηση των συνεπειών αυτών των εξελίξεων και ειδικότερα η αποτίμηση των εκτιμήσεών μας για την Τουρκία - αν όσα λέγαμε δηλαδή (στην Ευρώπη και την Ελλάδα) για την τουρκική κυβέρνηση, στέκουν και σήμερα, ή αποδεικνύονται εσφαλμένα.
Η κατάσταση στην Τουρκία εξακολουθεί να είναι πολύ ρευστή και άρα τα συμπεράσματα είναι πρόωρα. Όμως, μετά βεβαιότητας μπορεί κάποιος να παρατηρήσει ότι όταν ο Ερντογάν καλούσε την κυβέρνηση Μουμπάρακ να παραιτηθεί στην Αίγυπτο, όταν επίσης αξίωνε από τον Ασάντ να φύγει από τη Συρία, ή όταν κατήγγειλε την κυβέρνηση Νετανιάχου για την άσκηση βίας του Ισραήλ στους Παλαιστίνιους, δεν θα φανταζόταν ότι τα λόγια του θα επέστρεφαν σαν μπούμερανγκ. Ασφαλώς (κι εδώ είναι η διαφορά της Τουρκίας με την Αραβική Άνοιξη) ο Ερντογάν μιλούσε από τη θέση ενός εκλεγμένου (σε τρίτη θητεία) πρωθυπουργού. Όμως, όπως ορθά και δηκτικά παρατήρησε ο Αμπντουλάχ Γκιουλ «η δημοκρατία δεν εξαντλείται στις εκλογές» και «όλοι οι τρόποι ζωής πρέπει να συνυπάρχουν»...
Μετά βεβαιότητας μπορεί κάποιος να επισημάνει ακόμη, ότι στην
κεντρική πολιτική σκηνή της Άγκυρας παρατηρούνται μετατοπίσεις. Ενώ ο Τ.
Ερντογάν ξεκίνησε τη Δευτέρα την αφρικανική περιοδεία του
σαν-να-μη-συμβαίνει-κάτι, ο Πρόεδρος της χώρας και ο Πρόεδρος της
Εθνοσυνέλευσης σε σύσκεψη προσπάθησαν να καταλαγιάσουν την κρίση.
Εξέφρασαν τη «λύπη» τους για την κατάχρηση των δακρυγόνων, τόνισαν πως
«το μήνυμα παρελήφθη» και υπέδειξαν την ανάγκη της «μετριοπάθειας», ενώ ο
Τ. Ερντογάν είχε προηγουμένως καταγγείλει τους «εξτρεμιστές και τους
δεσμούς τους με το εξωτερικό»…
Σήμερα δεν γνωρίζουμε αν οι εξελίξεις θα οδηγήσουν την Τουρκία σε εμφύλιο πόλεμο, αν θα τερματιστούν με περαιτέρω σκλήρυνση του καθεστώτος ή αν θα ακολουθήσει ο Ερντογάν την πορεία του Ντε Γκωλ τον Μάη του ΄68. Και τότε, ο λαϊκός ξεσηκωμός είχε προκαλέσει ανησυχία στη γαλλική κυβέρνηση, που δεν ήξερε αν πρόκειται για την απαρχή ενός εμφυλίου πολέμου. Οι πληροφορίες της εποχής λένε ότι ο Γάλλος Πρόεδρος είχε εξετάσει την πιθανότητα στρατιωτικής επέμβασης, μεταπείσθηκε όμως από τον πρωθυπουργό του, Ζ. .Πομπιντού, και προκήρυξε πρόωρες εκλογές, αφού προηγουμένως δέχθηκε κάποια ελάχιστα και ήσσονος σημασίας αιτήματα των διαδηλωτών. Στις εκλογές κέρδισε θριαμβευτικά ο Ντε Γκωλ, πλην όμως ο ίδιος είχε χάσει πια τη δημοτικότητά του: η κοινωνία τον θεωρούσε πολύ συγκεντρωτικό, αυταρχικό και συντηρητικό. Όταν σε δημοψήφισμα απορρίφθηκε η πρότασή του για αναμόρφωση της Γερουσίας, ο Ντε Γκωλ παραιτήθηκε.
Για να επανέλθουμε στην Τουρκία, σήμερα Τετάρτη, γνωρίζουμε ότι η κατάρρευση του χρηματιστηρίου της Κων/πολης και η νευρικότητα στην τουρκική αγορά καθιστούν ευάλωτη την τουρκική οικονομία. Η αλαζονεία με την οποία σχολίασε η τουρκική ηγεσία την ελληνική κρίση, σήμερα στραπατσαρίστηκε - όμως αναμφίβολα, αν η τουρκική οικονομία δοκιμαστεί, οι συνέπειες για τη χώρα μας θα είναι αρνητικές. Αναλογιστείτε τις ελληνικές επενδύσεις (π.χ. Finance Bank της Εθνικής) που ξεπερνούν τα 6,5 δισ. δολάρια και σκεφτείτε ότι μόνο στο α΄ τρίμηνο του ΄13 είχε σημειωθεί αύξηση 100% των Τούρκων επισκεπτών στην Ελλάδα. Ναι, ο ελληνικός τουρισμός μπορεί άμεσα να δεχθεί ευεργετικές συνέπειες, όμως οι παράκτιες περιοχές μπορεί να γνωρίσουν επίσης αύξηση της μεταναστευτικής πίεσης.
Σήμερα δεν γνωρίζουμε αν οι εξελίξεις θα οδηγήσουν την Τουρκία σε εμφύλιο πόλεμο, αν θα τερματιστούν με περαιτέρω σκλήρυνση του καθεστώτος ή αν θα ακολουθήσει ο Ερντογάν την πορεία του Ντε Γκωλ τον Μάη του ΄68. Και τότε, ο λαϊκός ξεσηκωμός είχε προκαλέσει ανησυχία στη γαλλική κυβέρνηση, που δεν ήξερε αν πρόκειται για την απαρχή ενός εμφυλίου πολέμου. Οι πληροφορίες της εποχής λένε ότι ο Γάλλος Πρόεδρος είχε εξετάσει την πιθανότητα στρατιωτικής επέμβασης, μεταπείσθηκε όμως από τον πρωθυπουργό του, Ζ. .Πομπιντού, και προκήρυξε πρόωρες εκλογές, αφού προηγουμένως δέχθηκε κάποια ελάχιστα και ήσσονος σημασίας αιτήματα των διαδηλωτών. Στις εκλογές κέρδισε θριαμβευτικά ο Ντε Γκωλ, πλην όμως ο ίδιος είχε χάσει πια τη δημοτικότητά του: η κοινωνία τον θεωρούσε πολύ συγκεντρωτικό, αυταρχικό και συντηρητικό. Όταν σε δημοψήφισμα απορρίφθηκε η πρότασή του για αναμόρφωση της Γερουσίας, ο Ντε Γκωλ παραιτήθηκε.
Για να επανέλθουμε στην Τουρκία, σήμερα Τετάρτη, γνωρίζουμε ότι η κατάρρευση του χρηματιστηρίου της Κων/πολης και η νευρικότητα στην τουρκική αγορά καθιστούν ευάλωτη την τουρκική οικονομία. Η αλαζονεία με την οποία σχολίασε η τουρκική ηγεσία την ελληνική κρίση, σήμερα στραπατσαρίστηκε - όμως αναμφίβολα, αν η τουρκική οικονομία δοκιμαστεί, οι συνέπειες για τη χώρα μας θα είναι αρνητικές. Αναλογιστείτε τις ελληνικές επενδύσεις (π.χ. Finance Bank της Εθνικής) που ξεπερνούν τα 6,5 δισ. δολάρια και σκεφτείτε ότι μόνο στο α΄ τρίμηνο του ΄13 είχε σημειωθεί αύξηση 100% των Τούρκων επισκεπτών στην Ελλάδα. Ναι, ο ελληνικός τουρισμός μπορεί άμεσα να δεχθεί ευεργετικές συνέπειες, όμως οι παράκτιες περιοχές μπορεί να γνωρίσουν επίσης αύξηση της μεταναστευτικής πίεσης.
Σήμερα Τετάρτη γνωρίζουμε επίσης, ότι οι εξελίξεις στη γειτονική μας
χώρα προκαλούν νέες τριβές ανάμεσα στους εταίρους. Οι μεν επικαλούνται
τα γεγονότα για να υποστηρίξουν ότι μόνον η ενσωμάτωση της Τουρκίας στην
ΕΕ θα επιτρέψει τον σταθερό εκδημοκρατισμό της χώρας. Οι δε,
επικαλούνται επίσης τα γεγονότα για να αντιτείνουν, ότι αυτή η χώρα δεν
έχει τις δυνατότητες ένταξης, καθώς αποδεικνύεται ότι είναι βαρύ το
δημοκρατικό της έλλειμμα και δυσπρόσιτη η εναρμόνιση με τα κριτήρια της
Κοπεγχάγης.
Αν σε αυτά συνυπολογίσουμε ότι, προχτές, οι Ηνωμένες Πολιτείες (με ιδιαίτερα έντονες διατυπώσεις) εξέφρασαν την «ανησυχία» τους για τα επεισόδια και κάλεσαν την τουρκική κυβέρνηση σε «αυτοσυγκράτηση», οι τριτοκοσμικές αντιλήψεις της τουρκικής ηγεσίας μπορεί να εδραιωθούν. Και όλα αυτά μαζί δημιουργούν ένα σκοτεινό σκηνικό στα σύνορα της χώρας μας, που επιβαρύνεται από την πάγια ανησυχία (με ιστορικές καταβολές) της Ελλάδας για το ενδεχόμενο εκδήλωσης κάποιας προβοκάτσιας.
Ωστόσο, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι κατά προτεραιότητα θα πρέπει να διαφυλάξουμε την ισορροπία στις εκτιμήσεις μας. Η δημοκρατική κοινωνία της Ελλάδας δεν μπορεί παρά να σταθεί αλληλέγγυα στα αιτήματα εκδημοκρατισμού της τουρκικής κοινωνίας. Η εμπέδωση των νόμων της σαρίας, η αυταρχικότητα που εκδηλώθηκε σταδιακά στη διακυβέρνηση Ερντογάν και η δημοκρατική ασφυξία που βιώνει η τουρκική κοινωνία, είναι ποιοτικά χαρακτηριστικά που δεν συνεκτιμώνται. Και σε τέτοιες περιστάσεις η διέξοδος περνά μέσα από την πολιτική διαχείριση της κατάστασης, τον διάλογο και την αναζήτηση ενός συμβιβασμού. Οι θεσμικές δικλείδες ασφαλείας υπάρχουν και φαίνεται πως λειτουργούν.
Αν εξάλλου υπάρχει ένα κριτήριο που μπορεί με ασφάλεια να αξιολογεί τις καταστάσεις, είναι αυτό που μας δείχνει η ζωή - ο καλύτερος γείτονας είναι ο ανεκτικός, ο καλοπροαίρετος και ο ανοιχτόκαρδος. Αν είναι ισχυρός και πλούσιος, ακόμη καλύτερα. Αν όμως στέκεται με την καραμπίνα πίσω απ΄ τη μάντρα του, τότε το βόλι δεν ξέρεις αν θα βρει το άτακτο παιδί του, τον ένοικο της μεσοτοιχίας ή τον ανύποπτο διαβάτη.
Αν σε αυτά συνυπολογίσουμε ότι, προχτές, οι Ηνωμένες Πολιτείες (με ιδιαίτερα έντονες διατυπώσεις) εξέφρασαν την «ανησυχία» τους για τα επεισόδια και κάλεσαν την τουρκική κυβέρνηση σε «αυτοσυγκράτηση», οι τριτοκοσμικές αντιλήψεις της τουρκικής ηγεσίας μπορεί να εδραιωθούν. Και όλα αυτά μαζί δημιουργούν ένα σκοτεινό σκηνικό στα σύνορα της χώρας μας, που επιβαρύνεται από την πάγια ανησυχία (με ιστορικές καταβολές) της Ελλάδας για το ενδεχόμενο εκδήλωσης κάποιας προβοκάτσιας.
Ωστόσο, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι κατά προτεραιότητα θα πρέπει να διαφυλάξουμε την ισορροπία στις εκτιμήσεις μας. Η δημοκρατική κοινωνία της Ελλάδας δεν μπορεί παρά να σταθεί αλληλέγγυα στα αιτήματα εκδημοκρατισμού της τουρκικής κοινωνίας. Η εμπέδωση των νόμων της σαρίας, η αυταρχικότητα που εκδηλώθηκε σταδιακά στη διακυβέρνηση Ερντογάν και η δημοκρατική ασφυξία που βιώνει η τουρκική κοινωνία, είναι ποιοτικά χαρακτηριστικά που δεν συνεκτιμώνται. Και σε τέτοιες περιστάσεις η διέξοδος περνά μέσα από την πολιτική διαχείριση της κατάστασης, τον διάλογο και την αναζήτηση ενός συμβιβασμού. Οι θεσμικές δικλείδες ασφαλείας υπάρχουν και φαίνεται πως λειτουργούν.
Αν εξάλλου υπάρχει ένα κριτήριο που μπορεί με ασφάλεια να αξιολογεί τις καταστάσεις, είναι αυτό που μας δείχνει η ζωή - ο καλύτερος γείτονας είναι ο ανεκτικός, ο καλοπροαίρετος και ο ανοιχτόκαρδος. Αν είναι ισχυρός και πλούσιος, ακόμη καλύτερα. Αν όμως στέκεται με την καραμπίνα πίσω απ΄ τη μάντρα του, τότε το βόλι δεν ξέρεις αν θα βρει το άτακτο παιδί του, τον ένοικο της μεσοτοιχίας ή τον ανύποπτο διαβάτη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου