TOYΡΚΙΑ: Τι σημαίνουν τα περί "Σχεδίου Β" στο Κυπριακό

Του Κώστα Ράπτη

Τι είναι ένα «Σχέδιο Β» το οποίο διακινείται δημοσίως πολύ πριν εκπληρωθούν οι όροι υλοποίησής του; 

Πιθανότατα η ομολογία του γεγονότος ότι καλύτερο «Σχέδιο Β» δεν είναι στην πραγματικότητα παρά το «Σχέδιο Α».

Αυτό δείχνει η αντίδραση της Άγκυρας στο δημοσίευμα της τουρκικής εφημερίδας Milliyet τη Δευτέρα, σύμφωνα με το οποίο η τουρκική πλευρά εκπονεί «Σχέδιο Β» για το Κυπριακό ενόψει του οροσήμου της 1ης Ιουλίου (ήτοι της ανάληψης της εκ περιτροπής προεδρίας του Συμβουλίου της Ε.Ε. από την Κυπριακή Δημοκρατία) και με δεδομένο το αδιέξοδο που έχει καταγραφεί στις δικοινοτικές συνομιλίες Χριστόφια - Eroglu.

Κατά τη Milliyet, το σχέδιο προβλέπει σε πρώτη φάση την ανακοίνωση της επιθυμίας της τουρκικής πλευράς για διεθνή αναγνώριση των κατεχομένων, σε δεύτερη φάση το άνοιγμα των Βαρωσίων (της περίκλειστης παλαιάς πόλης της Αμμοχώστου που από το 1974 αποτελεί νεκρή ζώνη) και σε τρίτη φάση την μετονομασία του ψευδοκράτους από «Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου» σε «Τουρκοκυπριακή Πολιτεία», με στόχο την διεθνή αναγνώριση ή, αν αυτό δεν καταστεί εφικτό, την προσάρτηση στην Τουρκία. 

Σε αντίθεση με τις αλλεπάλληλες αποφάσεις του ΟΗΕ κατά της ανακήρυξης της «ΤΔΒΚ», ο όρος «Τουρκοκυπριακή Πολιτεία» διαθέτει, κατά το ίδιο δημοσίευμα, σχετική διεθνή νομιμοποίηση, εφόσον πρόκειται για όρο (Turkish Cypriot State) προερχόμενο από το Σχέδιο Annan του 2004 και χρησιμοποιούμενο ήδη για την εκπροσώπηση του ψευδοκράτους στην 57μελή Οργάνωση Ισλαμικής Συνεργασίας.

Ανώτερος αξιωματούχος τον οποίο επικαλείται η Milliyet δηλώνει πως «υπάρχει μία συμπάθεια» προς το συγκεκριμένο όνομα και αποδίδει την προαναγγελλόμενη «διπλωματική αντεπίθεση» της τουρκικής πλευράς στο ότι δεν αναμένεται πλέον καμία πρόοδος, εφόσον «οι Ελληνοκύπριοι αποφεύγουν τη λύση», ενώ με την έναρξη της κυπριακής προεδρίας «θα διακοπούν και οι σχέσεις Τουρκίας-Ε.Ε.».

Υπενθυμίζεται ότι ήδη στις αρχές Μαρτίου ο Τούρκος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Egemen Bagis είχε δηλώσει σε συνέντευξή του στην Τουρκοκυπριακή εφημερίδα Κibris ότι η γκάμα των διαθέσιμων επιλογών στο Κυπριακό είναι «επανένωση έπειτα από συμφωνία των δύο ηγετών, ειδεμή δημιουργία δύο ανεξάρτητων κρατών με συμφωνία των δύο ηγετών ή, αν δεν επιτευχθεί ούτε αυτό, προσάρτηση της Βόρειας Κύπρου στην Τουρκία».

Ωστόσο, οι επίσημες τουρκικές αντιδράσεις στο δημοσίευμα της Milliyet διακρίνονται από χαρακτηριστική αποστασιοποίηση. Ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Bulent Arinc δήλωσε μετά από συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου τη Δευτέρα ότι δεν εξετάσθηκε κανένα «Σχέδιο Β» προσθέτοντας ότι οι δύο κοινότητες της Κύπρου βρίσκονται σε συνομιλίες με στόχο την επανένωση του νησιού και οποιαδήποτε πρωτοβουλία, εάν αυτές αποτύχουν, εναπόκειται στην τουρκοκυπριακή πλευρά. Η τουρκική κυβέρνηση, πρόσθεσε, δεν έχει επίσημη ενημέρωση επ’ αυτού.

Αντίστοιχα, ο επισκεπτόμενος την Ολλανδία πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας Abdullah Gul περιορίσθηκε να δηλώσει ότι είναι κεφαλαιώδους σημασίας οι συνομιλίες υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, οι οποίες «προφανώς δεν μπορούν να συνεχισθούν επ’ άπειρον». Με άλλο λόγια, προσπερνώντας τη συζήτηση περί «Σχεδίων Β» άφησε να φανεί ότι δεν έχει εξαντληθεί για την Άγκυρα ο ορίζοντας μέχρι την 1η Ιουλίου.

Τουρκική διπλωματική πηγή πάντως την οποία επικαλείται η εφημερίδα Zaman δήλωνε ότι «το σημαντικότερο είναι μια πολιτική λύση η οποία θα βασίζεται σε μία συμφωνία των δύο πλευρών» και ότι «το κλειδί είναι η αναγνώριση και από τις δύο πλευρές ίσων δικαιωμάτων ιδιοκτησίας επί του νησιού». Μέχρι να αποκλεισθεί αυτή η δυνατότητα, οι μονομερείς κινήσεις μπορούν να περιμένουν.

Την ίδια ώρα, ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Dervis Eroglu δήλωνε τη Δευτέρα ότι η σύγκληση διεθνούς διάσκεψης με τη συμμετοχή των εγγυητριών δυνάμεων αποτελεί την «τελευταία ευκαιρία για μια κοινή λύση» και ότι σε περίπτωση μη σύγκλησης μιας τέτοιας διάσκεψης η κατάσταση θα επανεξετασθεί από το Κοινοβούλιο και τον λαό της «ΤΔΒΚ».

Καθίσταται έτσι σαφές, ότι πραγματικός αποδέκτης όλης αυτής της σεναριολογίας είναι ο Γ.Γ. του ΟΗΕ, ο οποίος στις 19 Απριλίου θα συναντηθεί με τον ειδικό απεσταλμένο του στην Κύπρο Alexander Downer, ώστε να εξετάσουν τα επόμενα βήματα – με ανοιχτό το ενδεχόμενο σύγκλησης διεθνούς διάσκεψης στις αρχές Μαΐου (αναρωτιέται κανείς με ποια ελληνική κυβέρνηση...).

Ο ίδιος ο Downer ενημερώνοντας προ ημερών τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας περιέγραψε τέσσερα πιθανά σενάρια: συνέχιση των διακοινοτικών συνομιλιών μέχρις ότου εκπληρωθούν οι προϋποθέσεις για σύγκληση διεθνούς διάσκεψης, «κήρυξη ανάπαυλας» μέχρι τις κυπριακές προεδρικές εκλογές του Φεβρουαρίου 2013, έλλειψη προόδου οπότε θα κληθεί το Συμβούλιο Ασφαλείας να αποφασίσει για τα επόμενα βήματα ή συνέχιση της διαδικασίας με «διαφορετικές προϋποθέσεις». Τα δύο τελευταία σενάρια παραπέμπουν εμμέσως σε σύγκληση διεθνούς διάσκεψης με ανοιχτές ακόμη και τις εσωτερικές πτυχές της συζητούμενης λύσης και σε αλλαγή των όρων εντολής του γενικού γραμματέα και της φύσης των συνομιλιών – ήτοι επιδιαιτησία.

Ο Κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφανος Στεφάνου δήλωσε ότι το «Σχέδιο Β που η Τουρκία προπαγανδίζει και προωθεί, αντίκειται στο διεθνές δίκαιο, στις αποφάσεις του ΟΗΕ, αλλά και στις θέσεις της Ε.Ε. στην οποία η Τουρκία φιλοδοξεί να ενταχθεί». Απέρριψε δε την ιδέα της 1ης Ιουλίου ως χρονοδιαγράμματος, εφόσον, όπως είπε, ο Πρόεδρος Χριστόφιας έχει επανειλημμένως εκφράσει την ετοιμότητά του να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις και μετά την ημερομηνία αυτή. Πρόσθεσε ότι υπάρχουν τοποθετήσεις αξιωματούχων του ΟΗΕ ότι δεν πρόκειται να χρησιμοποιήσουν ξανά διαδικασίες που ακολουθήθηκαν το 2004 και οδήγησαν σε αποτυχία την όλη προσπάθεια.