Οταν κοιτάζεις φωτογραφίες από την Αραβική Ανοιξη, βλέπεις εκείνα τα γιγαντιαία πλήθη νέων, και αυτό επιβεβαιώνει την εντύπωση ότι η μουσουλμανική Μέση Ανατολή έχει έναν τεράστιο όγκο νεολαίας - εκατοντάδες εκατομμύρια νέους που δεν έχουν τίποτα να κάνουν.
Ωστόσο, αυτή η θεώρηση είναι πλέον απηρχαιωμένη. Οπως επισήμαναν ειδικοί του American Enterprise Institute, τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, στον αραβικό κόσμο σημειώνεται μια δημογραφική αλλαγή. Οι ενήλικοι Αραβες αποκτούν πολύ λιγότερα παιδιά. Συνήθως, η υψηλή θρησκευτικότητα και το χαμηλό εισόδημα πάνε μαζί με υψηλούς δείκτες γεννήσεων. Ομως, σύμφωνα με την Αμερικανική Υπηρεσία Απογραφών, το Ιράν έχει τώρα παρόμοιο ποσοστό γεννήσεων με τη Νέα Αγγλία - η οποία είναι η λιγότερο «γόνιμη» περιοχή στις ΗΠΑ.
Η ταχύτητα της αλλαγής κόβει την ανάσα. Μία γυναίκα στο Ομάν αποκτά σήμερα 5,6 λιγότερα παιδιά απ' όσα πριν από 30 χρόνια. Το Μαρόκο, η Συρία και η Σαουδική Αραβία έχουν δει τους δείκτες γεννητικότητας να πέφτουν κατά 60% και το Ιράν κατά 70%. Το ιρανικό καθεστώς έχει επίγνωση ότι η γοργή γήρανση του πληθυσμού και η έλλειψη νέων ανθρώπων στην αγορά εργασίας μπορούν να οδηγήσουν μακροπρόθεσμα σε παρακμή. Αδυνατεί, όμως, να κάνει πολλά πράγματα γι' αυτό.
Η επιρροή της δημογραφίας δεν είναι μοιραία. Μπορείς να έχεις οικονομική ανάπτυξη με υψηλή γεννητικότητα και με χαμηλή. Μακροπρόθεσμα, όμως, είναι καλύτερο να έχεις εργατικό δυναμικό που αναπτύσσεται και όχι που συρρικνώνεται σε σχέση με τους συνταξιούχους.
Αν ο 20ός αιώνας υπήρξε ο αιώνας της πληθυσμιακής έκρηξης, ο 21ος φαίνεται ότι είναι ο αιώνας κατάρρευσης της γεννητικότητας. Ηδη, σχεδόν ο μισός πληθυσμός της Γης ζει σε χώρες με ποσοστό γεννήσεων κάτω από το επίπεδο αναπλήρωσης.
Η συνολική αύξηση του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού μεταξύ 2010 και 2030 θα είναι περίπου η μισή από αυτήν που σημειώθηκε τις δύο προηγούμενες δεκαετίες. Είναι αυτό που ο συγγραφέας Φίλιπ Λόνγκμαν αποκάλεσε «το γκρίζο τσουνάμι» - μια κατάσταση όπου οι ηλικιωμένοι ξεπερνούν σε αριθμό τους νέους.
Μερικές χώρες είναι σε χειρότερη κατάσταση από άλλες. Μετά το τέλος της Σοβιετικής Ενωσης, η Ρωσία κατάφερε να έχει χαμηλό δείκτη γεννήσεων και υψηλό δείκτη θανάτων, και ο πληθυσμός της χώρας μειώθηκε κατά περίπου έξι εκατομμύρια από το 1992.
Η γοργή γήρανση του πληθυσμού στην Ιαπωνία δίνει στη χώρα ένα από τα χειρότερα δημογραφικά προφίλ, ενώ η κατάσταση δεν είναι καλύτερη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Στην Κίνα, η μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη ενδέχεται να συναντήσει σοβαρά δημογραφικά εμπόδια. Το 2030 θα υπάρχουν πολύ περισσότεροι μεγάλης ηλικίας εργαζόμενοι (50-64 ετών) απ' όσο νεότεροι (15-29), ενώ το 2010 οι νεότεροι ήταν σχεδόν διπλάσιοι.
Οι ΗΠΑ είχαν και έχουν υψηλότερους δείκτες γεννητικότητας από την Ιαπωνία και την Ευρώπη. Ο αμερικανικός πληθυσμός αυξάνεται, εν μέρει χάρη και στη μετανάστευση. Κι εδώ όμως η τάση αλλάζει. Η απογραφή του 2010 έδειξε ότι η αύξηση του πληθυσμού επιβραδύνεται περισσότερο του αναμενομένου.
Εδώ και πολλές δεκαετίες, ο κόσμος έπαιρνε ως δεδομένο την οικονομική ανάπτυξη και έβλεπε την αύξηση του πληθυσμού ως πρόβλημα. Τώρα έχουμε πάει στο άλλο άκρο. Και είναι πλέον σαφές ότι οι νέοι γίνονται ένας σπάνιος πόρος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου